کاربر ناشناس
شریک بن اعور: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Rabbani بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Rabbani بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''شریک بن الاعور''' از شیعیان [[امام علی علیه السلام]] و از اشراف [[بصره]] در قرن اول هجری است. | '''شریک بن الاعور''' از شیعیان [[امام علی علیه السلام]] و از اشراف [[بصره]] در قرن اول هجری است. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
| خط ۷: | خط ۶: | ||
نام قبیله وی نیز در گروهی از منابع همدان ذکر شده<ref>ابن شهر آشوب، ج3، ص243؛ مامقانی، ج2، ص793</ref> که با توجه به آنچه در نسب وی ذکر شد و با در نظر گرفتن این نکته که همدانیان در کوفه ساکن بودند و بر اساس آن چه که در ادامه مقاله می آید مبنی بر این که شریک هنگام همراهی با عبیدالله بن زیاد در ورود به بصره میهمان هانی بن عروه شد نسب همدانی وی صحیح به نظر نمی رسد. | نام قبیله وی نیز در گروهی از منابع همدان ذکر شده<ref>ابن شهر آشوب، ج3، ص243؛ مامقانی، ج2، ص793</ref> که با توجه به آنچه در نسب وی ذکر شد و با در نظر گرفتن این نکته که همدانیان در کوفه ساکن بودند و بر اساس آن چه که در ادامه مقاله می آید مبنی بر این که شریک هنگام همراهی با عبیدالله بن زیاد در ورود به بصره میهمان هانی بن عروه شد نسب همدانی وی صحیح به نظر نمی رسد. | ||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
بیشتر منابع شریک را از شیعیان امام علی علیه السلام بر شمرده اند.<ref>ابن | بیشتر منابع شریک را از شیعیان امام علی علیه السلام بر شمرده اند.<ref>ابن کلبی، ص281؛ بلاذری، ج2، ص79؛ طبری، ج5، ص193، ابن مسکویه، ج2، ص43</ref>. شریک همچنین در برخی از منابع باعبارتهایی چون:از خواص امام علی <ref>مامقانی،ج2، ص793 </ref>، از بزرگان تشیع <ref>سید بحر العلوم، ج4، ص34</ref>، شدید التشیع <ref>ابومخنف، ص33</ref>، دوست دار امام علی و شیعه وی و عظیم المنزله و جلیل القدر <ref>ابن نما، ص20؛ محسن امین، ص45</ref> توصیف شده است. | ||
نکته قابل توجه در باره شریک عدم سازگاری برخی از فعالیتهای سیاسی وی با توصیفات یاد شده است.رفاقت وی باعبیدالله بن زیاد<ref>ابوالفرج اصفهانی، ص65</ref>، والی بودن وی در دوره عثمان <ref>طبری، ج3، ص349</ref>، و ولایت کرمان در دوره معاویه با دستور عبیدالله بن زیاد <ref>بلاذری، ج2، ص483؛ الطبری، ج4، ص273</ref> از جمله این فعالیتها است. | نکته قابل توجه در باره شریک عدم سازگاری برخی از فعالیتهای سیاسی وی با توصیفات یاد شده است.رفاقت وی باعبیدالله بن زیاد<ref>ابوالفرج اصفهانی، ص65</ref>، والی بودن وی در دوره عثمان <ref>طبری، ج3، ص349</ref>، و ولایت کرمان در دوره معاویه با دستور عبیدالله بن زیاد <ref>بلاذری، ج2، ص483؛ الطبری، ج4، ص273</ref> از جمله این فعالیتها است. | ||
غفلت از تطور تاریخی اصطلاح «شیعه» احساس این ناسازگاری را تشدید می کند به این معنا که اطلاق لفظ شیعه در قرون اولیه بر محبان امام علی امری معمول بوده و معنی مصطلح امروزین از آن قصد نمی شده است و ممکن است این افراد تنها از محبان امام علی علیه السلام باشند و نه معتقدان به امامت و منصب الهی ایشان. | غفلت از تطور تاریخی اصطلاح «شیعه» احساس این ناسازگاری را تشدید می کند به این معنا که اطلاق لفظ شیعه در قرون اولیه بر محبان امام علی امری معمول بوده و معنی مصطلح امروزین از آن قصد نمی شده است و ممکن است این افراد تنها از محبان امام علی علیه السلام باشند و نه معتقدان به امامت و منصب الهی ایشان. | ||
از سوی دیگر احتمال نفوذ در دربار برای یاری همکیشان نیز وجود دارد که در صورت پذیرش صحت حکایت بحث و جدل وی با معاویه و نیز طرح ترور ابن زیاد از سوی شریک این نظر تقویت خواهد شد | از سوی دیگر احتمال نفوذ در دربار برای یاری همکیشان نیز وجود دارد که در صورت پذیرش صحت حکایت بحث و جدل وی با معاویه و نیز طرح ترور ابن زیاد از سوی شریک این نظر تقویت خواهد شد | ||
