Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
محمد بن عبدالله بن حسن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani جز (←تولد و نسب) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن''' ([[سال ۱۰۰ هجری قمری|۱۰۰]]-[[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]]) ملقب به '''نفس زکیه''' از نوادگان [[امام حسن مجتبی (ع)]] و نخستین قیام‌کننده [[علویان (ابهام‌زدایی)|علوی]] علیه [[خلافت بنی عباس]]. | '''محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن''' ([[سال ۱۰۰ هجری قمری|۱۰۰]]-[[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]]) ملقب به '''نفس زکیه''' از نوادگان [[امام حسن مجتبی(ع)]] و نخستین قیام‌کننده [[علویان (ابهام‌زدایی)|علوی]] علیه [[خلافت بنی عباس]]. | ||
پدر وی [[عبدالله محض]] با نسبت دادن لقب [[مهدی]] به او، مردم را به [[بیعت]] با وی دعوت کرد. [[بنی عباس]] در ابتدا با وی بیعت کردند؛ اما پس از سقوط [[امویان]]، قدرت را به دست گرفته، با نفس زکیه مخالفت کردند. نفس زکیه علیه [[منصور عباسی]] قیام کرد؛ ولی به‌همراه بسیاری از طرفدارانش کشته شد. [[امام صادق(ع)]] با بیعت با نفس زکیه به‌عنوان اینکه او مهدی است، مخالف بود. | پدر وی [[عبدالله محض]] با نسبت دادن لقب [[مهدی]] به او، مردم را به [[بیعت]] با وی دعوت کرد. [[بنی عباس]] در ابتدا با وی بیعت کردند؛ اما پس از سقوط [[امویان]]، قدرت را به دست گرفته، با نفس زکیه مخالفت کردند. نفس زکیه علیه [[منصور عباسی]] قیام کرد؛ ولی به‌همراه بسیاری از طرفدارانش کشته شد. [[امام صادق(ع)]] با بیعت با نفس زکیه به‌عنوان اینکه او مهدی است، مخالف بود. | ||
==تولد و نسب== | ==تولد و نسب== | ||
ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن [[حسن بن حسن بن علی|حسن بن حسن]] که از سوی برخی به وی لقب [[نفس زکیه]] داده‌اند، در سال [[سال | ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن [[حسن بن حسن بن علی|حسن بن حسن]] که از سوی برخی به وی لقب [[نفس زکیه]] داده‌اند، در سال [[سال ۱۰۰ هجری قمری|۱۰۰ق]] به دنیا آمد. پدرش عبدالله فرزند [[حسن مثنی]] و نوه [[امام حسن مجتبی(ع)]] است. مادرش هند دختر ابی عبیدة بن عبدالله بن زمعه است. به دلیل آنکه در تمام سلسله والدینش کنیز وجود نداشت و سلسله مادران وی همه از [[قریش]] بودند به او لقب صریح قریش دادند.<ref>فرمانیان و موسوی‌نژاد، زیدیه تاریخ و عقاید، ۱۳۸۹ش، ص۳۶.</ref> | ||
{{خاندان پیامبر}} | {{خاندان پیامبر}} | ||
==بیعت با محمد بن عبدالله== | ==بیعت با محمد بن عبدالله== | ||
پس از قیام [[یحیی بن زید]] و شهادت وی، طرفداران تفکر قیام به سیف و به‌طور‌کلی علویان و غیر آن‌ها به | پس از قیام [[یحیی بن زید]] و شهادت وی، طرفداران تفکر قیام به سیف و به‌طور‌کلی علویان و غیر آن‌ها به سوی محمد بن عبدالله نفس زکیه شتافتند. عبدالله بن حسن پدر نفس زکیه معروف به [[عبدالله محض|عبدالله محض]] در حدود سال ۱۲۶ق در منطقه [[ابواء]] نزدیک [[مدینه]] از خویشان و پیروان خود دعوت کرد تا با پسرش به‌عنوان [[مهدی(عج)|مهدی]] اهل بیت بیعت کنند و بسیاری بیعت او را پذیرفتند.<ref>ابن طباطبا، الفخری فی الاداب السلطانیه، ۱۴۱۸ق، ص۱۲۰.</ref> | ||
طبق برخی گزارش‌ها سه برادر | طبق برخی گزارش‌ها سه برادر عباسی ابراهیم، سفّاح و منصور<ref>ابو الفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۲۵۶.</ref> و براساس گزارش‌های دیگر تنها منصور عباسی با نفس زکیه بیعت کردند.<ref>ابن طباطبا، الفخری فی الاداب السلطانیه، ۱۴۱۸ق، ص۱۱۹؛ جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ۱۳۵۹ش، ص۳۱۳.</ref> | ||
===موضع امام صادق(ع)=== | ===موضع امام صادق(ع)=== | ||
تنها مخالفتی که در واقعه بیعت ابواء صورت گرفت، از سوی [[امام صادق(ع)]] بود. بر اساس برخی گزارش‌ها مخالفت امام صادق(ع) به دلیل نسبت‌دادن لقب [[مهدی (عج)|مهدی]] [[اهل بیت(ع)]] به محمد بن عبدالله بود؛ چراکه ایشان معتقد بود اکنون وقت ظهور مهدی نیست و محمد بن عبدالله به‌هیچ عنوان مهدی که [[پیامبر(ص)]] بشارت آن را داده، نیست.<ref>ابو الفرج الاصفهانی، مقاتل | تنها مخالفتی که در واقعه بیعت ابواء صورت گرفت، از سوی [[امام صادق(ع)]] بود. بر اساس برخی گزارش‌ها مخالفت امام صادق(ع) به دلیل نسبت‌دادن لقب [[مهدی(عج)|مهدی]] [[اهل بیت(ع)]] به محمد بن عبدالله بود؛ چراکه ایشان معتقد بود اکنون وقت ظهور مهدی نیست و محمد بن عبدالله به‌هیچ عنوان مهدی که [[پیامبر(ص)]] بشارت آن را داده، نیست.<ref>ابو الفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۲۳۳ و ۲۵۴-۲۵۷؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری، ۱۳۶۹ش، ص۳۷.</ref> | ||
دلیل دیگر مخالفت | دلیل دیگر مخالفت امام صادق(ع) آن بود که ایشان می‌دانست [[عباسیان|بنی العباس]] که برای بیعت با محمد بن عبدالله نفس زکیه آمده بودند، بیعت خود را با وی خواهند شکست و هدف آن‌ها از نزدیک شدن به علویان، فراهم کردن زمینه برای رسیدن خود به قدرت بود.<ref>مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، ۱۳۹۱ش، ص۱۳۱-۱۳۲.</ref> | ||
عده‌ای از نویسندگان علاوه بر دلیل نخست معتقدند امام صادق(ع) همچون پدر خود، [[امام محمد باقر (ع)|امام محمد باقر(ع)]]، با هر نوع قیام و خروج مخالف بوده و رویکرد [[تشیع فرهنگی |تشیع فرهنگی]] را دنبال می‌کرده است<ref>فرمانیان، موسوی نژاد، زیدیه؛ تاریخ و عقاید، ۱۳۸۹ش، ص۳۶.</ref> برخلاف زیدیان و دیگر علویان که بر اساس دیدگاه [[تشیع سیاسی |تشیع سیاسی]] رفتار می‌کردند. | عده‌ای از نویسندگان علاوه بر دلیل نخست معتقدند امام صادق(ع) همچون پدر خود، [[امام محمد باقر(ع)|امام محمد باقر(ع)]]، با هر نوع قیام و خروج مخالف بوده و رویکرد [[تشیع فرهنگی|تشیع فرهنگی]] را دنبال می‌کرده است<ref>فرمانیان، موسوی نژاد، زیدیه؛ تاریخ و عقاید، ۱۳۸۹ش، ص۳۶.</ref> برخلاف زیدیان و دیگر علویان که بر اساس دیدگاه [[تشیع سیاسی|تشیع سیاسی]] رفتار می‌کردند. | ||
البته برخی گزارش‌ها بیعت نکردن امام صادق(ع) را فقط به سبب معرفی محمد بن عبدالله به‌عنوان مهدی امت دانسته‌اند و ایشان با قیام محمد بن عبدالله به عنوانی اقدامی علیه ظلم و ستم و در راستای [[امر به معروف و نهی از منکر]] مخالف نبوده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۲۷۸</ref> | البته برخی گزارش‌ها بیعت نکردن امام صادق(ع) را فقط به سبب معرفی محمد بن عبدالله به‌عنوان مهدی امت دانسته‌اند و ایشان با قیام محمد بن عبدالله به عنوانی اقدامی علیه ظلم و ستم و در راستای [[امر به معروف و نهی از منکر]] مخالف نبوده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۲۷۸</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
==قیام نفس زکیه== | ==قیام نفس زکیه== | ||
{{اصلی|قیام نفس زکیه}} | {{اصلی|قیام نفس زکیه}} | ||
محمد بن عبدالله نفس زکیه در سال [[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]] در [[مدینه]] بر ضد [[منصور عباسی]] قیام کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۳۷۸.</ref> فقها و محدثان مدینه با اینکه برخی از آن‌ها [[شیعه]] نبودند، اما به سبب برتر دانستن محمد بن عبدالله بر منصور، تخلف از نفس زکیه را جایز ندانسته، بیعت با منصور از روی اکراه را باطل شمردند.<ref>ابو الفرج الاصفهانی، مقاتل | محمد بن عبدالله نفس زکیه در سال [[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]] در [[مدینه]] بر ضد [[منصور عباسی]] قیام کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۳۷۸.</ref> فقها و محدثان مدینه با اینکه برخی از آن‌ها [[شیعه]] نبودند، اما به سبب برتر دانستن محمد بن عبدالله بر منصور، تخلف از نفس زکیه را جایز ندانسته، بیعت با منصور از روی اکراه را باطل شمردند.<ref>ابو الفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۲۳۸، ۲۳۹ و ۲۵۱.</ref> | ||
