پرش به محتوا

عبدالحسین تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
imported>Hasaninasab
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
| نسب              =
| نسب              =
| خویشاوندان سرشناس =
| خویشاوندان سرشناس =
| تاریخ تولد        = ۱۲۲۲ قمری طبق قولی
| تاریخ تولد        = [[سال ۱۲۲۲ هجری قمری|۱۲۲۲ قمری]] طبق قولی
| شهر تولد          = [[تهران]]
| شهر تولد          = [[تهران]]
| کشور تولد        = [[ایران]]
| کشور تولد        = [[ایران]]
| محل تحصیل        = [[نجف]]
| محل تحصیل        = [[نجف]]
| محل زندگی        = [[عراق]]، [[ایران]]
| محل زندگی        = [[عراق]]، [[ایران]]
| تاریخ وفات        = ۱۲۸۶ قمری
| تاریخ وفات        = [[سال ۱۲۸۶ هجری قمری|۱۲۸۶ قمری]]
| شهر وفات          = [[کاظمین]]
| شهر وفات          = [[کاظمین]]
| محل دفن            = [[کربلا]] [[حرم امام حسین (ع)]]
| محل دفن            = [[کربلا]] [[حرم امام حسین (ع)]]
خط ۲۹: خط ۲۹:
| وب‌گاه رسمی        =
| وب‌گاه رسمی        =
}}
}}
'''عبدالحسین تهرانی شیخ‎العراقین''' (درگذشته ۱۲۸۶ق) از [[فقیه|فقهای]] قرن سیزدهم، مورد اعتماد و وصی [[امیرکبیر]]، از مبارزین علیه [[بابیت]] و [[بهاییت]] و نماینده [[ناصرالدین شاه |ناصرالدین شاه قاجار]] در بازسازی [[عتبات عالیات]] [[عراق]]. او از شاگردان برجسته [[صاحب جواهر]] بود. تهرانی معتقد به کارآمدی‌ احکام‌ و قوانین‌ اسلامی‌ در جامعه بود از این رو دعاوی شرعی که به دیوانخانه ارجاع ‎شده بود، از سوی امیرکبیر به وی محول گشت.
'''عبدالحسین تهرانی شیخ‎العراقین''' (درگذشته [[سال ۱۲۸۶ هجری قمری|۱۲۸۶ق]]) از [[فقیه|فقهای]] [[قرن سیزدهم هجری قمری|قرن سیزدهم]]، مورد اعتماد و وصی [[امیرکبیر]]، از مبارزین علیه [[بابیت]] و [[بهاییت]] و نماینده [[ناصرالدین شاه |ناصرالدین شاه قاجار]] در بازسازی [[عتبات عالیات]] [[عراق]]. او از شاگردان برجسته [[صاحب جواهر]] بود. تهرانی معتقد به کارآمدی‌ احکام‌ و قوانین‌ اسلامی‌ در جامعه بود از این رو دعاوی شرعی که به دیوانخانه ارجاع ‎شده بود، از سوی امیرکبیر به وی محول گشت.


==تولد و وفات==
==تولد و وفات==
عبدالحسین تهرانی در [[تهران]] به دنیا آمد. از تاریخ تولد وی اطلاع دقیقی در دست نیست. در عین حال برخی تولد وی را ۱۲۲۲ق ذکر کرده‎اند. او در سال ۱۲۸۶ق در [[کاظمین]] از دنیا رفت و در [[حرم امام حسین(ع)]] در اتاقی نزدیک به باب سلطانیه دفن شد.<ref>محمد علی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج ۳، ص ۳۲۹.</ref><ref>محمد جعفر سبحانی، موسوعه طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۲۳۶.</ref>
عبدالحسین تهرانی در [[تهران]] به دنیا آمد. از تاریخ تولد وی اطلاع دقیقی در دست نیست. در عین حال برخی تولد وی را [[سال ۱۲۲۲ هجری قمری|۱۲۲۲ق]] ذکر کرده‎اند. او در سال [[سال ۱۲۸۶ هجری قمری|۱۲۸۶ق]] در [[کاظمین]] از دنیا رفت و در [[حرم امام حسین(ع)]] در اتاقی نزدیک به باب سلطانیه دفن شد.<ref>محمد علی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج ۳، ص ۳۲۹.</ref><ref>محمد جعفر سبحانی، موسوعه طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۲۳۶.</ref>


