پرش به محتوا

حفصه دختر عمر بن خطاب: تفاوت میان نسخه‌ها

حفصه دختر عمر بن خطاب (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۴

۲۸٬۰۸۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۷ آوریل ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
دیداریویکی‌متن
imported>Mashg
imported>Mashg
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۰: خط ۳۰:
حفصه فرزند [[عمر بن خطاب]] و زینب (خواهر [[عثمان بن مظعون]]) است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۴؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۶</ref> وی در سال پنجم پیش از [[بعثت]]، سال تجدید بنای [[کعبه]] به دنیا آمد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱؛ خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۱۲۱۵</ref>
حفصه فرزند [[عمر بن خطاب]] و زینب (خواهر [[عثمان بن مظعون]]) است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۴؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۶</ref> وی در سال پنجم پیش از [[بعثت]]، سال تجدید بنای [[کعبه]] به دنیا آمد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱؛ خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۱۲۱۵</ref>


حفصه پیش از [[هجرت به مدینه]]، با خُنَیس بن حُذافه سهمی ازدواج کرد<ref>ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده۱۴۱۰٬ق٬ ص۵۹؛ ابن بکّار، المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم، ۱۴۰۳ق٬ ص۳۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۶</ref> و به همراه خنیس به [[مدینه]] هجرت کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱</ref> خنیس چندی پس از جنگ بدر درگذشت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۳، ص۳۹۳ و ج۸، ص۸۱؛ قس ابن‌قتیبه، المعارف٬ ۱۹۶۹م٬ ص۱۳۵، که به حیات خنیس در زمانی متأخرتر اشاره کرده است.</ref>
حفصه پیش از [[هجرت به مدینه]]، با '''خُنَیس بن حُذافه''' سهمی ازدواج کرد<ref>ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده۱۴۱۰٬ق٬ ص۵۹؛ ابن بکّار، المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم، ۱۴۰۳ق٬ ص۳۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۶</ref> و به همراه او به حبشه<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، دارالآفاق الجدیده، ص۸۳ </ref> و سپس به [[مدینه]] هجرت کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱</ref> خنیس پس از جنگ بدر درگذشت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۳، ص۳۹۳ و ج۸، ص۸۱؛ قس ابن‌قتیبه، المعارف٬ ۱۹۶۹م٬ ص۱۳۵، که به حیات خنیس در زمانی متأخرتر اشاره کرده است.</ref>
{{همسران پیامبر}}
{{همسران پیامبر}}
==ازدواج با پیامبر(ص)==
==ازدواج با پیامبر(ص)==
حفصه پس از مرگ شوهرش، در [[شعبان]] [[سال سوم هجرت]]، دو ماه<ref>ابن‌بکّار، المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم،٬ ۱۴۰۳ق٬ ص۳۹؛ ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م٬ ص۱۵۸؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۴</ref> یا سه ماه قبل از [[جنگ احد]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۳، ۲۱۷</ref> به همسری [[پیامبر اکرم(ص)]] درآمد.<ref>برای تفصیل ماجرای ازدواج وی با پیامبر(ص) رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱۸۳؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۴۵۵؛ احمدبن عبداللّه طبری، السَّمط الثَّمین فی مناقب أمّهات المؤمنین، ۱۴۰۲ق٬ ص۶۷۶۸؛ دایره المعارف اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه</ref> در برخی گزارش‌های تاریخی گفته شده است که پیش از [[ازدواج]] پیامبر(ص) با او، [[ابوبکر]] و [[عثمان بن عفان]] نیز از وی تقاضای ازدواج کرده بودند؛ اما در صحت این اخبار تردید وجود دارد.<ref>رجوع کنید به ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده ۱۴۱۰٬ ق٬ ص۶۰؛ ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۳، ۲۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۶۱۸۷؛ ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴، ص۱۸۱۱</ref>  
حفصه پس از مرگ شوهرش، در [[شعبان]] [[سال سوم هجرت]]، دو <ref>ابن‌بکّار، المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم،٬ ۱۴۰۳ق٬ ص۳۹؛ ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م٬ ص۱۵۸؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۴</ref> یا سه ماه قبل از [[جنگ احد]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۳، ۲۱۷</ref> به همسری [[پیامبر اکرم(ص)]] درآمد.<ref>برای تفصیل ماجرای ازدواج وی با پیامبر(ص) رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۱۸۳؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۴۵۵؛ احمدبن عبداللّه طبری، السَّمط الثَّمین فی مناقب أمّهات المؤمنین، ۱۴۰۲ق٬ ص۶۷۶۸؛ دایره المعارف اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه</ref> در برخی گزارش‌های تاریخی گفته شده است که پیش از [[ازدواج]] پیامبر(ص) با او، [[ابوبکر]] و [[عثمان بن عفان]] نیز از وی تقاضای ازدواج کرده بودند؛ اما در صحت این اخبار تردید وجود دارد.<ref>رجوع کنید به ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده ۱۴۱۰٬ ق٬ ص۶۰؛ ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۳، ۲۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۶۱۸۷؛ ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴، ص۱۸۱۱</ref>  
به دستور پیامبر اکرم(ص) زنی به نام شفا، دختر عبداللّه عَدویه، که خود در [[جاهلیت]] خواندن و نوشتن می‌دانست، به حفصه کتابت آموخت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۴؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۰۷ق، ص۶۶۱</ref>
به دستور پیامبر اکرم(ص) زنی به نام شفا، دختر عبداللّه عَدویه، که خود در [[جاهلیت]] خواندن و نوشتن می‌دانست، به حفصه کتابت آموخت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ج۸، ص۸۴؛ بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۰۷ق، ص۶۶۱</ref>