==فعالیتهای سیاسی== | ==فعالیتهای سیاسی== | ||
برخی از منابع از دیدار شریک باعمر بن خطاب سخن رانده اند بدون این که به جزئیات این دیدار اشاره ای کنند.<ref>ابن منظور، ج3، ص456</ref> | برخی از منابع از دیدار شریک باعمر بن خطاب سخن رانده اند بدون این که به جزئیات این دیدار اشاره ای کنند.<ref>ابن منظور، ج3، ص456</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۱۸: | ||
شریک در جنگهای جمل و صفین در سپاه علی علیه السلام می جنگید.<ref>ابن هشام، ص281؛ طبری، ج4، ص273</ref>. وی بعد از جنگ جمل و بیعت مردم بصره باامام علی همراه برخی از اشراف بصره حضرت را بدرقه کرد.<ref>بلاذری، ج2، ص271</ref> در ادامه وی در حالی که سرکردگی اشراف بصره را عهده دار بود همراه با ابن عباس به نخیله - محل تجمع سپاهیان امام علی- رفت.<ref>ابومخنف، ص117</ref>. شریک در این مکان رابط بین امام و مردم بصره بود و آنها را برای شنیدن سخنان امام گرد آورد. <ref>همو، ص121</ref>. از دیگر اقدامات شریک بعد از جنگ جمل همراهی با جاریه بن قدامه سعدی در سرکوب ابن حضرمی بود که از سوی معاویه به بهانه خونخواهی عثمان بخشی از بصره را به تصرف خویش درآورده بود. در این نبرد ابن حضرمی شکست خورده و کشته شد.<ref>ثقفی کوفی، ج2، 404؛ طبری، ج4، ص148 </ref>همراهی با معقل بن قیس الریاحی در سرکوب خوارج کوفه نیز از دیگر فعالیتهای شریک در این دوران بود. <ref>طبری، ج4، ص148</ref>. شریک در نبرد صفین نیز حضوری فعال داشت و در سخنانی حماسی مردم را به نبرد با معاویه و پرهیز از صلح با او تشویق کرد.<ref>ابن اعثم کوفی، ج4، ص203</ref>. | شریک در جنگهای جمل و صفین در سپاه علی علیه السلام می جنگید.<ref>ابن هشام، ص281؛ طبری، ج4، ص273</ref>. وی بعد از جنگ جمل و بیعت مردم بصره باامام علی همراه برخی از اشراف بصره حضرت را بدرقه کرد.<ref>بلاذری، ج2، ص271</ref> در ادامه وی در حالی که سرکردگی اشراف بصره را عهده دار بود همراه با ابن عباس به نخیله - محل تجمع سپاهیان امام علی- رفت.<ref>ابومخنف، ص117</ref>. شریک در این مکان رابط بین امام و مردم بصره بود و آنها را برای شنیدن سخنان امام گرد آورد. <ref>همو، ص121</ref>. از دیگر اقدامات شریک بعد از جنگ جمل همراهی با جاریه بن قدامه سعدی در سرکوب ابن حضرمی بود که از سوی معاویه به بهانه خونخواهی عثمان بخشی از بصره را به تصرف خویش درآورده بود. در این نبرد ابن حضرمی شکست خورده و کشته شد.<ref>ثقفی کوفی، ج2، 404؛ طبری، ج4، ص148 </ref>همراهی با معقل بن قیس الریاحی در سرکوب خوارج کوفه نیز از دیگر فعالیتهای شریک در این دوران بود. <ref>طبری، ج4، ص148</ref>. شریک در نبرد صفین نیز حضوری فعال داشت و در سخنانی حماسی مردم را به نبرد با معاویه و پرهیز از صلح با او تشویق کرد.<ref>ابن اعثم کوفی، ج4، ص203</ref>. | ||
از فعالیتهای شریک در دوران امام حسن علیه السلام خبری در دست نیست. | از فعالیتهای شریک در دوران امام حسن علیه السلام خبری در دست نیست. | ||
===دیدار با معاویه=== | |||
از جمله حوادث زندگی شریک که بازتاب گسترده ای در منابع مختلف داشته است دیدار وی با معاویه پسر ابوسفیان است. منابع به زمان این دیدار که گویا در کاخ معاویه روی داده اشاره ای نکرده اند. ابن جوزی در ذکر حوادث سال 59ق از دیدار ابن زیاد با معاویه در این سال با همراهی جمعی از اشراف بصره خبر داده <ref>ابن جوزی،ج5، ص305</ref> که ممکن است جریان دیدار شریک با معاویه در همین زمان روی داده باشد. | از جمله حوادث زندگی شریک که بازتاب گسترده ای در منابع مختلف داشته است دیدار وی با معاویه پسر ابوسفیان است. منابع به زمان این دیدار که گویا در کاخ معاویه روی داده اشاره ای نکرده اند. ابن جوزی در ذکر حوادث سال 59ق از دیدار ابن زیاد با معاویه در این سال با همراهی جمعی از اشراف بصره خبر داده <ref>ابن جوزی،ج5، ص305</ref> که ممکن است جریان دیدار شریک با معاویه در همین زمان روی داده باشد. | ||
