بحث:وحدت وجود

سلام و ادب و خدا قوت....(به نقل از منابع، معتقدان به وحدت وجود برای اثبات نظر خود به متون دینی (قرآن و حدیث) هم استناد کرده‌اند.) به نظر قاصر حقیر چون ویکی شیعه هستیم و پای آیات و روایات را به این بحث باز کردیم شاید مناسب بود لااقل به یک یا دو آیه و روایت از منابع شیعی که ادعا شده بر وحدت وجود دلالت یا به آن اشاره دارد بیشتر پرداخته می‌شد چنان‌چه به ارائه دیدگاه حکمت متعالیه هر چند خیلی مجمل و فشرده توجه شده است. به عنوان نمونه همین آیه ۱۱۵ سوره بقره (وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ ۚ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ) که به عنوان نمونه از مستندات وحدت وجود در کلام جندی، شارح فصوص الحکم معرفی شده است. هر چه مطالعه کردم( البته با سواد ناقص و قاصرم) چیزی عائدم نشد. مخاطب عام که قطعا مخاطب این‌گونه مداخل نیست و مخاطب خاص هم ( به نظرم حقیر)یا مراجعه نمی کند( هر چند با امر ارشادی به او گفته شود نگاه کن...) و یا به این امید این گونه مداخل را در این گونه سایت‌ها می‌بیند که جه بسا مطلب گویاتر ومنقح‌تری عائدش گردد. به همین جهت عرض می‌کنم اگر مدخل مهمی با این همه معرکه آراء نگاشته میشه آن بخشی که مرتبط به دیدگاه متون دست اول شیعی دارد و تفسیر آیه‌ای از نگاه امام معصوم یا شارح شیعی وجود داره کمی توضیح داده شود ودر عوض شاید بتوان برای پیشگیری از زیاد شدن احتمالی حجم مدخل، از بخش‌های دیگر کاست. جسارت حقیر را ببخشد دغدغه‌ای بود که خواستم تقدیمتان کنم.
- تا حدی که مقدور بود از این نظر به مدخل اضافه شد. انشاء الله در آینده باز هم در این مورد به مدخل اضافه خواهم کرد.

--Mahdi1382 (بحث) ‏۱۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۲۸ (+0330)

سلام مجدد...(مکارم شیرازی معتقد است که نظریه وحدت وجود شدیداً مورد اعتراض فقیهان شیعه بوده است. در استفتائات مراجع تقلید شیعه، فتاوایی در رد وحدت وجود دیده می‌شود) در نقطه مقابل هم برخی کثرت وجود را شرک دانسته و البته جکم فقهی برآن مترتب نکرده‌اند... این سخن از آیت الله جوادی آملی است: (مسئله وحدت وجود، به آن معناي عميق عرفاني اش كه از گزند هر گونه شرك منزه بوده (بلكه كثرت وجود مقابل آن شرك محسوب مي‌گردد، ولي چون اصل مسئله نظري و پيچيده و ديرياب است نه ضروري، لذا هيچ حكم فقهي بر آن مترتّب نيست)https://javadi.esra.ir/fa/w/بررسي-وحدت-شخصی-وجود-در-تمهید-القواعد Mahdi1382 (بحث) ‏۱۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۶ (+0330)
به نظرم به عنوان پیوند به بیرون همین نوشته آیت الله جوادی که در متن بالا آدرس داده شد خوب است. الامر الیکم.https://javadi.esra.ir/fa/w/بررسي-وحدت-شخصی-وجود-در-تمهید-القواعد. Mahdi1382 (بحث) ‏۱۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۹ (+0330)
ونیز این کتاب از ایشانhttp://erfanvahekmat.com/دانشنامه/وحدت_وجود_در_کتاب_و_سنت
- بله، این موراد هم که فرمودید نکات خوبی هستند که در روزهای آینده در جایی از مدخل گنجانده خواهد شد.

