مجمع روحانیون مبارز: تفاوت میان نسخه‌ها

مجمع روحانیون مبارز نشر و تبیین اندیشه‌های [[امام خمینی]]، خدمت به [[اسلام]] و [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و دفاع از محرومان و مظلومان را خط‌‌مشی خود می‌داند. قلمرو فعالیت مجمع [[مسجد|مساجد]]، دانشگاه‌ها و تا حدودی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] است.

پس از انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم ([[سال ۱۳۸۴ هجری شمسی|۱۳۸۴ش]])، [[مهدی کروبی]]، دبیرکل وقت مجمع تصمیم به انشعاب گرفته و [[حزب اعتماد ملی]] را تشکیل داد. همچنین مجمع پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم، در بیانیه‌ای مدعی تخلف و مهندسی آراء در انتخابات شد و خواستار ابطال آن و برگزاری مجدد انتخابات بود. روزنامه آفتاب یزد به‌عنوان ارگان رسانه‌ای غیررسمی مجمع محسوب می‌شود.

مجمع روحانیون مبارز در [[سال ۱۳۶۶ هجری شمسی|سال ۱۳۶۶ش]]، در آستانه سومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی با انشعاب از [[جامعه روحانیت مبارز تهران|جامعه روحانیت مبارز]] به دلیل برخی اختلافات تأسیس شد<ref>[https://sharghdaily.com/fa/main/detail/262085 «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»]، روزنامه شرق.</ref> و پس از نامه به [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در فروردین [[سال ۱۳۶۷ هجری شمسی|۱۳۶۷ش]] و موافقت او، این تشکل روحانی -که برخی از آنها از اعضای دفتر امام خمینی بودند- اعلام موجودیت کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۲۱، ص۲۶-۲۹؛ سلیمی‌بنی، مظفری، جامعه روحانیت مبارز، ۱۳۸۸ش، ص۸۹؛ [http://tarikhirani.ir/fa/news/920 «روایت مجید انصاری از انتخابات مجالس سوم و چهارم و تأسیس مجمع روحانیون مبارز»]، وبگاه تاریخ ایرانی؛ [https://sharghdaily.com/fa/main/detail/262085 «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»]، روزنامه شرق.</ref> درباره دلیل این اختلاف و انشعاب، چند روایت وجود دارد.<ref>[https://sharghdaily.com/fa/main/detail/262085 «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»]، روزنامه شرق.</ref> یکی از عوامل اختلاف، حذف [[سید محمود دعایی]] و [[فخرالدین حجازی]] از فهرست انتخاباتی جامعه روحانیت مبارز برای انتخابات مجلس سوم در تهران بود.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/920 «روایت مجید انصاری از انتخابات مجالس سوم و چهارم و تأسیس مجمع روحانیون مبارز»]، وبگاه تاریخ ایرانی؛ [https://sharghdaily.com/fa/main/detail/262085 «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»]، روزنامه شرق.</ref> مهدی کروبی که رهبری گروه معترض به این فهرست را بر عهده داشت، دلیل حذف این دو نفر از لیست تهران را به این معنا گرفته بود که جامعه روحانیت از مسیر اصلی خود که حمایت از انقلاب و انقلابیون اصیل بوده، دست برداشته و کسانی را که سابقه چندانی در انقلاب ندارند بر کسانی که سابقه دارند ترجیح می‌دهد.<ref>[https://sharghdaily.com/fa/main/detail/262085 «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»]، روزنامه شرق.</ref> همچنین دیدگاه متفاوت این دو تشکل روحانی درباره مسائل اجرایی، اقتصادی و سیاست خارجی از دیگر عوامل اختلاف آنها بود.<ref>پناهی و دیگران، [http://ensani.ir/file/download/article/20140601102533-9792-54.pdf «تبیین جامعه‌شناختی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز»]، ص۱۶۳؛ سلیمی‌بنی، مظفری، جامعه روحانیت مبارز، ۱۳۸۸ش، ص۸۷ و ۹۹-۱۰۹؛ دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۱۸۵ و ۳۰۷.</ref>