خط ۴۴: خط ۴۴:
در برخی اخبار گفته شده است که پیامبر(ص) تصمیم به [[طلاق]] حفصه گرفته بود، اما [[جبرئیل]] او را از این کار برحذر داشت.<ref>بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۸</ref> در اخباری که از طلاق حفصه سخن گفته‌اند نیز رجوع پیامبر(ص) به حفصه را به توصیه جبرئیل دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ص۸۴۸۵؛ بن بکّار٬ المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم،۱۴۰۳ق٬ ص۴۰ ؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۸</ref> این اخبار عموماً در منابع [[اهل حدیث]] و [[حنابله|حنبلیان]] رواج داشته است و درباره صحت آنها تردید وجود دارد.<ref>برای بحثی درباره طلاق حفصه رجوع کنید به.خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۴۳۵۷</ref>
در برخی اخبار گفته شده است که پیامبر(ص) تصمیم به [[طلاق]] حفصه گرفته بود، اما [[جبرئیل]] او را از این کار برحذر داشت.<ref>بلاذری، جُمَل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۸</ref> در اخباری که از طلاق حفصه سخن گفته‌اند نیز رجوع پیامبر(ص) به حفصه را به توصیه جبرئیل دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى، ۱۴۰۵ق٬ ص۸۴۸۵؛ بن بکّار٬ المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم،۱۴۰۳ق٬ ص۴۰ ؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۸</ref> این اخبار عموماً در منابع [[اهل حدیث]] و [[حنابله|حنبلیان]] رواج داشته است و درباره صحت آنها تردید وجود دارد.<ref>برای بحثی درباره طلاق حفصه رجوع کنید به.خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۴۳۵۷</ref>


در [[آیه]] اول و چهارم [[سوره تحریم]] به اذیت و آزار آنان نسبت به پیامبر(ص)اشاره شده است.<ref>رجوع کنید به محمدبن جریر طبری، جامع، ذیل آیات؛ واحدی نیشابوری، اسباب نزول‌القرآن، ۱۴۲۶ق٬ ص۶۸۵۶۸۹؛ طبری، السَّمط الثَّمین فی مناقب أمّهات المؤمنین، ۱۴۰۲ق٬ ص۱۴۰-۱۴۴؛ ذهبی، سير اعلام‌النبلاء، ۱۴۰۱ق٬ ج۲، ص۲۲۹</ref>
در [[آیه]] اول و چهارم [[سوره تحریم]] به اذیت و آزار آنان نسبت به پیامبر(ص)اشاره شده است.<ref>رک طبری، جامع‌البيان‌عن‌تأويل آى‌القرآن، ذیل آیات؛ واحدی نیشابوری، اسباب نزول‌القرآن، ۱۴۲۶ق٬ ص۶۸۵۶۸۹؛ طبری، السَّمط الثَّمین فی مناقب أمّهات المؤمنین، ۱۴۰۲ق٬ ص۱۴۰-۱۴۴؛ ذهبی، سير اعلام‌النبلاء، ۱۴۰۱ق٬ ج۲، ص۲۲۹</ref>


