التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

*روش شیخ طوسی در این اثر نسبت به تفاسیر پیشین شیعه تازگی دارد و گویا نخست اثر تفسیری شیعی است که تنها به گردآوری روایات تفسیری نپرداخته بلکه خود، تحلیل، ارزیابی و اجتهاد هم کرده است. شیخ طوسی در این کتاب همراه ذکر و بررسی روایات معصومان(ع)و صحابه و نقل آرا و اندیشه‌های مفسران پیشین، خود نیز دست به‌اندیشه‌گری زده است. پیش از آن، در تفاسیر شیعه، مانند تفسیر قمی(اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم)، عیاشی(قرن سوم)و جز آن، تنها روایاتی که درباره آیات صادر شده بودند، نقل می‌گشتند و مولفان این [[تفسیر روایی|تفاسیر روایی]]، خود به تحلیل و ارزیابی دست نمی‌زدند. در میان [[اهل سنت]]، طبری(م. ۳۱۰ق.)با تفسیرش مشهور به ''جامع البیان فی تفسیر القرآن'' در این روش بر شیخ طوسی پیشی دارد.

*شیخ طوسی از حجم روایات شیعی در تفسیر خویش کاسته است و به گفته برخی پژوهشگران معاصر،او در این روش از تفسیر ''[[المصابیح فی تفسیر القرآن]]'' تالیف مفسر دیگر شیعی، ابوالقاسم حسین بن علی معروف به [[وزیر مغربی]] (۳۷۰۴۱۸ ق) متاثر بوده<ref>http://cqs.blogfa.com/post/99</ref> و همین روش به تفاسیر بعدی شیعی نیز راه یافت هرچند برخی تفاسیر دوره‌های بعد باز روش پیشین را پی گرفتند و برای نمونه در تفاسیر دوره صفویه چیزی جز روایات تفسیری نمی‌توان یافت.<ref>http://cqs.blogfa.com/post/99</ref> به ظاهر، این بازگشت به گذشته، تا اندازه‌ای از تسلط [[اخباریان]] در این دوره، که توجهی ویژه به روایات داشتند، متاثر است. با این حال، شیخ طوسی در مقدمه کتاب، که از روشهای تفسیری سابق و معاصر خود یاد کرده و نام چند مفسر را هم برده، از تفسیر وزیر مغربی نام نبرده است.

* التبیان از تفاسیری است که آنها را به لحاظ منابع به کار رفته، «چند منبعی» یا «جامع» می‌خوانند. در این روش، مفسر از منابع و مستندات تفسیری متعددی از جمله قرآن، روایت و عقل در استنباطات تفسیری خود سود می‌برد.<ref>رک: معرفت، ۱۳۸۰: ۲/ ۲۴۵ </ref>التبیان بدین لحاظ که در تفسیر آیات همزمان از منبع عقل و نقل بهره برده، از تفاسیر پیشین شیعه ممتاز است.

* [[تفسیر کلامی]]: شیخ طوسی در مباحث عقلی، فلسفی و کلامی چیره بوده و از این رو، به تناسب موضوعات، از موضوعات کلامی بسیار یاد کرده و از روش عقلی برای تبیین معانی آیات بهره برده است. او در برخی مواضع، هنگام تفسیر یک [[آیه]]، اندیشه‌های فرقه‌های کلامی مانند [[مرجئه]] را نیز نقل و نقد کرده است.<ref>برای نمونه نک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۸۱. </ref><br />