انتخابات مجلس سوم در ۱۸ فروردین ۱۳۶۷ش برگزار شد و از لیست ۳۰ نفره مجمع روحانیون مبارز در تهران، ۲۷ نفر به مجلس راه یافتند که سه منتخب آن با جامعه روحانیت مشترک بود.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، جامعه روحانیت مبارز، ۱۳۸۸ش، ص۹۳.</ref> این انشعاب در جامعه روحانیت و شکل‌گیری مجمع روحانیون، نقش مؤثری بر مرزبندی‌های جدید سیاسی داشته و سبب شفاف شدن مواضع گروه‌ها و به وجود آمدن جریان‌ها، احزاب و گفتمان‌های مختلف در ایران شد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، جامعه روحانیت مبارز، ۱۳۸۸ش، ص۹۷.</ref>

اولین شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز به دبیرکلی [[مهدی کروبی]] و عضویت افرادی مانند [[سید محمد موسوی خوئینی‌ها]]، محمدرضا توسلی، حسن صانعی، [[سید‌ محمد خاتمی]]، رسول منتجب‌نیا، اسدالله بیات، حیدرعلی جلالی خمینی، صادق خلخالی، سید محمود دعایی و هادی غفاری (فرزند [[حسین غفاری]]، از مبارزان علیه [[حکومت پهلوی]]) تشکیل شد.<ref>[https://sharghdaily.com/fa/main/detail/262085 «چرا امام اجازه انشعاب داد؟»]، روزنامه شرق.</ref> بعدها برخی از اعضای اولیه مجمع مانند جلالی خمینی و دعایی از این تشکل کناره‌گیری کردند.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۰۱-۳۰۹.</ref>

پس از مدتی عنوان «چپ» یا چپ اسلامی بر مجمع روحانیون مبارز اطلاق شد و در حال حاضر نیز به «اصلاح‌طلب» شهرت یافته‌اند و جامعه روحانیت مبارز نیز مشهور به جناح «راست» یا «اصول‌گرا» است.<ref>پناهی و دیگران، [http://ensani.ir/file/download/article/20140601102533-9792-54.pdf «تبیین جامعه‌شناختی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز»]، ص۱۶۳؛ سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۲۸.</ref>

*'''دوره اول؛ پیدایش و قدرت (۱۳۶۷-۱۳۶۸ش):''' برخی اعضای مجمع قبل از انشعاب، پست‌های کلیدی کشور مانند هیأت رئیسه قوه قضائیه، ریاست دیوان عالی و دادستانی را در اختیار داشتند و پس از انشعاب و پیروزی فهرست مجمع روحانیون در تهران، ریاست مجلس و هیأت رئیسه آن نیز در دست این تشکل قرار گرفت.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۱۳۷.</ref> مجمع در این دوره خود را نماینده اصیل گفتمان «خط امام» معرفی کرد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۲.</ref>

 

*'''دوره دوم؛ افول و حاشیه‌نشینی (۱۳۶۹-۱۳۷۴ش):''' این دوران همراه بود با تغییرات مهمی مانند انتخاب [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] از جانب [[مجلس خبرگان رهبری|مجلس خبرگان]] به‌عنوان رهبر جدید بعد از رحلت امام خمینی،<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۲۱۹.</ref> ریاست جمهوری [[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]] و آغاز دوران موسوم به سازندگی،<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۲۵۲.</ref> اصلاح قانون اساسی و حذف نخست‌وزیری و افزایش اختیارات رییس‌جمهور.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۷؛ پناهی و امینی، «تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز»، ص۴۶.</ref> همچنین سه تن از اعضای برجسته و عالی‌رتبه جامعه روحانیت مبارز، مسئولیت سه قوه کشور را عهده‌دار شدند.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۱۶۴.</ref>