این داستان در بسیاری از منابع اهل سنت دیده می شود<ref>برای اطلاع از تفسیر آیات سوره تحریم در منابع شیعه و سنی نک: حسینی فاطمی، نقد و بررسی دیدگاه‌های موجود درباره افشای راز پیامبر(ص) در آیات ابتدایی سوره تحریم</ref> و حتی بخاری نیز آن را بیان کرده‌ است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق٬ج۵، ص۴۹۶۴، ح۴۹۶۶، کتَاب الطَّلَاقِ، بَاب «لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ الله لک»، </ref> بخاری روایت دیگری در این رابطه به نقل از خلیفه دوم می‌نویسد که در آن عایشه و حفضه علیه پیامبر(ص) هم پیمان شدند.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق٬ج۴، ص۱۸۶۸، ح۴۶۳۰ ؛ کتَاب التفسیر، بَاب: وَإِذْ أَسَرَّ النبی إلی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثًا</ref> قرطبی<ref> قرطبی، الجامع لأحکام القرآن،‌ دار الشعب القاهرة٬ ج۱۸، ص۲۰۲</ref> و ابن قیم<ref>ابن قیم، إعلام الموقعین عن رب العالمین، ۱۹۷۳م٬ ج۱، ص۱۸۹</ref>حتی آیه ۱۰ سوره تحریم{{یادداشت|ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ کفَرُوا امْرَأَةَ نُوحٍ وَامْرَأَةَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَینِ مِنْ عِبادِنا صالِحَینِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَیئاً وَقیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلینَ.}} را نیز برای هشدار به عایشه و حفصه می‌دانند.
این داستان در بسیاری از منابع اهل سنت دیده می شود<ref>برای اطلاع از تفسیر آیات سوره تحریم در منابع شیعه و سنی نک: حسینی فاطمی، نقد و بررسی دیدگاه‌های موجود درباره افشای راز پیامبر(ص) در آیات ابتدایی سوره تحریم</ref> و حتی بخاری نیز آن را بیان کرده‌ است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق٬ج۵، ص۴۹۶۴، ح۴۹۶۶، کتَاب الطَّلَاقِ، بَاب «لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ الله لک»، </ref> بخاری روایت دیگری در این رابطه به نقل از خلیفه دوم می‌نویسد که در آن عایشه و حفضه علیه پیامبر(ص) هم پیمان شدند.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق٬ج۴، ص۱۸۶۸، ح۴۶۳۰ ؛ کتَاب التفسیر، بَاب: وَإِذْ أَسَرَّ النبی إلی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثًا</ref> قرطبی<ref> قرطبی، الجامع لأحکام القرآن،‌ دار الشعب القاهرة٬ ج۱۸، ص۲۰۲</ref> و ابن قیم<ref>ابن قیم، إعلام الموقعین عن رب العالمین، ۱۹۷۳م٬ ج۱، ص۱۸۹</ref>حتی آیه ۱۰ سوره تحریم{{یادداشت|ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ کفَرُوا امْرَأَةَ نُوحٍ وَامْرَأَةَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَینِ مِنْ عِبادِنا صالِحَینِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَیئاً وَقیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلینَ.}} را نیز برای هشدار به عایشه و حفصه می‌دانند.
خط ۵۰: خط ۵۰:
حفصه و [[عایشه]] در زمان بیماری [[پیامبر(ص)]] پس از اینکه متوجه شدند پیامبر(ص) می‌خواهد [[امام علی(ع)]] را به جای خود برای اقامه [[نماز]] به [[مسجد]] بفرستند، به سراغ پدران خود رفتند و آن دو را نزد پیامبر(ص) آوردند.<ref>رجوع کنید به مفید،  الجمل و النُصرة لسیدالعترة فی حرب‌البصرة، ۱۳۷۴ش٬ ص۴۲۸</ref>
حفصه و [[عایشه]] در زمان بیماری [[پیامبر(ص)]] پس از اینکه متوجه شدند پیامبر(ص) می‌خواهد [[امام علی(ع)]] را به جای خود برای اقامه [[نماز]] به [[مسجد]] بفرستند، به سراغ پدران خود رفتند و آن دو را نزد پیامبر(ص) آوردند.<ref>رجوع کنید به مفید،  الجمل و النُصرة لسیدالعترة فی حرب‌البصرة، ۱۳۷۴ش٬ ص۴۲۸</ref>


