سمیع و بصیر: تفاوت میان نسخه‌ها

خداوند «سمیع» و «بصیر» است به این معنا که به اشیاء عالم است حتی قبل از آن که تحقق یابند؛<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الأصول الخمسة،‌ ۱۴۲۲ق، ص۱۰۹؛ قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ۱۹۶۲-۱۹۶۵م، ج۵، ص۲۴۱.</ref>  

خداوند همیشه سمیع و بصیر بوده و خواهد ماند، حتی زمانی که مخلوقی نباشد.<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الأصول الخمسة،‌ ۱۴۲۲ق، ص۱۱۳؛ قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ۱۹۶۲-۱۹۶۵م، ج۵، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref>

برخلاف سامع و مُبصِر که تنها در صورتی تحقق می‌یابند که شنیدنی و دیدنی تحقق داشته باشند و مورد ادراک قرار گرفته باشند؛ از این رو، خداوند فقط زمانی که شنیدنی و دیدنی خاصی را درک می‌کند، سامع و مُبصِر است؛ و اینطور نیست که همیشه سامع و مُبصِر بوده و خواهد ماند.<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الأصول الخمسة،‌ ۱۴۲۲ق، ص۱۱۳؛ قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ۱۹۶۲-۱۹۶۵م، ج۵، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref>

برخی از متکلمان از [[توقیفی بودن اسماء الهی]] دفاع کرده و معتقدند اگرچه خداوند به همه چیز (شنیدنی‌ها و دیدنی‌ها و بوییدنی‌ها و چشیدنی‌ها و غیره) آگاهی دارد؛ اما با این حال، در توصیف خدا نباید از آنچه در [[شریعت اسلامی|شریعت]] آمده تجاوز کرد و افزون بر اتصاف خدا به اوصاف سمیع و بصیر -که در شریعت آمده- خدا را با اوصافی مثل شامّ(بوینده) و ذائق(چشنده) و لامس(لمس کننده) -که در شریعت نیامده- نیز توصیف کرد.<ref>حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۵۹-۶۰.</ref> این اوصاف در اذهان عمومی، بیانگر ادراک از طریق اندام بدنی و قوای جسمانی هستند و چون خدا فاقد جسم و بدن است، به این اوصاف متّصف نمی‌شود.<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الأصول الخمسة،‌ ۱۴۲۲ق، ص۱۱۲؛ قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ۱۹۶۲-۱۹۶۵م، ج۵۵، ص۲۴۲-۲۴۳؛ سبحانی، محاضرات فی الالهیات، ۱۴۲۸ق، ص۱۰۳.</ref> اما چون در سمیع و بصیر اصلا قید نشده که شنیدنی و دیدنی حتما از طریق اندام حسی ادراک شود، اتصاف خدا به این دو صفت خالی از اشکال است.<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الأصول الخمسة،‌ ۱۴۲۲ق، ص۱۱۲؛ قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ۱۹۶۲-۱۹۶۵م، ج۵، ص۲۴۲-۲۴۳.</ref>