:::در ادامه با ردصلاحیت بسیاری از افراد جناح چپ در انتخابات مجلس چهارم توسط [[شورای نگهبان]]، مجمع روحانیون مبارز تصمیم به کناره‌گیری از انتخابات کرد،<ref>هاشمی رفسنجانی، رونق سازندگی، ۱۳۹۴ش، ص۴۰.</ref> اما در نهایت با فهرستی جدید وارد عرصه انتخابات شد؛ گرچه موفق نبود.<ref>هاشمی رفسنجانی، رونق سازندگی، ۱۳۹۴ش، ص۴۰؛ [http://tarikhirani.ir/fa/news/920 «روایت مجید انصاری از انتخابات مجالس سوم و چهارم و تأسیس مجمع روحانیون مبارز»]، وبگاه تاریخ ایرانی.</ref> مجمع پس از این انتخابات فعالیت‌های سیاسی خود را متوقف کرد و به نقد دولت هاشمی رفسنجانی، حامیانش و سیاست‌های اقتصادی آن پرداخت.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۹.</ref> عدم کادرسازی و اتخاذ مواضع سلبی در دوره قدرت، از عوامل اُفول و حاشیه‌نشینی مجمع دانسته شده است.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۲-۳۱۳.</ref>

*'''دوره سوم؛ بازگشت مجدد به قدرت (از ۱۳۷۵ش):''' در آستانه انتخابات دوره هفتم ریاست جمهوری، مجمع روحانیون مبارز با انتشار بیانیه‌ای در [[۲۴ مهر]] ۱۳۷۵ش، فعالیت‌های سیاسی خود را از سر گرفت.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۱۶۵.</ref>

:::با پیروزی [[سید محمد خاتمی]]، عضو مؤسس مجمع روحانیون مبارز، در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ش، مجمع و جریان‌های نزدیک به آن، قوه مجریه (۱۳۷۶-۱۳۸۴ش)، مجلس شورای اسلامی دوره ششم (۱۳۷۸-۱۳۸۲ش) و اولین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا (۱۳۷۸ش) را در دست گرفتند.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۹.</ref>

پس از انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم در سال ۱۳۸۴ش و شکست هاشمی رفسنجانی، کاندیدای مورد حمایت مجمع روحانیون مبارز، مهدی کروبی، دبیرکل مجمع که خود نیز کاندیدا بود اما رأی نیاورد، تصمیم به انشعاب از مجمع گرفت و حزب اعتماد ملی را تشکیل داد.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۱.</ref>

مجمع روحانیون مبارز و دیگر احزاب اصلاح‌طلب در انتخابات [[۲۲ خرداد]] [[سال ۱۳۸۸ هجری شمسی|۱۳۸۸ش]] به حمایت از نامزدی [[میرحسین موسوی]] پرداختند، اما او نفر دوم شد. نتیجه انتخابات با وجود تأیید شورای نگهبان و سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، مورد پذیرش مجمع و اصلاح‌طلبان قرار نگرفت.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۱۷۸.</ref> مجمع در بیانیه‌ای مدعی تخلف و مهندسی آراء در انتخابات شده و خواستار ابطال آن و برگزاری مجدد انتخابات و یا «تعیین هیأتی بی‌طرف، کاردان و شجاع» برای حقیقت‌یابی و اعلام نظر نهایی به مردم و رهبر ایران بود.<ref>[https://aftabnews.ir/fa/news/90735 «مجمع روحانیون خواستار ابطال انتخابات و تجدید آن شد»]، وبگاه آفتاب یزد.</ref>

*'''سیاسی:''' مجمع روحانیون مبارز در سال‌های ابتدایی شکل‌گیری، خود را حامی اسلام ناب محمدی و [[ولایت فقیه]] می‌دانست و جریان مقابل خود را طرفدار اسلام آمریکایی می‌نامید.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref> اما پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ش و پیروزی سید محمد خاتمی، این تشکل ضمن تأکید بر تنش‌زدایی در سیاست خارجی و مطرح ساختن گفتگوی تمدن‌ها، و نیز تأکید بر مردمسالاری دینی، همزمان از گسترش توسعه سیاسی در کشور حمایت کرد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۴۳-۴۴.</ref> مهدی کروبی، دبیرکل وقت مجمع معتقد بود که هدف مردم از شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» از ابتدای [[انقلاب اسلامی ایران]]، عملی ساختن توسعه سیاسی است.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۸.</ref>

