احمد بن محمد طبری
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | احمد بن محمد بن یزدیار بن رستم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابو منذر • نُصَیر بن یوسف • هاشم بن عبدالعزیز |
| شاگردان | احمد بن جعفر بن سلم • عمر بن محمد بن سیف احمد بن محمد بن عثمان‌القطان • بکار بن احمد زکریا بن عیسی• عبدالواحد بن عمر |
| تألیفات | المقصور و الممدود•المذکر و المؤنث صورة‌الهمز • النحو • التصریف • تحبیر التیسیر |
اَحمد بن مُحمّد طَبَری از علمای علمِ نحوِ بغداد در قرن چهارم قمری بود. او نزد ابو منذر، نُصَیر بن یوسف و هاشم بن عبدالعزیز شاگردی کرد. در علم حدیث و قرائت مهارت داشت و شاگردانی را در این دو علم تربیت کرد. آراء او در قرائت در کتاب تحبیر التیسیر آمده است.
نام و نسب
نام او احمد بن محمد بن یزدیار بن رستم و نام جدش به گونه‌های مختلف ثبت شده است[۱]، آقابزرگ نام جد او را با اسامی گوناگونی چون یزدبان، یزدیار و نردبان ذکر کرده است.[۲]
سید حسن صدر او را شیعی مذهب، و خاندانش را، خاندانی بزرگ و جلیل‌القدر در شیعه امامیه دانسته است.[۳] آقابزرگ طهرانی او را هم شیعه دانسته است.[۴]
طبری معاصر ابن فرات (درگذشت ۳۱۳ق)، وزیر مقتدر خلیفۀ عباسی بود و به عنوان معلم در خانۀ وی خدمت می‌کرد.[۵]
مهارت ها
طبری بر زبان عربی و نحو مسلط بود.[۶] ابن ندیم او را از علمای مکتب بصره و هم‌سطح با عالم نحوی ابو یعلی بن ابی زرعه دانسته است.[۷] همچنین ابوالقاسم زجاجی وی را استاد خویش معرفی کرده است.[۸]
اساتید و شاگردان
وی در علم حدیث و قرائت نیز مهارت داشت، برای فراگیری حدیث، نزد ابومنذر، نُصَیربن یوسف و هاشم‌بن عبدالعزیز – که از دوستان نزدیک علی بن حمزه کسایی بودند– شاگردی کرد.[۹]
احمد بن جعفر بن سلم (د ۳۶۵) و عمر بن محمد بن سیف از شاگردان او در حدیث بودند.[۱۰] احمد بن محمد بن عثمان‌القطان، بکار بن احمد، زکریا بن عیسی و عبدالواحد بن عمر از جمله شاگردان او در علم قرائت بودند.[۱۱]
آثار
- تحبیر التیسیر: آرای طبری در خصوص قرائت در آن ذکر شده است.[۱۲]
- المقصور و الممدود
- المذکر و المؤنث
- صورة‌الهمز
- النحو
- التصریف
- غریب‌القرآن[۱۳]
سید محسن امین[۱۴] و آقا بزرگ[۱۵] نوشته‌اند که ابن ندیم، عیون المعجزات را هم به تصنیفات او افزوده، اما در الفهرست چنین چیزی بیان نشده، سزگین دو کتاب «اخبار» و «کلّا فی الکلام و القرآن» را از آثار او دانسته است.[۱۶]
پانویس
- ↑ نک: ابن‌ندیم، الفهرست، ص۶۵؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵؛ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۴، ص۱۹۳؛ سیوطی، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۸۷.
- ↑ آقا بزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۹۷، ج۲۴، ص۸۴، ج۲۵، ص۲۴۲
- ↑ صدر، تأسیس‌الشیعة، ج۳، ص۹۶.
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۹۷
- ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۴، ص۱۹۴.
- ↑ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۴، ص۱۹۴.
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص۶۵.
- ↑ زجاجی، الایضاح، ص۷۸.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵
- ↑ ابن‌جزری، غایة‌النهایة، ج۱، ص۱۱۵.
- ↑ محمدبن یوسف جزری، تحبیرالتیسیر، ص۱۱۴.
- ↑ ابن‌ندیم، الفهرست، ص۶۵؛ قفطی، انباه‌الرواة، ج۱، ص۱۲۸؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۸، ص۱۱۲؛ سیوطی، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۸۷.
- ↑ امین، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ آقا بزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۹۷.
- ↑ سزگین، ج۹، ص۶۰
منابع
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
- ابن‌جزری، غایة‌النهایة فی طبقات القراء، قاهره، بی‌تا.
- ابن ندیم، الفهرست، بی‌جا، بی‌تا.
- سید محسن امین، اعیان‌الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- محمدبن محمدبن محمدبن علی‌بن یوسف الجزری، تحبیرالتیسیر فی قراءات الائمة العشرة، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳م.
- یاقوت حموی، معجم‌الادباء، بی‌جا، بی‌تا.
- خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، بیروت، بی‌تا.
- ابوالقاسم زجاجی، الایضاح فی علل النحو، چاپ د. مازن‌المبارک، بی‌جا، بی‌تا.
- جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، بی‌جا ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
- حسن صدر، تأسیس‌الشیعة لعلوم الاسلام، تهران، بی‌تا.
- صلاح‌الدین خلیل‌بن ایبک صفدی، الوافی بالوفیات، بی‌جا، ۱۴۰۱ق/ ۱۹۸۱م.
- القفطی، انباه‌الرواة، ج۱، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۶۹ق/ ۱۹۵۰م.
- Geschichte des arabischen Shrifttums, Fuat Sezgin, Leiden ۱۹۸۴.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله:دانشنامه جهان اسلام