قاریان هفت‌گانه: تفاوت میان نسخه‌ها

== وجه اختلاف قرائتها ==

{{اصلی|علم قرائت}}

از اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم نهضت تدوین قرائات درگرفت و بسیاری از قرائت شناسان بر آن شدند که از میان انواع قرائات، صحیحترین آنها را برگزینند و ثبت کنند. نخستین کسانی که به این کار همت گماشتند [[هارون بن موسی]] (۲۰۱-۲۹۱ق) و [[ابو عبید قاسم بن سلام|ابو عبید قاسم بن سلّام]] (۱۵۷-۲۲۴ق) بودند که فرد اخیر، ۲۵ تن قاری ثقه را شناسایی و قرائات ایشان را ثبت و ضبط کرد که قاریان هفت‌گانه ([[قراء سبعه]]) از آن جمله بودند. یک قرن بعد، [[ابوبکر بن مجاهد]] (۲۴۵-۳۲۴ق) که قرآن پژوه برجسته‌ای بود، در سال ۳۲۲ق از میان قاریان بسیار، قرّاء سبعه را برکشید، که از آن پس مرجع طراز اول قرائت قرآن شناخته شدند. بعدها سه قاری بزرگ دیگر نیز بر این عده افزوده شدند (= قاریان دهگانه). البته [[قاریان چهارده گانه]] و [[قاریان بیست گانه|بیست گانه]] هم در تاریخ علم قرائت مشهورند؛ ولی قاریان دهگانه کسانی هستند که سند روایت آنان از طریق تابعین تابعین، به [[تابعین]] و از آن طریق به [[صحابه]]، اعم از کاتب و وحی و حافظان قرآن یا دیگران، و سپس به پیامبر(ص) می‌رسد.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۶۳۶</ref>

== قاریان هفتگانه و دهگانه ==

از قراء سبعه عده بسیاری نقل کرده‌اند، ولی قرآن پژوهان و قرائت شناسان بعدی، روایت دو تن از راویان هر [[قاری]] را که از نظر ضبط و صحت سند و طول ملازمت و آموزش نزد قاریان یا [[مقری|مقریان]] هفتگانه، دقیقتر و پذیرفتنی‌تر بوده است، به اصطلاح استاندارد کرده‌اند، لذا ۱۴ روایت پدید آمده است.

## راوی اول: [[احمد بن محمد البزی|البَزّی، احمد بن محمد]] (۱۷۰-ح ۲۴۳ق)

## راوی دوم: [[ابو عمرو محمد بن عبدالرحمن]] ملقب به قُنبُل (۱۹۵-۲۹۱ق)

## راوی اول: [[حفص بن سلیمان بن مغیره اسدی|حفص بن سلیمان]] (۹۰-ح ۱۸۰ق)

## راوی دوم: [[شعبه بن عیاش]] (۹۵-۱۹۴ق)

== تواتر یا عدم تواتر قرائت‌ها ==

=== نظر اهل سنت ===

=== نظر شیعه ===

اما به گفته [[سید ابوالقاسم خوئی|آیت الله خوئی]] در میان [[شیعیان]] معروف آن است که این قرائات متواتر نیستند. برخی از این قرائت‌ها اجتهاد قاری و برخی منقول به [[خبر واحد]] هستند. البته بین تواتر خود قرآن با تواتر قرائت‌ها هیچ ملازمه‌ای نیست. زیرا ادلۀ تواتر و ضرورت قرآن به هیچ وجه تواتر قرائت‌ها را اثبات نمی‌کند، چنانکه دلایل نفی تواتر قرائت‌ها به هیچ عنوان به خود قرآن سرایت نمی‌کند.<ref>الخوئی، ص۱۲۳ – ۱۲۴ (ترجمه با تلخیص)</ref>

# استدلال هر قاری بر صحت قرائت خود و روی گرداندن از قرائت غیر خود، دلیلی قطعی است بر این که قرائت‌ها به اجتهاد و آراء قاریان مستند است، چرا که اگر متواتر بود نیازی به استدلال واحتجاج نبود.

# این که عده‌ای از محققان بزرگ برخی از قرائت‌ها را رد کرده‌اند،<ref group="یادداشت">مثلاً طبری قرائت ابن عامر را رد کرده است.</ref> دلیلی روشن بر عدم تواتر آنهاست، زیرا اگر قرائت متواتر بود جایی برای این رد نبود.<ref>الخوئی، ص۱۴۹ – ۱۵۰</ref>

== مطالعۀ بیشتر ==

* [http://www.maarefquran.com/Files/links/index.php?subjectId=1037 قراء سبعه]

* [http://www.maarefquran.com/Files/links/index.php?subjectId=1038 حجیت قرائات سبع]

==پانویس ==

== منابع ==

* قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: جامی، نیلوفر، ۱۳۷۶ش.

* الخوئی، سید ابوالقاسم الموسوی، البیان فی تفسیر القرآن، قم، دارالثقلین، ۱۴۱۸ق.

* سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، قم، فخر دین، ۱۳۸۰ش.

* دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، به کوشش بهاء الدین خرمشاهی، تهران: دوستان-ناهید، ۱۳۷۷.