Mahdi1382 (بحث) ‏۱۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۲۵ (+0330) @Mahdi1382: سلام علیکم. سپاس از توجه حضرتعالی و نکات قابل استفاده‌ای که فرمودید. H.shamloo (بحث) ‏۱۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۰۴ (+0330)

@H.shamloo: سلام و خداقوت

پیشنهاد می‌کنم و لو در یک جمله به نام شاعران مشهوری که در اشعار خود به گونه‌ای به وحدت وجود معترفند اشاره شود. مانند حافظ، مولوی، عطار و ... با تشکر--Naghavi (بحث) ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۱ (+0330)

@Naghavi: سلام و سپاس. از سه شاعری که شما فرمودید به مولوی و عطار در مدخل اشاره شده است. بنده در نظر داشتم که قسمتی جداگانه برای این موضوع قرار بدهم که به دلیل جلوگیری از طولانی شدن مدخل به همین اندازه اکتفا شد. تشکر از شما. H.shamloo (بحث) ‏۱۵ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۷ (+0330)

چند نکته

@H.shamloo: سلام و عرض ادب و خداقوت بابت نگارش مدخل سنگین و چالشی وحدت وجود

در سرشناسه آمده است: «نظریه‌ای عرفانی درباره توحید و رابطه خدا و جهان هستی به‌معنای یگانه‌‌دیدن هستی همهٔ موجودات یا اعتقاد به نیستی حقیقی غیر خدا». به نظر این عبارت دقیق نیست؛ به ویژه با توجه به معانی سه‌گانه آن که در مدخل آمده است. اعتقاد به نیستی حقیقی ماسوی الله، اگر درست باشد تنها با وحدت شخصی وجود سازگار است نه با وحدت تشکیکی یا شهودی!

بنابراین از آنجا که عنوان مدخل، وحدت وجود است نه وحدت شخصی وجود، سرشناسه باید جامع معانی سه‌گانه باشد یا دست کم به اختلافات اشاره شود یا جوری نوشته شود که مشخص شود این معنا، تنها معنای وحدت وجود نیست.

- در سرشناسه به وحدت شهود اشاره شده در عبارت «به‌معنای یگانه‌‌دیدن هستی همهٔ موجودات» و وحدت تشکیکی و وحدت شخصی هم در عبارت دوم تسامحاً لحاظ شده است. چون وحدت تشکیکی هم مخصوصا در فلسفه صدرا به‌نوعی به وحدت شخصی نزدیک می‌شود. از طرفی اشاره به تشکیک در سرشناسه به نظر بنده نوعی ایجاد استیحاش برای مخاطب خواهد بود.
به نظر با توجه به اختلاف معانی وحدت وجود و نامفهوم بودن آن در نظر بسیاری از مخاطبان، بهتر بود معانی سه‌گانه بعد از سرشناسه بیاید.

برای فهم بهتر و راحت تر مخاطب، خوب بود از مثالهای معروف در تبیین وحدت وجود، در شناسه نیز استفاده می‌شد.
‌از کلمه صوفیان و تصوف به جای عرفان زیاد استفاده شده، در یکی بودن این واژه با عرفان اختلاف نظر وجود دارد! دست‌کم به نظر می‌رسد امروزه این واژه بیشتر در معنای منفی آن (تصوف فرقه‌ای) به کار می‌رود گرچه در گذشته با عرفان مترادف بوده باشد! البته این مطلب نیاز به تحقیق بیشتر دارد.

شاید مناسب باشد در جایی مثل یادداشت به این اختلاف اشاره‌ای شود.

- در فضای علمی این دو یکی هستند و به نظر بنده همین یکسان‌انگاری از طرف ما در مخاطب عام هم تأثیر خواهد گذاشت. انشاء‌الله اگر مدخل تصوف نوشته شود، این موضوع می‌تواند به‌عنوان یکی از تیترهای مطرح شود.
جا داشت به برخی از آیات مورد استناد طرفداران وحدت وجود در شناسه نیز اشاره می‌شد ولو همان در حد نام بردن.
- بنده در حد نام بردن آورده بودم و ظاهراً آقای شمس‌الدینی برای کاستن از حجم شناسه آنها را حذف کردند.
مدخل پیوند به بیرون ندارد؛ در حالی که میشد مقالات خوبی چه در تبیین و چه در نقد وحدت وجود، معرفی و لینک به بیرون شوند.
- سپاس از شما که خودتان زحمتش را کشیدید.
جا داشت که نمونه‌ای از فتاوای مراجع تقلید هم در مدخل بارگذاری می‌شد.
- من تصویر با کیفیت متأسفانه در این مورد پیدا نکردم.

با تشکر و سپاس --رضا باذلی (بحث) ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۶ (+0330) @Bazeli: سلام و سپاس فراوان از توجه حضرتعالی. H.shamloo (بحث) ‏۱۵ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۲۶ (+0330)