گزارشی حاکی از بی‌اخترامی وی نسبت به ساحت مقدس پیامبر اکرم است. چنان که با تندی خطاب به پیامبر گفته بود سخن بگو اما جز از حق نگو! عمر که حضور داشت او را سیلی زد و گفت اگر محضر پیامبر نبود او را تا دم مرگ می‌زد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، اسلامیه، ج۲۲، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>
گفته شده است چون آیه ۲۳۸ سوره بقره نازل گردید٬ حفصه از کاتب وحی خاسته بود هر گاه خواست آیه مذکور را بنویسد او را خبر کند تا آن گونه وی می‌گوید بنویسد.<ref>ابن‌ابی‌داوود، کتاب‌المصاحف، ۱۴۰۵ق٬ ص۹۶</ref> او صفحاتی از قرآن در اختیار داشته است که گویا در زمان ابوبکر جمع آوری کرده بود٬ وقتی عثمان خواست مصاحف را یکی کند٬ وی آن مصحف را نزد عثمان فرستاد که پس از اتمام کار آن را به حفصه برگرداند. <ref>بخاری، صحیح البخاری،۱۴۰۱ق٬ ج ۵، ص ۲۱۰.</ref> برخی گفته‌اند حفصه مصحفی نداشته است٬ آنچه نزد وی بود همان مصحفی بود که [[زید بن ثابت]] به دستور عثمان تهیه کرده بود.<ref>ابن‌ابی‌داوود، کتاب‌المصاحف، ۱۴۰۵ق٬ ص۱۴-۲۸</ref>
==در زمان عثمان==
==در زمان عثمان==
حفصه، در زمان [[عثمان بن عفان]] دستور قتل کنیز خود که وی را سحر کرده بود صادر کرد و این مایه ناراحتی عثمان شد.<ref>مالک‌ بن انس، ج۲، ص۸۷؛ شافعی، ج۱، ص۲۹۳؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۷</ref>
حفصه، در زمان [[عثمان بن عفان]] دستور قتل کنیز خود که وی را سحر کرده بود صادر کرد و این مایه ناراحتی عثمان شد.<ref>مالک‌ بن انس، المُوَطَّأ، ۱۳۷۰ق٬ ج۲، ص۸۷؛ شافعی، الاُمّ، ۱۴۰۳ق٬ ج۱، ص۲۹۳؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬ ج۲۳، ص۱۸۷</ref>
 
گفته شده است حفصه از کاتب [[مصحف]] خواسته بود زمانی که به نگارش [[آیه]] ۲۳۸ [[سوره بقره]] می‌رسد، وی را خبر دهد تا آیه را به صورتی که او می‌گوید کتابت کند.<ref>رجوع کنید به ابن‌ابی‌داوود، کتاب‌المصاحف، ۱۴۰۵ق٬ ص۹۶۹۷</ref>


گفته شده است حفصه از کاتب [[مصحف]] خواسته بود زمانی که به نگارش [[آیه]] ۲۳۸ [[سوره بقره]] می‌رسد، وی را خبر دهد تا آیه را به صورتی که او می‌گوید کتابت کند.<ref>رجوع کنید به ابن‌ابی‌داوود، ص۹۶۹۷</ref>
وی همچنین پس از مرگ پدرش [[عمر بن خطاب|عمر]]، به وصیت او، صحف قرآنی را که در زمان [[خلافت]] [[ابوبکر]] تدوین شده بود، نزد خود نگهداری می‌کرد و هنگامی که عثمان دست به تدوین نهایی [[قرآن]] و یکی نمودن مصحف‌ها زد، آنها را در اختیار عثمان نهاد و پس از اتمام کار، آن صُحُف به حفصه برگردانده شد.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۲۱۰۲۱۱؛ ابن ابی‌داوود، کتاب‌المصاحف، ۱۴۰۵ق٬ ص۱۵۱۶، ۲۶</ref>


