پرش به محتوا

حذیفة بن یمان: تفاوت میان نسخه‌ها

۵٬۱۵۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ آوریل ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mashg
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mashg
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۶: خط ۳۶:
او سه پسر دیگر داشت:  
او سه پسر دیگر داشت:  
'''سعد'''<ref>البغدادي٬ كتاب المحبر، دارالآفاق٬ ص ۴۱۷ </ref>٬ '''صفوان''' که در جنگ احد حاضر بود<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج۲، ص۷۲۶</ref> و '''مُدْلج'''<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج۸، ص۲۵۸</ref>. و نیز دخترانی به نام‌های '''لیلی'''،<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج ۳، ص۳۳۷</ref> '''سلمه''' که در جنگ  احد توسط [[ابوسفیان]] به شهادت رسید<ref>ابن جوزی٬ المنتظم فى تاريخ الأمم و الملوك، ۱۴۱۲ق٬ ج۳ ٬ ص۱۸۷</ref> و '''فاطمه''' که از پیامبر نقل حدیث کرده است<ref>ابن عبد البر٬الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۴ ٬ ص ۱۹۰۲</ref>٬ داشت.
'''سعد'''<ref>البغدادي٬ كتاب المحبر، دارالآفاق٬ ص ۴۱۷ </ref>٬ '''صفوان''' که در جنگ احد حاضر بود<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج۲، ص۷۲۶</ref> و '''مُدْلج'''<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج۸، ص۲۵۸</ref>. و نیز دخترانی به نام‌های '''لیلی'''،<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج ۳، ص۳۳۷</ref> '''سلمه''' که در جنگ  احد توسط [[ابوسفیان]] به شهادت رسید<ref>ابن جوزی٬ المنتظم فى تاريخ الأمم و الملوك، ۱۴۱۲ق٬ ج۳ ٬ ص۱۸۷</ref> و '''فاطمه''' که از پیامبر نقل حدیث کرده است<ref>ابن عبد البر٬الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۴ ٬ ص ۱۹۰۲</ref>٬ داشت.
حسیل در [[جنگ احد]] حضور داشت و در آنجا به شهادت رسید. برخی می‌گویند یکی از مسلمانان او را به اشتباه کشت.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲ ٬ ص۶۶</ref>
'''حسیل''' در [[جنگ احد]] حضور داشت و در آنجا به شهادت رسید. برخی می‌گویند یکی از مسلمانان او را به اشتباه کشت.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲ ٬ ص۶۶</ref>


== حذیفه در زمان پیامبر(ص) ==
== حذیفه در زمان پیامبر(ص) ==
*حذیفه از نخستین اسلام‌آورندگان بود،<ref> رجوع کنید به ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج ۳، ص۱۹۰</ref> و بعد از پیامبر(ص) به مدینه [[هجرت به مدینه|هجرت]] کرد. وی از سویی جزو [[مهاجران]] بود و از طرفی چون با یکی از طوایف مدینه هم‌پیمان بود، جزو [[انصار]] محسوب می‌شد. رسول خدا(ص)، حذیفه را دراین‌باره مخیر کرد و او انتساب به انصار را برگزید و پیامبر(ص) نیز آن را تأیید کرد.<ref> ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲ق٬ ص۲۶۳.</ref> و بعد از میان مهاجران [[عمار بن یاسر|عمار]] به عنوان برادر وی انتخاب گردید.<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج ۳، ص۱۹۰</ref>
*حذیفه از نخستین اسلام‌آورندگان بود،<ref> رجوع کنید به ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج ۳، ص۱۹۰</ref> و بعد از پیامبر(ص) به مدینه [[هجرت به مدینه|هجرت]] کرد. وی از سویی جزو [[مهاجران]] بود و از طرفی چون با یکی از طوایف مدینه هم‌پیمان بود، جزو [[انصار]] محسوب می‌شد. رسول خدا(ص)، حذیفه را دراین‌باره مخیر کرد و او انتساب به '''انصار''' را برگزید و پیامبر(ص) نیز آن را تأیید کرد.<ref> ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲ق٬ ص۲۶۳.</ref> و بعد از میان مهاجران [[عمار بن یاسر|عمار]] به عنوان برادر وی انتخاب گردید.<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری،۱۴۱۲ق٬ ج ۳، ص۱۹۰</ref>


*با این که اسلام آورده بود٬ مشرکین مانع شدند در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] حضور یابد؛<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج ۱، ص۳۹۱؛ ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹</ref> اما در [[غزوه احد|جنگ احد]] به همراه پدر خود حضور یافت. <ref> واقدی، مغازی، ج ۱، ص۳۰۱؛ ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۲، ص۴۳</ref> حذیفه برای قاتلان پدرش آمرزش خواست و چون رسول خدا(ص) خواست [[دیه|خون‌بهای]] او را از [[بیت المال]] بپردازد، حذیفه آنان را بخشید.<ref>واقدی، مغازی، ج ۱، ص۲۳۳ـ۲۳۴.</ref>
*با این که اسلام آورده بود٬ مشرکین مانع شدند در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] حضور یابد؛<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج ۱، ص۳۹۱؛ ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹</ref> اما در [[غزوه احد|جنگ احد]] به همراه پدر خود حضور یافت. <ref> واقدی، المغازی،۱۴۰۹ق٬ ج ۱، ص۳۰۱</ref> حذیفه برای قاتلان پدرش آمرزش خواست و چون رسول خدا(ص) خواست [[دیه|خون‌بهای]] او را از [[بیت المال]] بپردازد، حذیفه آنان را بخشید.<ref>واقدی، المغازی،۱۴۰۹ق٬ ج ۱، ص۲۳۳ـ۲۳۴.</ref>


*حذیفه در [[غزوه خندق|جنگ خندق]]، از طرف پیامبر(ص) مأموریت یافت از درون اردوگاه دشمن خبر کسب کند که با موفقیت این کار را انجام داد.<ref> رجوع کنید به واقدی، مغازی، ۱۴۰۹ق٬ ج ۲، ص۴۸۸ـ۴۹۱</ref> وی در غزوات دیگرِ رسول خدا(ص) نیز همراه وی بود.<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۶، ص۱۵.</ref>
*حذیفه در [[غزوه خندق|جنگ خندق]]، از طرف پیامبر(ص) مأموریت یافت از درون اردوگاه دشمن خبر کسب کند که با موفقیت این کار را انجام داد.<ref> واقدی، مغازی، ۱۴۰۹ق٬ ج ۲، ص۴۸۸ـ۴۹۱</ref> وی در غزوات دیگرِ چون '''احد''' نیز همراه رسول خدا(ص) بود.<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۶، ص۹۴</ref>


*پیامبر اخبار بسیاری از حوادث و فتنه‌های آینده را با او در میان گذاشته بود و از باطن بسیاری افراد به او خبر داده و برخی منافقان را به او شناسانده بود،<ref> رجوع کنید به مروزی، کتاب‌الفتن، ص۱۴؛ ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۲، ص۳۴۶</ref> او گفته است: پیامبر حوادث آینده تا قیامت را بر من بازگو کرده است.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹</ref> نقل شده است رسول خدا(ص) به هنگام بازگشت از [[غزوه تبوک|تبوک]]، نام تک‌تک منافقانی را که قصد رم‌دادن مرکب وی را داشتند، به او فرمود.<ref>رجوع کنید به واقدی، ج ۳، ص۱۰۴۲ـ ۱۰۴۴؛ قطب راوندی، الخرائج و الجرائح ج ۲، ص۵۰۴ـ۵۰۵.</ref>به همین دلیل شرح‌حال‌نگاران از وی با عنوان [[صاحب سر|صاحب سرّ]] (رازدار) رسول خدا(ص) یاد کرده‌اند،<ref> برای نمونه رجوع کنید به ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، قسم ۱، ص۳۳۵؛ ابن‌اثیر، ج ۱، ص۳۹۱ اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶</ref> رسول اکرم(ص) درباره حذیفه و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] فرمود: «آنان بهتر از همه مردم، منافقان را می‌شناسند.»<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۱ق٬ ج ۱، ص۱۲۷</ref>
*پیامبر اخبار بسیاری از حوادث و فتنه‌های آینده را با او در میان گذاشته بود و از باطن بسیاری افراد به او خبر داده و برخی [[منافقان]] را به او شناسانده بود،<ref> مروزی، کتاب‌الفتن، ۱۴۱۴ ق٬ ص۱۴؛ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب،۱۴۱۲ ق٬ ج۱، ص۳۳۵</ref> او گفته است: پیامبر حوادث آینده تا [[قیامت]] را بر من بازگو کرده است.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹</ref>  


*حذیفه از پیامبر روایات متعددی نقل کرده است و افراد بسیاری از او نقل [[حدیث|روایت]] کرده‌اند.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹؛ رجوع کنید به مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج ۵، ص۴۹۷ـ۴۹۹</ref> او به پرهیزکاری، دنیاگریزی و دوری از ثروت‌اندوزی معروف بود.<ref> رجوع کنید به ابونعیم اصفهانی، حیلةالاولیاء و طبقات‌الأصفیاء، ج ۱، ص۲۷۰ـ۲۸۳؛ ابن‌جوزی، کتاب صفة الصفوة، ج ۱، ص۲۴۹ـ۲۵۱.</ref>
نقل شده است رسول خدا(ص) به هنگام بازگشت از [[غزوه تبوک|تبوک]]، نام تک‌تک منافقانی را که قصد رم‌دادن مرکب وی را داشتند، به او فرمود.<ref>واقدی، المغازی٬ ۱۴۰۹ق٬ ج ۳، ص۱۰۴۲ـ ۱۰۴۴؛ قطب راوندی، الخرائج و الجرائح٬ ۱۴۰۹ق٬ ج ۲، ص۵۰۴ـ۵۰۵.</ref>به همین دلیل شرح‌حال‌نگاران از وی با عنوان [[صاحب سر|صاحب سرّ]] (رازدار) رسول خدا(ص) یاد کرده‌اند،<ref> برای نمونه:ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب،۱۴۱۲ ق٬ ج۱، ص۳۳۵؛ ابن‌اثیر،اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ۱۴۰۹ق٬ ج ۱، ص۴۶۸</ref> رسول اکرم(ص) درباره حذیفه و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] فرمود: «آنان بهتر از همه مردم، منافقان را می‌شناسند.»<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۱ق٬ ج ۱، ص۱۲۷</ref>
 
*حذیفه از پیامبر روایات متعددی نقل کرده است و افراد بسیاری از او نقل [[حدیث|روایت]] کرده‌اند.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹؛ رجوع کنید به مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ۱۴۲۲ق٬ ج ۵، ص۴۹۷ـ۴۹۹</ref> او به پرهیزکاری، دنیاگریزی و دوری از ثروت‌اندوزی معروف بود.<ref>رک: اصفهانی، حیلةالاولیاء و طبقات‌الأصفیاء، ۱۳۸۷ق٬ ج۱، ص۲۷۰ـ۲۸۳؛ ابن‌جوزی، صفة الصفوة، ۱۳۵۵ ٬ ج۱، ص۲۴۹ـ۲۵۱.</ref>


==حذیفه در دوران خلفا==
==حذیفه در دوران خلفا==
خط ۵۴: خط ۵۶:
او در [[خلافت]] [[عمر بن خطاب|عمر]]، والی [[مدائن]] شد که در زمان عثمان نیز همانجا بود و در زمان خلافت علی(ع) رحلت کرد.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹</ref>
او در [[خلافت]] [[عمر بن خطاب|عمر]]، والی [[مدائن]] شد که در زمان عثمان نیز همانجا بود و در زمان خلافت علی(ع) رحلت کرد.<ref>ابن حجر عسقلاني، الإصابة، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۳۹</ref>
===پیشنهاد تدوین قرآن واحد===
===پیشنهاد تدوین قرآن واحد===
حذیفه در دوره [[عثمان بن عفان|عثمان]] در خاک‌سپاری [[ابوذر غفاری|ابوذر]] شرکت کرد<ref> یعقوبی،تاریخ، ج ۲، ص۱۷۳</ref> نقل شده او  پس از آگاهی از اختلاف مصاحف، تدوین [[قرآن]] واحد را به عثمان پیشنهاد داد.<ref> رجوع کنید به ابن‌شبّه نمیری، تاریخ‌المدینةالمنورة، ج ۳، ص۹۹۲؛ ابن‌ندیم، ص۲۷.</ref>
حذیفه در دوره [[عثمان بن عفان|عثمان]] در خاک‌سپاری [[ابوذر غفاری|ابوذر]] شرکت کرد<ref> یعقوبی، تاریخ، دار صادر٬ ج۲، ص۱۷۳</ref> نقل شده او  پس از آگاهی از اختلاف مصاحف، تدوین [[قرآن]] واحد را به عثمان پیشنهاد داد.<ref> رجوع کنید به ابن‌شبّه نمیری، تاریخ‌المدینةالمنورة، ۱۳۹۹ق٬ ج ۳، ص۹۹۲؛ ابن‌ندیم، الفهرست٬ دار المعرفه٬ ص۳۷.</ref>


== حذیفه در زمان امام علی(ع) ==
== حذیفه در زمان امام علی(ع) ==
وی در میان اصحاب حضرت علی(ع)، یکی از ارکان چهارگانه یاد شده است.<ref> طوسی، رجال الطوسی، ص۶۰</ref> کشی<ref> اختیار معرفةالرجال،ص ۶ـ۷</ref> در خبری، حذیفه را در زمره هفت‌تنی دانسته که به‌سبب ایشان، عنایت‌های خدا بر مردم ارزانی می‌شده است و همانها در [[نماز]]گزاردن بر پیکر [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا(س)]] و خاک‌سپاری او حضور داشته‌اند.
وی در میان اصحاب حضرت علی(ع)، یکی از ارکان چهارگانه یاد شده است.<ref> طوسی، ۱۴۱۵ق٬ رجال الطوسی، ص۶۰ ؛ کشی٬اختیار معرفةالرجال،۱۳۴۸ق٬ ص ۶ـ۷</ref> در خبری، حذیفه را در زمره هفت‌تنی دانسته که به‌سبب ایشان، عنایت‌های خدا بر مردم ارزانی می‌شده است و همانها با وصیت خود [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا(س)]] در [[نماز]] بر پیکر و خاک‌سپاری او حضور داشته‌اند. <ref>نوری٬ مستدرك‏ الوسائل٬ ۱۴۰۸ق٬ ج۲ ٬ ص۱۸</ref>


هنگامی که علی(ع) برای شرکت در [[جنگ جمل]] به منطقه [[ذوقار]] رسید، حذیفه به یاران خود گفت: خود را به [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین(ع)]] و وصی سید المرسلین برسانید که حق در یاری دادن اوست.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، ج ۲، ص۱۸۸.</ref>
هنگامی که حرکت علی(ع) برای شرکت در [[جنگ جمل]] به منطقه [[ذوقار]] به گوش حذیفه رسید، به یاران خود گفت: خود را به [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین(ع)]] و وصی سید المرسلین برسانید که حق در یاری دادن اوست.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، ۱۴۰۴ق٬ ج ۲، ص۱۸۸.</ref>


از او روایاتی در‌ شأن و منزلت امام علی(ع)<ref> رجوع کنید به مفید، ج ۱، ص۹۱</ref> و [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] رسول خدا(ع)<ref> رجوع کنید به اربلی، کشف‌الغمةفی‌معرفةالائمة،ج ۲، ص۹۵، ۲۱۹</ref> نقل شده است.
از او روایاتی در‌ شأن و منزلت امام علی(ع)<ref> رجوع کنید به مفید، ج ۱، ص۹۱</ref> و [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] رسول خدا(ع)<ref> رجوع کنید به اربلی، کشف‌ الغمه فی معرفةالائمة،۱۴۰۵ق٬ ج۲، ص۹۵، ۲۱۹</ref> نقل شده است.
 
حذیفه در روایتی، تصریح پیامبر(ص) بر [[امامان شیعه|امامان دوازده‌گانه]] پس از خود را نقل کرده است.<ref> رجوع کنید به خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی‌الائمة الاثنی‌عشر، ص۱۳۶. </ref>
 
حذیفه در سال ۳۶<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۷، ص۳۱۷</ref> یا ۳۷<ref> مثلاً رجوع کنید به ابن‌بابویه، الامالی، ص۴۹۰؛ فتال نیشابوری، ج ۲، ص۲۸۶</ref> در [[مدائن]] درگذشت. برخی نقل‌ها از حضور او در جنگ جمل خبر می‌دهند.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، ج ۲، ص۱۸۸.</ref> فرزندزادگان حذیفه تا [[قرن سوم]] [[هجری قمری]] در مدائن برجای بودند.<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۷، ص۳۱۷.</ref>


