واقعه کشف حجاب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کشف حجاب''' به وقایعی اشاره دارد که به دنبال تصویب قانونی در ۱۷ دی ۱۳۱۴ به تاریخ [[ایران]] رخ داد که به موجب آن، زنان و دختران ایرانی از استفاده از چادر، روبنده و روسری منع شدند. این قانون اوج سیاست‌های [[رضاخان]] در زمینه تغییر لباس بود که از سال ۱۳۰۷ آغاز شده بود. این سیاست‌ها واکنش‌هایی از جمله [[قیام مسجد گوهرشاد]] را در پی داشت. با درخواست علما این قانون در سال ۱۳۲۳ در دوره حکومت [[محمدرضا پهلوی]] لغو شد.

یکی از سیاست‌های فرهنگی رضاخان تغییر لباس بوده است که بعد از تثبیت قدرت او به مرور و در طول چند سال دنبال شد. قانون اتحاد شکل لباس اتباع ایرانی در داخلۀ مملکت به تاریخ ۱۰ دی‌ماه ۱۳۰۷ در مجلس شورای ملّی وقت تصویب شد. براساس این مصوبه، به جز برخی از روحانیان، کلیه اتباع ذکور ایران در داخلۀ مملکت مکلّف هستند که ملبّس به لباس متحدالشکل بشوند». در ادامۀ این مصوبه تصریح شده است که متخلفان از اجرای این قانون به جزای نقدی محکوم می‌شوند و اجرای آن از فروردین ۱۳۰۸ آغاز خواهد شد.<ref>تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، ۱۳۷۸، سند شماره ۲، ص۱۱-۱۰.</ref> قانون یکسان‌سازی لباس ابتدا در بین کارکنان ادارات دولتی به اجرا درآمد. آنان باید در غیر‌ساعات اداری نیز از لباس متحدالشکل شامل لباس و کلاه استفاده کنند. سرپیچی آنان از این دستور به تحت تعقیب قرار گرفتن و انفصال آنان از ادامه خدمت منتهی می‌شد.<ref>آرشیو سازمان اسناد ملی، اسناد وزارت کشور، شماره پاکت ۲۹۰۰۰۰۸۵۴۱.</ref> اما در راستای اجرایی کردن این قانون در بین روحانیون، رژیم پوشیدن لباس روحانیت را مشروط به گذراندن امتحان کرد. برگزاری امتحان از طلاب، آن‌ها را با مشکلاتی روبه‌رو کرد چرا که این امتحان باید از سوی نهادهای حکومتی انجام می گرفت و روحانیون و طلاب با این کار موافقتی نداشتند.<ref>سیاست و لباس (گزیده اسناد متحدالشکل شدن البسه ۱۳۰۷-۱۳۱۸)، صص ۸ و۹-.</ref>

سفر [[رضاشاه]] به [[ترکیه]] در ۱۳۱۳ شمسی، آثاری بر نگرش او درباره میزان عقب‌ماندگی ایرانیان نسبت به ترک‌ها داشت و وی را نسبت به اجرای کشف حجاب مصمم کرد. وی پس از سفر به مستشارالدوله صادق، سفیر کبیر ایران در ترکیه، گفت: «هنوز عقب هستیم و فوراً باید با تمام قوا به پیشرفت سریع مردم خصوصاً زنان اقدام کنیم».<ref>حسین مکی، تاریخ بیست‌ساله ایران، ج ۶، ۱۳۵۸ ص۱۵۷.</ref> [[صدرالاشراف]] نیز در خاطرات خود از تأثیر سفر ترکیه بر رضاشاه یاد کرده و نوشته است: «رضاشاه پس از مسافرت به ترکیه در اغلب اوقات ضمن اشاره به پیشرفت سریع ترکیه از رفع حجاب زن‌ها و آزادی آنان صحبت و تشویق می‌کرد».<ref>محسن صدر (صدرالاشراف)، خاطرات صدرالاشراف، ۱۳۶۴، ص ۳۰۲.</ref>

به گفتۀ حسن ارفع «مصلح ایرانی به دیدار همتای ترکش آمده بود تا بیاموزد و با دیدار از یک کشور پیشرفته‌تر، از پیشرفتی که در ترکیه حاصل آمده بود، بهرۀ فراوان برد و پس از بازگشت بی‌درنگ دست به کار شد تا آنچه را در آنجا آموخته بود، به کار گیرد».<ref>تورج اتابکی، ۱۳۸۵، ص ۲۲۰.</ref>

یحیی دولت‌آبادی نیز نوشته است: ازآنجاکه [[آتاتورک]] دعوت متقابل را پذیرفته بود، رضاشاه می‌خواست تا زمان بازدید او، [[ایران]] را با چنان سرعتی مدرن ‌سازد که آتاتورک عقب‌ماندگی نسبی ایران را مشاهده نکند.<ref>تورج اتابکی، ۱۳۸۵، ص ۲۲۰.</ref>

==زمینه سازی==

در فاصله سال‌های ۱۳۱۴ـ۱۳۱۳ اقدامات تبلیغاتی به منظور آماده ساختن افکار عمومی برای کشف حجاب انجام گرفت. جشن‌ها و مجالس سخنرانی متعددی در این زمینه در تهران و دیگر شهر‌ها برپا شد.<ref>جلال‌الدین مدنی، ‌تاریخ سیاسی معاصر ایران، جلد اول، ۱۲۰ص.</ref> کانون بانوان در اردیبهشت ۱۳۱۴ تحت نظارت وزارت معارف و به ریاست شمس پهلوی تأسیس شد. در این کانون، ‌اشخاصی نظیر صدیقه دولت‌آبادی، فاطمه سیاح، بدرالملوک بامداد، هاجر تربیت، فخرالزمان غفاری بایندر و پری حسام شهیدی فعالیت داشتند. این کانون موظف بود که مجالس مختلف سخنرانی برگزار کرده و از اشخاص معروف دعوت نماید تا برای حضار راجع به مقام زن و مرد سخنرانی کنند. در تعقیب این سیاست به وزارت معارف دستور داده شد که در مدارس کشور مجالس جشن و سرور و خطابه با روی باز و بدون [[حجاب]] برگزار شود و نیز تصمیم گرفته شد مدارس ابتدایی تا سال چهارم به صورت مختلط توسط زنان اداره گردد. در نشریات نیز مقالاتی در انتقاد از حجاب به چاپ رسید.<ref>ابراهیم صفایی، ۱۳۶۵، ص ۱۰۲.</ref>