بر اساس این گزارشها معاویه که به جهت حمایت شریک از امام علی کینه وی را به دل داشت با سخره گرفتن نام شریک و لقب پدرش سعی کرد او را تحقیر کند. شریک نیز با جسارت خاصی مقابله به مثل کرده و نام معاویه و پدر و مادرش را به استهزاء گرفت و قطعه شعری نیز در مذمت معاویه سرود. | بر اساس این گزارشها معاویه که به جهت حمایت شریک از امام علی کینه وی را به دل داشت با سخره گرفتن نام شریک و لقب پدرش سعی کرد او را تحقیر کند. شریک نیز با جسارت خاصی مقابله به مثل کرده و نام معاویه و پدر و مادرش را به استهزاء گرفت و قطعه شعری نیز در مذمت معاویه سرود. | ||
جملات رد و بدل شده بین آن دو به گونه های مختلفی نقل شده که برخی از آنها بیشتر نشانگر تمایلات سیاسی-اعتقادی نویسندگان این کتابها می باشند.<ref>نک:بلاذری، ج5، ص114؛ محسن امین، ج7، ص334</ref>. | جملات رد و بدل شده بین آن دو به گونه های مختلفی نقل شده که برخی از آنها بیشتر نشانگر تمایلات سیاسی-اعتقادی نویسندگان این کتابها می باشند.<ref>نک:بلاذری، ج5، ص114؛ محسن امین، ج7، ص334</ref>. | ||
نکته قابل توجه وجود نقلهای کلیشه ای و مشابه در منابع تاریخی باعنوان حلم معاویه است که بر اساس این حکایتها دشمنان معاویه دیدارهایی با وی داشته اند و سخنان تندی را در مقام مذمت و انتقاد ایراد کرده اند و معاویه با تساهل و تسامح با آنها برخورد کرده است. با توجه به شکل گیری منابع در دوره عباسی گزارشهای این چنینی باید با دقت بیشتری بررسی شوند. | نکته قابل توجه وجود نقلهای کلیشه ای و مشابه در منابع تاریخی باعنوان حلم معاویه است که بر اساس این حکایتها دشمنان معاویه دیدارهایی با وی داشته اند و سخنان تندی را در مقام مذمت و انتقاد ایراد کرده اند و معاویه با تساهل و تسامح با آنها برخورد کرده است. با توجه به شکل گیری منابع در دوره عباسی گزارشهای این چنینی باید با دقت بیشتری بررسی شوند. | ||
===نقشه ترور عبیدالله بن زیاد=== | |||
حادثه مهم دیگر در زندگی شریک که مورد توجه بیشتر منابع قرار گرفته است طرح ترور عبید الله بن زیاد است. رفاقت عبیدالله با شریک باعث شد تا زمانی که عبیدالله ولایت کوفه را عهده دار شد شریک با جمعی از اشراف همراه وی عازم آن شهر شود.<ref>دینوری، ص232</ref>.شریک و همراهانش با این تصور که امام حسین علیه السلام راهی کوفه است سعی داشتند با ایجاد تأخیر در حرکت ابن ریاد امام زودتر وارد کوفه شود ولی ابن زیاد بی توجه به آنها با عجله وارد کوفه شد. | حادثه مهم دیگر در زندگی شریک که مورد توجه بیشتر منابع قرار گرفته است طرح ترور عبید الله بن زیاد است. رفاقت عبیدالله با شریک باعث شد تا زمانی که عبیدالله ولایت کوفه را عهده دار شد شریک با جمعی از اشراف همراه وی عازم آن شهر شود.<ref>دینوری، ص232</ref>.شریک و همراهانش با این تصور که امام حسین علیه السلام راهی کوفه است سعی داشتند با ایجاد تأخیر در حرکت ابن ریاد امام زودتر وارد کوفه شود ولی ابن زیاد بی توجه به آنها با عجله وارد کوفه شد. | ||
شریک در کوفه مریض شده و وارد خانه هانی بن عروه شد و چون عبیدالله قصد عیادت وی را داشت پیشنهاد داد ترور عبیدالله توسط مسلم بن عقیل دیگر میهمان هانی به قتل رسد،اما این کار به انجام نرسید. | شریک در کوفه مریض شده و وارد خانه هانی بن عروه شد و چون عبیدالله قصد عیادت وی را داشت پیشنهاد داد ترور عبیدالله توسط مسلم بن عقیل دیگر میهمان هانی به قتل رسد،اما این کار به انجام نرسید. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۳: | ||
*ابن جوزی، علی بن محمد، المنتظم فی تاریخ الاممم والملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1412م. | *ابن جوزی، علی بن محمد، المنتظم فی تاریخ الاممم والملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1412م. | ||
*ابن حجر، الاصابه، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود، علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1415ق. | *ابن حجر، الاصابه، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود، علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1415ق. | ||