وی همچنین پس از مرگ پدرش [[عمر بن خطاب|عمر]]، به وصیت او، صحف قرآنی را که در زمان [[خلافت]] [[ابوبکر]] تدوین شده بود، نزد خود نگهداری می‌کرد و هنگامی که عثمان دست به تدوین نهایی [[قرآن]] و یکی نمودن مصحف‌ها زد، آنها را در اختیار عثمان نهاد و پس از اتمام کار، آن صُحُف به حفصه برگردانده شد.<ref>بخاری، ۱۴۰۱، ج۵، ص۲۱۰۲۱۱؛ ابن ابی‌داوود، ص۱۵۱۶، ۲۶</ref>
هنگامی که عثمان به خلافت رسید، عایشه و حفصه پیش او رفتند و از وی خواستند آنچه پدرانشان (خلیفه اول و دوم) به آنان می‌دادند، مجدد به آنان بدهد؛ اما عثمان گفت به خدا سوگند چنین چیزی به شما نمی‌دهم... آیا شما دو نفر نبودید که (در جریان مطالبه فدک توسط فاطمه) نزد پدرتان شهادت دادید... پیامبران ارث نمی‌گذارند. روزی چنین شهادت دادید و روزی میراث پیامبر(ص) را درخواست می‌کنید؟<ref>طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۵۹۷؛ حلبی، تقریب المعارف، ۱۴۰۴ق، ص۲۸۶.</ref>


==شرکت نکردن در جنگ جمل==
==شرکت نکردن در جنگ جمل==
{{اصلی|جنگ جمل}}
{{اصلی|جنگ جمل}}
از دیگر رویدادهای زندگی حفصه، تصمیم وی در همراهی با [[عایشه]] در خروج بر حضرت علی(ع) و وقوع [[جنگ جمل]] است که برادرش او را از این تصمیم منصرف نمود.<ref>طبری، تاريخ‌الامم والملوك، ۱۳۸۲ق٬ ج۴، ص۴۵۱، ۴۵۴؛ ابن ابی‌الحدید، ج۶، ص۲۲۵</ref>
از دیگر رویدادهای زندگی حفصه، تصمیم وی در همراهی با [[عایشه]] در خروج بر حضرت علی(ع) و وقوع [[جنگ جمل]] است که برادرش او را از این تصمیم منصرف نمود.<ref>طبری، تاريخ‌الامم والملوك، ۱۳۸۲ق٬ ج۴، ص۴۵۱، ۴۵۴؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه٬ ۱۳۸۵ق٬ ج۶، ص۲۲۵</ref>


هنگامی که حضرت علی(ع) به [[ذی قار]] رسید، عایشه به حفصه نامه‌ای نوشت و در آن از محاصره شدن حضرت علی(ع) و یارانش برای وی توضیح داد، حفصه هم از سر شادمانی، کودکان [[بنی تیم]] و [[بنی عدی]] را جمع کرد و به کنیزکان خود دف‌هایی داد تا با خواندن اشعاری در این باب، شادی و پایکوبی کنند. این خبر چون به [[ام سلمه|ام ّسلمه]]، همسر پیامبر(ص)، رسید ناراحت شد و [[ام کلثوم دختر حضرت علی (ع)]]، به نیابت از او به‌طور ناشناس به مجلس شادی حفصه رفت و وی را سرزنش کرد و حفصه شرمنده شد و از این کار دست برداشت.<ref>مفید، ص۲۷۶ ۲۷۷، ۴۳۱؛ ابن ابی‌الحدید، ج۱۴، ص۱۳؛</ref>
هنگامی که حضرت علی(ع) به [[ذی قار]] رسید، عایشه به حفصه نامه‌ای نوشت و در آن از محاصره شدن حضرت علی(ع) و یارانش برای وی توضیح داد، حفصه هم از سر شادمانی، کودکان [[بنی تیم]] و [[بنی عدی]] را جمع کرد و به کنیزکان خود دف‌هایی داد تا با خواندن اشعاری در این باب، شادی و پایکوبی کنند. این خبر چون به [[ام سلمه|ام ّسلمه]]، همسر پیامبر(ص)، رسید ناراحت شد و [[ام کلثوم دختر حضرت علی (ع)]]، به نیابت از او به‌طور ناشناس به مجلس شادی حفصه رفت و وی را سرزنش کرد و حفصه شرمنده شد و از این کار دست برداشت.<ref>مفید، الجمل و النُصرة لسیدالعترة فی حرب‌البصرة، ۱۳۷۴ش٬ ص۲۷۶ - ۲۷۷ -۴۳۱؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه٬ ۱۳۸۵ق٬ ج۱۴، ص۱۳؛</ref>


==جایگاه او نزد اهل سنت==
==جایگاه او نزد اهل سنت==
خط ۶۸: خط ۷۳:
همچنین در متون فقهی [[اهل سنت]]، پاره‌ای از اجتهادات فقهی حفصه ذکر شده است.<ref>رک خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ ص۸۵۹۲</ref>
همچنین در متون فقهی [[اهل سنت]]، پاره‌ای از اجتهادات فقهی حفصه ذکر شده است.<ref>رک خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ ص۸۵۹۲</ref>


ابن ابی طاهر([[ابن طیفور]])<ref>ابن‌ابی‌طاهر، بلاغات‌النساء، ۱۴۲۰ق٬ ص ۳۶۳۸</ref> دو خطبه از خطبه‌هایی را که به نقل از حفصه شهرت داشته، نقل کرده است<ref>نیز رجوع کنید به خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ ص۹۴ - ۱۰۸</ref> [[ابن شهر آشوب]]<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش٬ ج۳، ص۴۰۳</ref> از حفصه شعری در مدح [[حضرت فاطمه]](س) نقل کرده است.
ابن ابی طاهر([[ابن طیفور]])<ref>ابن‌ابی‌طاهر، بلاغات‌النساء، ۱۴۲۰ق٬ ص ۳۶۳۸</ref> دو خطبه از خطبه‌هایی را که به نقل از حفصه شهرت داشته، نقل کرده است<ref>رک خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ ص۹۴ - ۱۰۸</ref> [[ابن شهر آشوب]]<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش٬ ج۳، ص۴۰۳</ref> از حفصه شعری در مدح [[حضرت فاطمه]](س) نقل کرده است.


==درگذشت==
==درگذشت==
خط ۸۴: خط ۸۹:
* ابن‌ابی‌طاهر، احمد٬ بلاغات‌النساء، بیروت٬ چاپ یوسف بقاعی، ۱۴۲۰/۱۹۹۹.
* ابن‌ابی‌طاهر، احمد٬ بلاغات‌النساء، بیروت٬ چاپ یوسف بقاعی، ۱۴۲۰/۱۹۹۹.
* ابن‌حجر عسقلانی، احمد٬ الاصابة فی تمییزالصحابة، بیروت٬ چاپ علی‌محمد بجاوی، ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
* ابن‌حجر عسقلانی، احمد٬ الاصابة فی تمییزالصحابة، بیروت٬ چاپ علی‌محمد بجاوی، ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
* ابن حبیب بغدادی، ابو جعفر محمد٬ المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دارالآفاق الجدیده، بی تا.
* ابن‌حنبل، احمد٬ مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت٬ دارصادر، بی‌تا.
* ابن‌حنبل، احمد٬ مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت٬ دارصادر، بی‌تا.
* ابن‌سعد، محمد٬ الطبقات‌الكبرى، بيروت٬ چاپ احسان عباس، ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
* ابن‌سعد، محمد٬ الطبقات‌الكبرى، بيروت٬ چاپ احسان عباس، ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
* ابن‌شهرآشوب، رشیدالدین محمد٬ مناقب آل ابی‌طالب، قم٬ چاپ یوسف بقاعی، ۱۳۸۵ش.
* ابن‌شهرآشوب، رشیدالدین محمد٬ مناقب آل ابی‌طالب، قم٬ چاپ یوسف بقاعی، ۱۳۸۵ش.
* ابن‌عبدالبرّ، ابو عمر یوسف٬ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/ ۱۹۶۰).
* ابن‌عبدالبرّ، ابو عمر یوسف٬ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/ ۱۹۶۰).
* حلبی، ابوالصلاح تقی بن نجم، تقریب المعارف، تحقیق و تصحیح فارس تبریزیان(الحسون)، قم، الهادی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق
* طبری، محمد بن جریر بن رستم، المسترشد فی إمامة علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام، به تحقیق و تصحیح احمد محمودی، قم، کوشانپور، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
* دینوری٬ ابن‌قتیبه، المعارف، قاهره٬ چاپ ثروت عکاشه، ۱۹۶۰.
* دینوری٬ ابن‌قتیبه، المعارف، قاهره٬ چاپ ثروت عکاشه، ۱۹۶۰.
* ابن قیم، محمد بن أبی بکر، إعلام الموقعین عن رب العالمین، تحقیق طه عبد الرؤوف سعد،‌بیروت، دار الجیل، ۱۹۷۳.
* ابن قیم، محمد بن أبی بکر، إعلام الموقعین عن رب العالمین، تحقیق طه عبد الرؤوف سعد،‌بیروت، دار الجیل، ۱۹۷۳.
خط ۱۵۱: خط ۱۵۹:
}}</onlyinclude>
}}</onlyinclude>


[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
کاربر ناشناس
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/82680»