کاربر:Naghavi/صفحه تمرین
انفاق خرج کردن مال و مانند آن در راه خدا است.
مفهوم‌شناسی و اهمیت
انفاق در اصطلاح به دادن مال و مانند آن در مصارف نیکوکارانه تعریف شده است.[۱] انفاق در متون فقهی به معنای خرج کردن مال بوده و بیشتر در مورد دادن نفقه به کار می‌رود.[۲] برای بیان نمونه‌های واجب و مستحب انفاق به مواردی چون خمس و زکات، کفاره، وقف، وصیت، هدیه و حتی صدقه اشاره می‌شود.[۳] گفته شده مفهوم انفاق وسیع‌تر از مفهوم صدقه است و مواردی چون خرج‌کردن برای تقویت فرهنگ اسلام را نیز شامل می‌شود.[۴] از نظر آیت الله خامنه‌ای انفاق اختصاص به اموال ندارد و از هر آنچه رزق الهی است بر پایه آیه ۳ سوره بقره می‌توان انفاق کرد.[۵]
انفاق از مهم‌ترین مسائل اسلام و باعث نجات از عذاب در قیامت توصیف شده است.[۶] گفته شده بیش از ۸۰ آیه قرآن به موضوع انفاق پرداخته است.[۷] مهدی بناء رضوی نویسنده کتاب طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی معتقد است بر اساس آیات قرآنی هر مومنی باید مال افزون بر هزینه‌های لازم زندگی را انفاق کند و خدا گروه ثروت‌اندوزی را که انفاق نمی‌کند به عذابی دردناک وعده داده است.[۸]
تربیت اقتصادی
هدف انفاق‌کننده بر اساس آیه ۲۶۵ سوره بقره کسب رضایت خدا و پرورش و تثبیت فضایل انسانی دانسته شده است.[۵] بر‌پایه سخن مفسران درباره آیه ۲۶۲ سوره بقره انفاق در راه خدا در صورتی قبول می‌شود که بدون منّت و اذیت انفاق‌کننده انجام شود.[۹] به گفته پژوهشگران فقه در احادیث زیادی به عادت‌دادن کودکان به انفاق و صدقه‌دادن سفارش شده است.[۱۰]
آثار انفاق
عالمان شیعه به بیان آثار انفاق پرداخته‌اند، از جمله:
- پاک‌شدن و تزکیه نفس؛ انفاق را سبب پاک‌شدن نفس از رذایل اخلاقی دانسته‌اند. آیه ۱۰۳ سوره توبه درباره زکات به این ویژگی اشاره دارد.[۱۱] مرتضی مطهری نیز با استناد به آیه مذکور انسان‌سازی را علاوه بر پاسخ به نیاز اجتماعی از اهداف انفاق بر می‌شمارد.[۱۲]
- آرامش روحی با توجه به آیه ۲۶۵ سوره بقره[۱۳]
- جبران و افزایش مال با استفاده از برخی آیات یکی از آثار انفاق معرفی شده است.
- امنیت اجتماعی
- رحمت و بخشش الهی
- پاداش در آخرت
مهم‌ترین موارد مصرف
تفسیر‌پژوهان این موارد را از مهم‌ترین موارد مصرف انفاق دانسته‌اند:[۱۴]
- والدین و خویشاوندان
- یتیمان
- فقرا و مساکین
- در‌راه‌ماندگان
- مهاجران در راه خدا
- آزادی بردگان
- جهاد
- کمک و دلجویی از برخی کافران
موارد انفاق و خرج کردن مال در کلمات فقیهان در اقسام پنج‌گانه واجب، مستحب، حرام، مکروه و مباح قرار دارد.[۱۵]
برخی احکام انفاق
- به گفته فقیهانی مانند شهید ثانی و صاحب‌جواهر هزینه برای حفظ جان خود فرد به گونه‌ای که مالش پاسخ‌گوی دیگر نیازمندان نباشد، مقدم بر همه وظایف اقتصادی است.[۱۶]
- دادن نفقه پدر و مادر و فرزندان نیازمند بنا بر اجماع واجب است.[۱۷]
پانویس
- ↑ بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث، «انفاق»، ص۳۹۵.
- ↑ مؤسسه دایرة المعرف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق/۲۰۱۰م، ج۱۸، ص۲۹۳.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ۳۸۳.
- ↑ «تفاوت انفاق و صدقه»، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ افسای، «انفاق از منظر قرآن و عترت»، ص۵۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۲.
- ↑ افسای، «انفاق از منظر قرآن و عترت»، ص۴۸.
- ↑ بناء رضوی، طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی، ۱۳۶۷ش، ص۱۲۰ ـ ۱۲۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.
- ↑ جمعی از نویسندگان، موسوعة احکام الاطفال و ادلتها، ۱۴۲۹ق، ج۳، ص۴۸۶.
- ↑ احمدی و بندعلی، «انفاق»، ص۵۶۱.
- ↑ مطهری، آشنایی با قرآن (۲)،ص
- ↑ مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۵۴.
- ↑ رضوی، «انفاق ـ همایش دانشنامه امام رضا(ع)»، ص۶۱۹.
- ↑ مؤسسه دایرة المعرف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق/۲۰۱۰م، ج۱۸، ص۲۹۴.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲، نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۱، ص۳۶۵.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۴۸۳.
منابع
شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق.