جفر: تفاوت میان نسخه‌ها

نظر به‌ گستردگی‌ كتاب‌ جامعه‌، باید صحیفه‌ یا كتاب‌ كوچكی‌ را كه‌ در برخی‌ مصادر [[اهل‌ سنّت‌]] و [[شیعه]]، خبر وجود آن‌ روایت‌ شده‌<ref>ابن‌حنبل‌، مسند الامام‌ احمدبن‌ حنبل،ج‌ 1، ص‌ 100، 119، 151</ref><ref>بخاری‌، صحیح‌البخاری،ج‌ 1، ص‌ 36، ج‌ 4، ص‌ 30، 67، 69، ج‌ 8، ص‌ 10، 45، 47؛</ref><ref>نسائی‌، سنن‌ النسائی‌،ج‌ 8، ص‌ 19، 23ـ24</ref>و حتی‌ آن‌قدر كوچك‌ بوده‌ كه‌ در غلاف‌ شمشیر [[محمد(ص)|رسول‌ خدا]] یا [[امام علی|علی‌(ع)]] جای‌ می‌گرفته‌ است‌،<ref>برقی‌، كتاب‌المحاسن،برقی‌، ج‌ 1، ص‌ 17ـ 18‌</ref> مكتوبی‌ غیر از كتاب‌ جامعه‌ دانست‌<ref>جلالی‌، تدوین‌ السنة الشریفة،‌ص‌ 58 -59</ref> یا با نظر به‌ محتوای‌ اندك‌ این‌ صحیفه‌، آن‌ را بخشی‌ از كتاب‌ جامعه‌ به‌ شمار آورد. این‌ مدعا با مفاد پاره‌ای‌ از روایات‌<ref>صفار قمی‌، بصائر الدرجات‌،ص‌ 144</ref> همخوانی‌ دارد و حتی‌ عنوان هایی‌ دیگر نظیر «صحیفه كتاب‌الفرائض‌»<ref>ابن بابویه،تهذیب‌ الاحكام‌،ج‌ 9، ص‌ 247</ref><ref>حر عاملی، وسائل،ج‌ 26، ص‌ 74</ref> نیز به‌ بخشهایی‌ از كتاب‌ جامعه‌ اشاره‌ دارد؛ یعنی‌، جامعه‌ كتابی‌ با بخش های‌ گوناگون‌ بوده‌ است‌ كه‌ مردم‌، با توجه‌ به‌ محتوای‌ بخش ها، با نام های‌ گوناگون‌ از آن‌ یاد می‌كرده‌اند.<ref> باجگیران‌، پژوهشی‌ در باره كتاب‌ جامعه‌،ص‌ 39</ref>

بنا بر مجموع‌ روایات‌، جامعه‌ كتابی‌ جامع‌ و در بردارنده موضوعات‌ گوناگون‌ فقهی‌، مانند [[نماز]]، [[ادعیه‌]]، معاملات‌، [[قضا]]، شهادت‌ (گواهی‌ دادن‌ به‌ هنگام‌ داوری‌)، [[حدود]] و [[دیات‌]]، مسائل‌ [[ارث‌]] و نیز برخی‌ موضوعات‌ اخلاقی‌ و اعتقادی‌ بوده‌ است‌. تعبیرهایی‌ نیز بر گسترده‌ و حجیم‌ بودن‌ كتاب‌ جامعه‌ دلالت‌ دارد، از جمله‌ «طولها سبعون‌ ذراعاً» (درازای‌ آن‌ به‌ اندازه هفتاد ذراع‌ است‌)،<ref>صفار قمی‌، بصائر الدرجات‌،ص‌ 151ـ153، 155</ref><ref>كلینی‌،کافی، ج‌ 1، ص‌ 59، 295، ج‌ 7، ص‌ 125؛</ref> «مِثلُ فَخِذِالبَعیر» (قطر آن‌ مانند ران‌ شتری‌ فربه‌ است‌)؛<ref>صفار قمی‌، بصائر الدرجات‌،ص‌173</ref><ref>طوسی، تهذیب‌ الاحكام‌،ج‌9، ص‌271</ref> و «كتاباً مَدروجاً عَظیماً» (نوشته‌ای‌ به‌ هم‌ پیچیده‌ و بزرگ‌).<ref>عاملی، وسائل،ج‌ 1، ص‌ 62</ref>