ویکی شیعه:Featured articles/2024/19
تَعَبُّد اصطلاحی دینی به‌معنای تسلیم محض بودن مؤمنان در برابر فرمان خدا است، بدون آنکه مصلحت واقعی آن دستور را بدانند. عبادت‌هایی که از روی تعبد انجام شود، نوعی آزمایش الهی برای شناختن مؤمنان واقعی از غیرواقعی به‌شمار آمده است. تعبد در احکام شرعی در همه مذهب‌ها امری پذیرفته شده است و نمی‌توان دین را بدون آن در نظر گرفت. با این حال، عالمان مسلمان معتقدند روشن‌نبودن علت احکام به معنای بی‌علت بودن احکام نیست. شیخ صدوق در کتاب عِلَلُ‌الشَّرایع تلاش کرده فلسفه احکام را توضیح دهد. در استنباطات فقهی، مسئله تعبد اهمیت دارد و یکی از اصول حاکمِ آن تلقی شده است. رابطه تعقل و تعبد از مباحث مهم در بحث رابطه علم و دین است. به گفته محققان اسلامی، تعبد نمی‌تواند به معنای تعطیل کردن عقلانیت باشد؛ چون مسائل اصلیِ دین بر پایه استدلال و تعقل فهمیده می‌شود. به باور برخی روشنفکران، تعبد در مرحله فکر، با عقلانیت و در مرحله عمل، با آزادی در تضاد است. برخی محققان می‌گویند این سخن متناقض است؛ چراکه از طرفی پیوند دین و تعبد را انکار نمی‌کند و از طرف دیگر تلاش می‌کند تفسیرهایی که از مفاهیم دینی ارائه می‌دهد تعبدی نباشد. همچنین گفته‌اند پذیرش تعبدی سخنان پیامبران، همانند مراجعه جاهلان به عالمان است که از نظر عقلی اشکالی ندارد. «تعبد و عقلانیت» کتابی به قلم محمد جعفری است که در موضوع تعبد نوشته شده است.