حذیفه در روایتی، تصریح پیامبر(ص) بر [[امامان شیعه|امامان دوازده‌گانه]] پس از خود را نقل کرده است.<ref> رک: خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی‌الائمة الاثنی‌عشر، ۱۴۰۱ق٬ ص۱۳۶</ref>
==رحلت==
حذیفه در سال ۳۶ در [[مدائن]] درگذشت. <ref>ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۱ ٬ ص۳۳۵</ref> اما برخی گزارش ها در مورد رسیدن خبر شهادت عمار به او٬ حکایت از زنده بودن وی در ماه صفر سال ۳۷ دارد.<ref> شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش٬ ص۴۹۰؛ فتال نیشابوری، ۱۳۸۶ق٬ ج ۲، ص۲۸۶</ref>
== نقل حدیث غدیر ==
== نقل حدیث غدیر ==
{{اصلی|حدیث غدیر}}
{{اصلی|حدیث غدیر}}
حذیفه بن یمان از راویان حدیث غدیر از [[رسول اکرم(ص)]] است. [[علامه امینی]] نام و مشخصات ۱۱۰ [[صحابی]] راوی حدیث غدیر را مشخص کرده که یکی از آنان، حذیفه است.<ref>امینی، الغدير فى الكتاب و السنه و الادب٬ ج۱ ٬ ص۷۱</ref>
حذیفه بن یمان از راویان حدیث غدیر از [[رسول اکرم(ص)]] است. [[علامه امینی]] نام و مشخصات ۱۱۰ [[صحابی]] راوی حدیث غدیر را مشخص کرده که یکی از آنان، حذیفه است.<ref>امینی، الغدير فى الكتاب و السنه و الادب٬ ج۱ ٬ ص۷۱</ref>
==امام زمان در پیش گویی حذیفه==
==امام زمان در پیش گویی حذیفه==
ابن خلدون به نقل از ''سنن ابو داود'' آورده است که [[اسامه بن زید]] از ابن لقیطه و او از پدرش نقل می‌کند که حذیفه بن یمان گفت: به خدا سوگند نمی‌دانم آيا يارانم فراموش كرده‏‌اند يا خود را به فراموشى می‌زنند؟ به خداى سوگند پيامبر(ص) نام هيچ سردار گروهى را فرونگذاشت تا سرداری که هنگام انقضاى دنيا كه همراهان او به سيصد و بيشتر می‌رسند٬ جز اينكه نام خود و نام پدر و قبيله‏‌اش را به ما باز گفت.<ref>ابن خلدون٬ ديوان المبتدأ و الخبر٬ ۱۴۰۸ق٬ ج۱ ٬ ص۴۱۴۳۱</ref>
ابن خلدون به نقل از ''سنن ابو داود'' آورده است که [[اسامه بن زید]] از ابن لقیطه و او از پدرش نقل می‌کند که حذیفه بن یمان گفت: به خدا سوگند نمی‌دانم آيا يارانم فراموش كرده‏‌اند يا خود را به فراموشى می‌زنند؟ به خداى سوگند پيامبر(ص) نام هيچ امیر گروهى را فرونگذاشت تا آن امیری که هنگام انقضاى دنيا می‌آید و همراهان او به سيصد و بيشتر می‌رسند٬ جز اينكه نام خود و نام پدر و قبيله‏‌اش را به ما باز گفت.<ref>ابن خلدون٬ ديوان المبتدأ و الخبر٬ ۱۴۰۸ق٬ ج۱ ٬ ص۴۱۴۳۱</ref>
==حسن و حسین دو سرور جوانان بهشت==
==حسن و حسین دو سرور جوانان بهشت==
حذیفه نقل کرده است روزی از پشت سر پیامبر می‌رفتم که حالتی خاص به او روی داد. لحظاتی بعد از من پرسد آیا متوجه حال من شدی؟ عرض کردم بلی. فرمود: فرشته ای از خداوند اذن خواسته نزد من آمد تا برایم سلام کند و بشارتم دهد که [[حسن(ع)|حسن]] و [[حسین(ع)|حسین]] دو سرور جوانان بهشت هستند و [[فاطمه(س)|فاطمه]] سیده اهل جنت است.<ref>البيهقى٬ دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة، ۱۴۰۵ق٬ ج۷ ٬ ص۷۸</ref>
حذیفه نقل کرده است روزی از پشت سر پیامبر می‌رفتم که حالتی خاص به او روی داد. لحظاتی بعد از من پرسد آیا متوجه حال من شدی؟ عرض کردم بلی. فرمود: فرشته ای از خداوند اذن خواسته نزد من آمد تا برایم سلام کند و بشارتم دهد که [[حسن(ع)|حسن]] و [[حسین(ع)|حسین]] دو سرور جوانان بهشت هستند و [[فاطمه(س)|فاطمه]] سیده اهل جنت است.<ref>البيهقى٬ دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة، ۱۴۰۵ق٬ ج۷ ٬ ص۷۸</ref>
==فرزندان==
==فرزندان==
* '''عمران'''؛ او از تابعان بود و از یاران مختار. بعد از مختار٬ مصعب او را کشت.<ref> الزركلى٬ الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و  المستعربين و المستشرقين، ۱۹۸۹م٬ ج۵ ٬ ص۷۰ </ref>
* '''عمران'''؛ او از تابعان بود و از یاران مختار. بعد از مختار٬ مصعب او را کشت.<ref> الزركلى٬ الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و  المستعربين و المستشرقين، ۱۹۸۹م٬ ج۵ ٬ ص۷۰ </ref>
* '''سعد'''؛ او در مدائن بود که [[سلیمان بن صرد]] بدو نامه نوشت و خواست به آنها ملحق شود. سعد پذیرفت لیکن قبل از آن که با یارانش به آنها برسد٬ شکست خورده بودند لذا سعد از میانه راه بازگشت.<ref>ابن كثير الدمشقى٬ البداية و النهاية، ۱۴۰۷ق٬ ج۸ ٬ ص۲۴۷</ref> بعدها [[مختار بن ابوعبید ثقفی|مختار]] او را والی '''حلوان''' نمود و به جنگ اکراد و ایمن ساختن راه‌ها فرستاد.<ref>ابن خلدون٬ ديوان المبتدأ و الخبر٬ ۱۴۰۸ق٬ ج۳ ٬ ص۳۱</ref>
* '''سعد'''؛ او در مدائن بود که [[سلیمان بن صرد]] بدو نامه نوشت و خواست به آنها ملحق شود. سعد پذیرفت لیکن قبل از آن که با یارانش به آنها برسد٬ شکست خورده بودند لذا سعد از میانه راه بازگشت.<ref>ابن كثير الدمشقى٬ البداية و النهاية، ۱۴۰۷ق٬ ج۸ ٬ ص۲۴۷</ref> بعدها [[مختار بن ابوعبید ثقفی|مختار]] او را والی '''حلوان''' نمود و به جنگ اکراد و ایمن ساختن راه‌ها فرستاد.<ref>ابن خلدون٬ ديوان المبتدأ و الخبر٬ ۱۴۰۸ق٬ ج۳ ٬ ص۳۱</ref> برخی نیز گفته‌اند او به توصیه پدر با علی بیعت کرد<ref>ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۱ ٬ ص۳۳۵</ref> و در رکاب آن حضرت در [[جنگ صفین|جنگ صفّین]] به شهادت رسید.<ref> مروج الذهب٬ ۱۴۰۹ق٬ ج ۲، ص ۳۸۳ ؛ ابن‌ عبد البرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۱ ٬ ص۳۳۵</ref>
گفتنی است [[مسعودی]] به همراهی دو پسر حذیفه به نام‌های [[صفوان بن حذیفه|صفوان]] و [[سعد بن حذیفه|سعد]] با علی(ع) در [[جنگ صفین|جنگ صفّین]] اشاره کرده و آنان را از شهیدان این جنگ دانسته است.<ref> مروج الذهب٬ ۱۴۰۹ق٬ ج ۲، ص۳۸۳</ref>
*[[صفوان بن حذیفه|'''صفوان''']]؛ برخی به جای عمران از صفوان نام برده‌اند که او نیز در سپاه حضرت علی در [[جنگ صفین|جنگ صفّین]] بود و به شهادت رسید.<ref> مسعودی٬ مروج الذهب٬ ۱۴۰۹ق٬ ج۲، ص ۳۸۳ ؛ ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۱ ٬ ص۳۳۵</ref>


خبری که از پیش‌گویی [[سلمان فارسی]] در مورد شهادت فرزند حذیفه نقل شده است٬ این گزراش‌ها را تایید می‌کند. <ref>كشي٬ رجال٬ ۱۳۴۸ق٬ ص۲ </ref>
فرزندزادگان حذیفه تا [[قرن سوم]] [[هجری قمری]] در مدائن برجای بودند.<ref> ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۷، ص۳۱۷.</ref>
==گزارشی از کشف جنازه سالم وی==
==گزارشی از کشف جنازه سالم وی==
هادی الجبوری تولیت مقبره [[سلمان فارسی]] در مصاحبه‌ای چنین می‌گوید: «حذیفه ابتدا در فاصله دو کیلومتری سلمان و در کنار رودخانه دجله دفن شده بود. در سال ۱۹۳۱ میلادی آب رودخانه دجله به قبر وی نزدیک شد، به همین دلیل آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی]] دستور دادند که جسد وی منتقل شود. هنگامی که قبر باز شد مشاهد گردید که جسد وی پس از سیزده قرن هم‌چنان سالم است.»<ref>[http://shafaqna.com/persian/services/islam-world/item/14174-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%AD%D8%B0%DB%8C%D9%81%D9%87-%D9%88-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B3-%DA%A9%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تولیت مقبره سلمان فارسی از سلمان و پیکر سالم حذیفه و عبدالله جابر انصاری می گوید]</ref>
هادی الجبوری تولیت مقبره [[سلمان فارسی]] در مصاحبه‌ای چنین می‌گوید: «حذیفه ابتدا در فاصله دو کیلومتری سلمان و در کنار رودخانه دجله دفن شده بود. در سال ۱۹۳۱ میلادی آب رودخانه دجله به قبر وی نزدیک شد، به همین دلیل آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی]] دستور دادند که جسد وی منتقل شود. هنگامی که قبر باز شد مشاهد گردید که جسد وی پس از سیزده قرن هم‌چنان سالم است.»<ref>[http://shafaqna.com/persian/services/islam-world/item/14174-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%AD%D8%B0%DB%8C%D9%81%D9%87-%D9%88-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B3-%DA%A9%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تولیت مقبره سلمان فارسی از سلمان و پیکر سالم حذیفه و عبدالله جابر انصاری می گوید]</ref>
خط ۸۸: خط ۹۲:
{{ستون-شروع|۲}}
{{ستون-شروع|۲}}


*ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۵ـ ۱۳۸۷/ ۱۹۶۵ـ۱۹۶۷، چاپ افست بیروت، بی‌تا.
*ابن‌ابی‌الحدید، عبد الحمید٬ شرح نهج‌البلاغة، قم٬ کتابخانه آیت الله مرعشی٬ ۱۴۰۴ق.
*ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد٬ دیوان المبتدأ و الخبر  تحقيق خليل شحادة، بيروت، دار الفكر، ط الثانية، ۱۴۰۸ق.
*ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد٬ دیوان المبتدأ و الخبر  تحقيق خليل شحادة، بيروت، دار الفكر، ط الثانية، ۱۴۰۸ق.
*ابن كثير الدمشقى٬ أبو الفداء اسماعيل بن عمر٬ البداية و النهاية، بيروت، دار الفكر، ۱۴۰۷ق.
*ابن كثير الدمشقى٬ أبو الفداء اسماعيل بن عمر٬ البداية و النهاية، بيروت، دار الفكر، ۱۴۰۷ق.
* ابن عبد البر٬  أبو عمر يوسف بن عبد الله بن محمد٬ الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، تحقيق على محمد البجاوى، بيروت، دار الجيل، ط الأولى، ۱۴۱۲ق.
*مسعودي٬ ابو الحسن٬ مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقيق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چ دوم، ۱۴۰۹ق.
*مسعودي٬ ابو الحسن٬ مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقيق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چ دوم، ۱۴۰۹ق.
*محدث نوری٬ میرزا حسین٬ مستدرك‏ الوسائل٬ قم٬ موسسة آل البیت٬ ۱۴۰۸ق.
*البيهقى٬ ابو بكر احمد بن الحسين٬ دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة، تحقيق عبد المعطى قلعجى، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولی٬ ۱۴۰۵ق.
*البيهقى٬ ابو بكر احمد بن الحسين٬ دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة، تحقيق عبد المعطى قلعجى، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولی٬ ۱۴۰۵ق.
*ابن قتيبة٬أبو محمد عبد الله بن مسلم٬ المعارف،  تحقيق ثروت عكاشة، القاهرة، الهيئة المصرية العامة للكتاب، ط الثانية، ۱۹۹۲م.
*ابن قتيبة٬أبو محمد عبد الله بن مسلم٬ المعارف،  تحقيق ثروت عكاشة، القاهرة، الهيئة المصرية العامة للكتاب، ط الثانية، ۱۹۹۲م.
*ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، قاهره ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶، چاپ افست بیروت بی‌تا.
*ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، قاهره ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶، چاپ افست بیروت بی‌تا.
*ابن‌اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت ۱۴۱۴ /۱۹۹۴.
*ابن‌اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت ۱۴۱۴ /۱۹۹۴.
*ابن‌بابویه، الامالی، قم ۱۴۱۷.
*شیخ صدوق٬ محمد بن علی بن‌ بابویه، الامالی، تهران٬ اسلامیه٬ ۱۳۶۲ش.
*ابن‌جوزی، کتاب صفة الصفوة، حیدرآباد، دکن ۱۳۵۵ ـ ۱۳۵۶.
*ابن‌جوزی، کتاب صفة الصفوة، حیدرآباد، دکن ۱۳۵۵ ـ ۱۳۵۶.
*ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
*ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
*ابن‌سعد، الطبقات الکبری، (بیروت)، ۱۹۶۸-۱۹۷۷.
*ابن‌شبّه نمیری، عمر٬ کتاب تاریخ‌المدینةالمنورة(اخبارالمدینة النبویة)، جدّه٬ چاپ فهیم محمد شلتوت، ۱۳۹۹ق.
*ابن‌شبّه نمیری، کتاب تاریخ‌المدینةالمنورة : اخبارالمدینة النبویة، چاپ فهیم محمد شلتوت، (جدّه) ۱۳۹۹/۱۹۷۹، چاپ افست قم ۱۳۶۸ش.
*ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/ ۱۹۶۰).
*ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/ ۱۹۶۰).
*ابن‌ قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.
*ابن‌ قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.
*[[ابن ندیم]] (تهران).
*[[ابن ندیم]]٬ محمد بن اسحاق٬ الفهرست٬ بیروت٬ دار المعرفه٬ ط۱.
*ابن‌هشام، السیرةالنبویة، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
*ابن‌هشام، السیرةالنبویة، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
*ابونعیم اصفهانی، حیلةالاولیاء و طبقات‌الأصفیاء، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
*اصفهانی، ابونعیم٬ حیلةالاولیاء و طبقات‌الأصفیاء، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
*علی‌بن عیسی‌اِربلی، کشف‌الغمةفی‌معرفةالائمة، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
*اِربلی، علی‌ بن عیسی‌٬ کشف‌الغمة فی‌ معرفةالائمة، بیروت٬ ۱۴۰۵ق.
*علی‌بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی‌الائمة الاثنی‌عشر، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱.
*خزاز رازی، علی‌ بن محمد٬  کفایة الاثر فی النص علی‌الائمة الاثنی‌عشر، قم٬ چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، ۱۴۰۱ق.
*طبرسی،احمد بن علی٬ الاحتجاج، چاپ محمد باقر موسوی‌ خرسان، بیروت٬ ۱۴۰۱ق.
*طبرسی،احمد بن علی٬ الاحتجاج، چاپ محمد باقر موسوی‌ خرسان، بیروت٬ ۱۴۰۱ق.
*طبری، تاریخ (بیروت).
*طبری، تاریخ (بیروت).
*[[شیخ طوسی|محمدبن‌حسن طوسی]]، محمد بن حسن٬ رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم٬ ۱۴۱۵ق.
*[[شیخ طوسی|محمدبن‌حسن طوسی]]، محمد بن حسن٬ رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم٬ ۱۴۱۵ق.
*محمدبن حسن فتال نیشابوری، روضة الواعظین، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، چاپ افست قم ۱۳۶۸ش.
*فتال نیشابوری، محمد بن حسن٬ روضة الواعظین، نجف٬ ۱۳۸۶ق.
* قطب راوندی، سعید بن هبةاللّه٬ الخرائج و الجرائح، قم٬ ۱۴۰۹ق.
* قطب راوندی، سعید بن هبةاللّه٬ الخرائج و الجرائح، قم٬ ۱۴۰۹ق.
*کشی، محمد بن عمر٬ اختیار معرفةالرجال، تلخیص محمد بن‌ حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد٬ ۱۳۴۸ش.
*کشی، محمد بن عمر٬ اختیار معرفةالرجال، تلخیص محمد بن‌ حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد٬ ۱۳۴۸ش.
*نعیم‌بن حماد مروزی، کتاب‌الفتن، چاپ سهیل‌زکار، (بیروت) ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
*کشی، محمد بن عمر٬ رجال الکشی٬ مشهد٬ انتشارات دانشگاه مشهد٬ ۱۳۴۸ق.
*یوسف‌ بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
*مروزی، نعیم‌ بن حماد٬ کتاب‌الفتن، بیروت٬ چاپ سهیل‌زکار، ۱۴۱۴ق.
*[[شیخ مفید|محمدبن محمد مفید]]، [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]]، قم:‌دار المفید، بی‌تا.
*مزّی، یوسف‌ بن عبدالرحمان٬ تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت٬ چاپ بشار عواد معروف، ۱۴۲۲ق.
*مطهربن طاهر مقدسی، کتاب‌البدء و التاریخ، چاپ کلمان هوار، پاریس ۱۸۹۹ـ۱۹۱۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۲.
*[[شیخ مفید|مفید٬ محمد بن محمد]]، [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]]، قم٬ دار المفید، بی‌تا.
*واقدی، محمد بن عمر٬المغازی، تحقیق مارسدن جونز، بيروت، مؤسسة الأعلمى، ط الثالثة، ۱۴۰۹ق.
*مقدسی٬ مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، پاریس٬ چاپ کلمان هوار، ۱۸۹۹ـ۱۹۱۹م.
*یعقوبی، تاریخ.
*واقدی، محمد بن عمر٬ المغازی، تحقیق مارسدن جونز، بيروت، مؤسسة الأعلمى، ط الثالثة، ۱۴۰۹ق.
*یعقوبی، ابن واضح٬ تاریخ٬ بیروت٬ دار صادر٬ بی‌تا.
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۱۵۰: خط ۱۵۶:
  | توضیحات =  
  | توضیحات =  
}}</onlyinclude>
}}</onlyinclude>
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]
[[Category:انصار]]
[[Category:راویان حدیث غدیر]]
[[Category:یاران امام علی‎‏]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:ارکان اربعه شیعه]]
[[Category:مدفونان در مدائن]]
[[Category:راویان قرن ۱ (قمری)]]
[[Category:صحابه]]


[[رده:انصار]]
[[رده:انصار]]
کاربر ناشناس