*همو. | *همو. تبصیر المنتبه بتحریر المشتبه، تحقیق: محمد علی نجار،بیروت، مکتبه العلمیه، بی تا. | ||
*ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، تحقیق گروهی از اساتید نجف، نجف اشرف، مکتبه الحیدریه، 1376ق؛ | *ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، تحقیق گروهی از اساتید نجف، نجف اشرف، مکتبه الحیدریه، 1376ق؛ | ||
*ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، به تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415ق. | *ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، به تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415ق. | ||
*ابن کثیر، البدایه و النهایه، تحقیق: علی شیری، بیروت، لبنان، چاپ اول، 1408ق. | *ابن کثیر، البدایه و النهایه، تحقیق: علی شیری، بیروت، لبنان، چاپ اول، 1408ق. | ||
*ابن ماکولا، اکمال الکمال، بیروت، دار احیاء التراث العربی ، بی تا. | *ابن ماکولا، اکمال الکمال، بیروت، دار احیاء التراث العربی ، بی تا. | ||
* مسکوبه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، چاپ دوم، 1379ش. | *مسکوبه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، چاپ دوم، 1379ش. | ||
*ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، دمشق، دارالفکر،1404-1408ق. | *ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، دمشق، دارالفکر،1404-1408ق. | ||
*ابن کلبی. جمهره انساب العرب،بی تا، بی نا، نرم افزار شامله. | *ابن کلبی. جمهره انساب العرب،بی تا، بی نا، نرم افزار شامله. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۰: | ||
*حلی، ابن نما، مثیر الاحزان، نجف اشرف، مکتبه الحیدریه، 1369ق. | *حلی، ابن نما، مثیر الاحزان، نجف اشرف، مکتبه الحیدریه، 1369ق. | ||
*دینوری، اخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، بیروت، دار احیاء الکتب العربی، چاپ اول، 1960م. | *دینوری، اخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، بیروت، دار احیاء الکتب العربی، چاپ اول، 1960م. | ||
ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الارنؤوط، بیروت، مؤسسه رساله، چاپ نهم، 1413ق؛ | *ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الارنؤوط، بیروت، مؤسسه رساله، چاپ نهم، 1413ق؛ | ||
*رازی، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، مجلس دایره المعارف العثمانیه، چاپ اول، 1371ق. | *رازی، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، مجلس دایره المعارف العثمانیه، چاپ اول، 1371ق. | ||
*سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین، تحقیق: محمد جعفرطبسی، بی جا، چاپ اول،1417ق. | *سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین، تحقیق: محمد جعفرطبسی، بی جا، چاپ اول،1417ق. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۶: | ||
*طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق: گروهی از علما، بیروت، مؤسسه اعلمی، بی تا. | *طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق: گروهی از علما، بیروت، مؤسسه اعلمی، بی تا. | ||
*علامه امینی، الغدیر، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ چهارم، 1397ق. | *علامه امینی، الغدیر، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ چهارم، 1397ق. | ||
*مامقانی، تنقیح المقال. | *مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی احوال الرجال، نجف، مطبعه مرتضویه، 1349ق. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بی نا، چاپ اول، 1413ق. | *مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بی نا، چاپ اول، 1413ق. | ||
*مرزبانی خراسانی، مختصراخبار شعراء الشیعه، تحقیق: محمد هادی امینی، بیروت، شرکه الکتبی، چاپ دوم، 1413ق. | *مرزبانی خراسانی، مختصراخبار شعراء الشیعه، تحقیق: محمد هادی امینی، بیروت، شرکه الکتبی، چاپ دوم، 1413ق. | ||