با لشکرکشی [[عباسیان]] به [[مدینه]] و محاصره این شهر، بسیاری از مردم به سبب ترس از ادامه محاصره و قحطی از دور محمد بن عبدالله پراکنده شدند.<ref>فرمانیان و موسوی‌نژاد، تاریخ و عقاید زیدیه، ۱۳۸۹ش، ص۳۸.</ref> | با لشکرکشی [[عباسیان]] به [[مدینه]] و محاصره این شهر، بسیاری از مردم به سبب ترس از ادامه محاصره و قحطی از دور محمد بن عبدالله پراکنده شدند.<ref>فرمانیان و موسوی‌نژاد، تاریخ و عقاید زیدیه، ۱۳۸۹ش، ص۳۸.</ref> | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
سرانجام با ورود عباسیان به داخل شهر، جنگ تن به تن درگرفت و محمد بن عبدالله به دست [[حمید بن قحطبه طائی|حمید بن قُحطبه]] در منطقه «احجار الزیت» مدینه کشته شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، مکتبة الخیاط، ج۷، ص۵۸۹ و ۵۹۰.</ref> بعد از کشته‌شدن، سرش را از بدنش جدا کرده و در | سرانجام با ورود عباسیان به داخل شهر، جنگ تن به تن درگرفت و محمد بن عبدالله به دست [[حمید بن قحطبه طائی|حمید بن قُحطبه]] در منطقه «احجار الزیت» مدینه کشته شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، مکتبة الخیاط، ج۷، ص۵۸۹ و ۵۹۰.</ref> بعد از کشته‌شدن، سرش را از بدنش جدا کرده و در شهرهای مختلف گرداندند و بدن وی را در [[بقیع|بقیع]] دفن کردند.<ref>فرمانیان، موسوی‌نژاد، تاریخ و عقاید زیدیه، ۱۳۸۹ش، ص۳۸.</ref> | ||
==ظهور فرقه محمدیه== | ==ظهور فرقه محمدیه== | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
*ابن طباطبا، معروف به ابنطقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الآداب السلطانیة، به کوشش عبدالقادر، | *ابن طباطبا، معروف به ابنطقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الآداب السلطانیة، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار القلم العربی، ۱۴۱۸ق. | ||
*ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، | *ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ ششم، ۱۹۹۲م. | ||
*ابو الفرج الاصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، به کوشش سید احمد صقر، | *ابو الفرج الاصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، به کوشش سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفة، بیتا. | ||
*بغدادی، عبدالقاهر بن محمد بن عبدالله، الفرق بین الفرق، | *بغدادی، عبدالقاهر بن محمد بن عبدالله، الفرق بین الفرق، بیروت، دار الآفاق الجدیدة، ۱۹۷۷م. | ||
*جعفری، حسین‌محمد، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمدتقی آیت‌اللهی (شیرازی)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۹ش. | *جعفری، حسین‌محمد، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمدتقی آیت‌اللهی (شیرازی)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۹ش. | ||
*جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری، | *جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم ۱۳۶۹ش. | ||
*حسن ابراهیم حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه ابوالقاسم پاینده، | *حسن ابراهیم حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، سازمان انتشارات جاویدان، چاپ نهم، ۱۳۷۶ش. | ||
*طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، مکتبة الخیاط، بیتا. | *طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، مکتبة الخیاط، بیتا. | ||
*فرمانیان، مهدی و موسوی نژاد، سید علی، زیدیه؛ تاریخ و عقاید، قم، نشر ادیان، ۱۳۸۹ش. | *فرمانیان، مهدی و موسوی نژاد، سید علی، زیدیه؛ تاریخ و عقاید، قم، نشر ادیان، ۱۳۸۹ش. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | *مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* | *مطهری، مرتضی، سیری در سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۱ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||