*'''فرهنگی:''' مجمع در مسائل فرهنگی بر دو موضوع تأکید دارد: توزیع برابر امکانات و توانمندی‌های فرهنگی در میان تشکل‌های سیاسی داخل نظام و کنترل بعد از انتشار محصولات فرهنگی مانند فیلم و نشریات.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۴۳.</ref>

*'''اقتصادی:''' مجمع روحانیون در ابتدای تأسیس قائل به تمرکزگرایی و مالکیت دولت در حوزه اقتصاد بود، اما در گذر زمان دیدگاه اقتصادی آن تغییر کرده و در حال حاضر تأکید بر خصوصی‌سازی و کاهش تصدی دولت در حوزه اقتصاد دارد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۴۳.</ref>

اساسنامه مجمع روحانیون مبارز [[۱۲ تیر]] [[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸ش]] به تصویب کمیسیون ماده ۱۰ احزاب رسید.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۱.</ref> بنابر ماده هجدهم اساسنامه شرایط عضویت در مجمع، داشتن تحصیلات علوم دینی، [[تقوا]] و حسن شهرت و التزام عملی به ولایت فقیه و مقررات [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] است.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۳.</ref> برابر ماده سوم اساسنامه، اهداف مجمع به اختصار عبارت است از:

*نشر و تبیین اندیشه‌های [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]].<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۵-۳۶.</ref>

 

نام ابتدایی مجمع، «مجمع روحانیون مبارز تهران» بود که در سال ۱۳۸۱ش به درخواست شورای مرکزی مجمع و تصویب کمیسیون ماده ۱۰ احزاب به «مجمع روحانیون مبارز» تغییر کرد تا این تشکل مجاز به فعالیت در کل ایران باشد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۱.</ref> همچنین اساسنامه مجمع در سال ۱۳۸۴ش مورد بازبینی شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز قرار گرفت، جایگاه دبیرکل حذف شد و تعیین سیاست‌های کلان حزب بر عهده رییس شورا قرار گرفت و مسئولیت پیگیری و اجرای این سیاست‌ها با دبیر شورا واگذار شد.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۳.</ref>

مجمع روحانیون مبارز از ابتدای تأسیس فعالیت‌های خود را در مراکزی مانند مساجد، دانشگاه‌ها و تا حدودی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] پیگیری می‌کرد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.</ref> ارگان رسانه‌ای غیر رسمی مجمع، روزنامه «سلام» به صاحب امتیازی [[سید محمد موسوی‌خوئینی‌ها]] بود و به انتشار دیدگاه‌های این تشکل می‌پرداخت.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.</ref> پس از توقیف سلام، روزنامه «بیان» و بعد از بیان نیز روزنامه «آفتاب یزد» دیدگاه‌های مجمع را منتشر می‌کرد.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.</ref>

همچنین مجمع دارای یک خبرنامه داخلی با طبقه‌بندی محرمانه است که از سوی کمیته سیاسی منتشر می‌شود.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۹.</ref> بعد از دوم خرداد ۱۳۷۶ش نیز برخی اعضای مجمع حضور بیشتر و فعال‌تری در دانشگاه‌ها و مراکز علمی دارند.<ref>سلیمی‌بنی و مظفری، مجمع روحانیون مبارز، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.</ref>

*سلیمی‌بنی، صادق، و آیت مظفری، جامعه روحانیت مبارز، قم، زمزم هدایت، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.

*سلیمی‌بنی، صادق، و آیت مظفری، مجمع روحانیون مبارز، قم، زمزم هدایت، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.