محمدباقر مجلسی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{ب|ماه رمضان چه بیست و هفتش کم شد|تاریخ وفات باقر اعلم شد}}

{{پایان شعر}}

=== خاندان مجلسی ===

[[سید موسی شبیری زنجانی|سید موسی شبیری]] در بیان وجه این شهرت چنین می‌گوید که مقصودعلی پدر [[محمدتقی مجلسی|محمدتقی]]، شاعر بود و تخلصش مجلسی بوده است که این لقب به فرزندان و نوادگانش منتقل شده است.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۱۷.</ref> برخی دیگر شهرت این خاندان به نام مجلسی را به دلیل داشتن مجالس پرشور جد آنان دانسته‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۲، ص۱۰۵.</ref> نقل دیگر آن است که چون محمدتقی در روستای «مجلس» اصفهان می‌زیسته است، این خاندان به مجلسی معروف گردیدند.<ref>قریشی کرین، «خدمات علامه مجلسی»، ص۵۰.</ref>

محمد باقر مجلسی، شاگردان بسیار و مجالس درس متعددی داشته است. برخی منابع، شاگردان او در مجالس درسش را بالغ بر هزار تن ذکر کرده‌اند.<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۱۴۷؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۲، ص۱۳.</ref> از بین شاگردان علامه برخی از مشاهیر علمای شیعه تربیت شدند که از آن جمله می‌توان به [[عبدالله بن عیسی افندی|میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] (م۱۱۳۰ق)، [[سید نعمت‌الله جزایری|سید نعمت الله جزایری]] (م۱۱۱۲ق)، [[شیخ عبدالله بحرانی]] (م۱۱۲۷)، [[محمد بن علی اردبیلی]] (م۱۱۰۱)، [[میر محمدحسین خاتون‌آبادی|میر محمد حسین خاتون آبادی]] (نوه دختری‌اش م۱۱۵۱ق) و [[جعفر بن حسین خوانساری (میر کبیر)|سید ابوالقاسم خوانساری]] (م۱۱۵۷ق) یاد کرد.<ref>برای فهرستی از شاگردان علامه نک: بلاغی، «شرح احوال علامه مجلسی»، ص۲۴–۲۸.</ref>

علامه مجلسی بیش از هر چیز به نگارش مجموعه‌های [[حدیث|حدیثی]] علاقه داشت و از میان کتاب‌های او [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] که مجموعه بزرگی از احادیث [[امامان شیعه]] است، بیش از همه شهرت دارد. بازگشت به متون حدیثی و جمع‌آوری مجموعه‌های حدیثی و نیز شرح کتب حدیثی گذشتگان، جریانی بود که در دوران صفویان رواج یافت و ریشه در تلاش علمای شیعه برای پاسخ‌گویی به نیازهای عقیدتی دوران خود داشت. نگارش کتاب بحارالانوار نیز بخشی از توجه عمومی علمای دوران به حدیث و حدیث نگاری بود.<ref>نک: طارمی، علامه مجلسی، ۱۳۸۹ش، ص۷۰–۷۱.</ref>

بحارالانوار شامل همه دانش‌های بشری بود که در کلام امامان بازتاب یافته بود و نقش دایرةالمعارف شیعی را در دوران خود ایفا می‌کرد. علمای این دوران و از جمله علامه مجلسی با این نگره که همه علوم منشأ الهی دارد و ردپای همه آن‌ها را در سخن امامان (ع) می‌توان یافت به تألیف چنین آثاری دست زدند.<ref>جعفریان، «بحارالانوار از زاویه نگاه دایره المعارفی»، ص۲۸–۳۰.</ref>

==== همکاری با حکومت و مدح پادشاهان ====

همکاری کامل علامه مجلسی با سلاطین [[صفویان|صفوی]] و نیز مدح پادشاهان صفوی که در مقدمه برخی آثار علامه آمده است، انتقاداتی را در پی داشته است. باید در نظر داشت که در عصر صفویان گروه زیادی از علمای شیعه با حکومت صفوی همکاری کردند. این گروه از علما به برقرای حکومتی شیعه با نگاه مثبت می‌نگریستند. از نظر آنان هرچند این حکومت، مشروعیت فقهی حکومت [[ائمه]] و معصومان را نداشت، دست کم می‌توانست زمینه‌ای برای آزادی شیعیان و برقراری احکام شرعی باشد. در این راستا علمای شیعه استفاده از فرصت تشکیل حکومت صفویان را ضروری می‌دیدند و به طرح نظریاتی در فقه سیاسی شیعه برای بازسازی مبانی نظری همکاری با حکومت‌ها پرداختند.<ref>رجبی، «آراء فقیهان عصر صفوی دربارهٔ تعامل با حکومت‌ها»، ص۵۴–۵۵؛ سلطان محمدی، «همکاری با حاکم جائر در نگاه علامه مجلسی»، ص۲۲۱–۲۲۲، ۲۲۸.</ref>

== کتاب‌شناسی ==

[[میرزا حسین نوری]]، کتاب «[[الفیض القدسی (کتاب)|اَلْفیْضُ الْقُدْسی فی تَرْجُمَة الْعَلّامَة الْمَجْلِسی]]» را به زبان عربی و در شش فصل (سخنان علما، اهمیت آثار، اساتید و شاگردان، آباء و اجداد، فرزندان و خاندان، تولد و وفات) در شرح حال محمدباقر مجلسی نوشته که ترجمه فارسی آن از جعفر نبوی با نام «فیض قدسی» منتشر شده است.

== پانویس ==