آیه ۱۵ سوره فجر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۳۰ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | آزمایش انسان‌ها بوسیله نعمت و شأنیت |
| آیات مرتبط | آیه ۳۵ سوره انبیاء، آیه ۵۱ سوره فصلت |
آیه ۱۵ سوره فجر اشاره دارد که خداوند انسان‌ها را گاه با بخشیدن نعمت و شأنیت در میان مردم آزمایش می‌کند[۱] اما آنان مغرور شده و این نعمت‌ها را به جهت مقام‌شان می‌دانند.[۲]
﴿فَأَمَّا الْإِنْسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِي ١٥﴾ [فجر:15]|﴿اما انسان هنگامی که پروردگارش وی را می‌آزماید و عزیزش می‌دارد و نعمت فراوان به او می‌دهد می‌گوید پروردگارم مرا گرامی داشته است « ١٥﴾
مقدم‌شدن کلمه انسان در این آیه، نشان از توجه کامل به انسان و چگونگی اندیشه وی در آزمایش الهی بیان شده است.[۳] کلمه انسان در ابتدای آیه شامل تمام انسان‌ها می‌شود.[۴] در مقابل، برخی دیگر معتقدند انسان در آیه، تنها شامل کافران[۵] و بزرگان مشرکان می‌شود که استدلال می‌کردند خداوند آنها را محترم داشته و به آنها ثروت زیاد داده است.[۶]
خداوند آزمودن این افراد[۷] را چنین می‌خواند که به آنها شأنیت در میان مردم و نعمت‌های مادی عطا کرده است.[۸] این نعمت و مقام، بیشتر از شایستگی آنان است.[۹] این افراد از این نعمت‌ها خوشحال می‌شوند و اعتقاد دارند که خداوند این نعمت‌ها را به جهت کرامت و منزلت‌شان به آنها داده است.[۱۰]
سید محمدحسین فضل‌الله معتقد است وقتی خداوند انسان‌ها را با نعمت و آسایش امتحان می‌کند، بنده باید شکر کند. شکر این نعمت‌ها چنین است که آنها را در مواردی که رضایت خداوند در آن است مانند اکرام یتیم و اطعام مسکین مصرف نماید. این افراد نباید کفر نعمت کنند. کفر نعمت در این موارد چنین است که بگوید خداوند مرا مستحق می‌دانست و به جهت مقام من این نعمت‌ها را به من داده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۱۰۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۴۶۱.
- ↑ طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۶۸.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۵۶۱.
- ↑ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۲۱، ص۵۱.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۵۶۲.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۲۰.
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۶۱۶.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۳۴۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۳۹.
- ↑ ابن‌عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۳۰.
منابع
- ابن‌عربی، محی‌الدین محمد، تفسیر ابن‌عربی، تحقیق: سمیر مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دار العلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- شبر، سید عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دار البلاغة للطباعة و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق و تصحیح: سید طیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.