==موقعیت علمی و تألیفات==
==موقعیت علمی و تألیفات==
شیخ‎العراقین پس از عزیمت به [[عراق]] تحصیلات حوزوی خود را در [[نجف]] سپری کرد. او در دروس اساتیدی چون حسن کاشف الغطاء ( فرزند [[جعفر کاشف الغطاء]])، مشکور بن محمد بن صقر حولاوی (درگذشت ۱۲۷۳ق)، عیسی بن حسین، (معروف به زاهد)، و [[محمدحسن نجفی]] مشهور به صاحب جواهر حاضر شد. وی یکی از چهار شاگرد صاحب جواهر است که خود بر [[اجتهاد]] آنان تصریح کرده است. شیخ‎العراقین پس از کسب اجتهاد به [[تهران |تهران]] بازگشت.<ref>محمد جعفر سبحانی، [[موسوعة الرجالية (معجم الرجال وسائل الشيعة)]]، ج ۱۳، ص ۳۲۶ و ۳۲۷.</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/71735/7/438 سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج۷، ص ۴۳۸ و ۴۳۹.]</ref> برخی از نویسندگان کتب تراجم او را مرجع دینی تهران در دوره ناصرالدین شاه قاجار معرفی کرده‎اند.<ref>محمدحسین حسینی‌ جلالی، فهرس الترات، ج۲، ص ۱۶۷. </ref>
شیخ‎العراقین پس از عزیمت به [[عراق]] تحصیلات حوزوی خود را در [[نجف]] سپری کرد. او در دروس اساتیدی چون حسن کاشف الغطاء ( فرزند [[جعفر کاشف الغطاء]])، مشکور بن محمد بن صقر حولاوی (درگذشت [[سال ۱۲۷۳ هجری قمری|۱۲۷۳ق]])، عیسی بن حسین، (معروف به زاهد)، و [[محمدحسن نجفی]] مشهور به صاحب جواهر حاضر شد. وی یکی از چهار شاگرد صاحب جواهر است که خود بر [[اجتهاد]] آنان تصریح کرده است. شیخ‎العراقین پس از کسب اجتهاد به [[تهران |تهران]] بازگشت.<ref>محمد جعفر سبحانی، [[موسوعة الرجالية (معجم الرجال وسائل الشيعة)]]، ج ۱۳، ص ۳۲۶ و ۳۲۷.</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/71735/7/438 سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج۷، ص ۴۳۸ و ۴۳۹.]</ref> برخی از نویسندگان کتب تراجم او را مرجع دینی تهران در دوره [[ناصرالدین شاه قاجار]] معرفی کرده‎اند.<ref>محمدحسین حسینی‌ جلالی، فهرس الترات، ج۲، ص ۱۶۷. </ref>


==فعالیت‎های اجتماعی و فرهنگی==
==فعالیت‎های اجتماعی و فرهنگی==
شیخ‎العراقین پس از بازگشت به [[ایران]] علاوه بر زعامت دینی، در عرصه اجتماعی و فرهنگی نیز حاضر شد. وی تعاملاتی با امیرکبیر و دولت وقت ناصرالدین شاه داشت و با اعتقاد به اینکه «هرگاه مدار دولت و مملکت داری از روی شریعت مطهره باشد... هیچ فتنه و فساد بر نیاید» برای اجرای صحیح احکام و قوانین اسلامی تلاش نمود.<ref>عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان امیر کبیر، ص ۳۷۴-۳۷۳.</ref>
شیخ‎العراقین پس از بازگشت به [[ایران]] علاوه بر زعامت دینی، در عرصه اجتماعی و فرهنگی نیز حاضر شد. وی تعاملاتی با [[امیرکبیر]] و دولت وقت ناصرالدین شاه داشت و با اعتقاد به اینکه «هرگاه مدار دولت و مملکت داری از روی شریعت مطهره باشد... هیچ فتنه و فساد بر نیاید» برای اجرای صحیح احکام و قوانین اسلامی تلاش نمود.<ref>عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان امیر کبیر، ص ۳۷۴-۳۷۳.</ref>
 
===قضاوت===
===قضاوت===
طبق برخی گزارش‎ها [[امیرکبیر]] برخی دعاوی و امور قضایی را که جنبه شرعی داشت را برای داوری به عبدالحسین تهرانی محول می‎کرد. مناسبات میان امیرکبیر و شیخ عبدالحسین تا حدی است که امیرکبیر در برخی از موضوعات دشوار و معضلات پیش آمده با او مشورت می‎کرد.<ref>سید علی آل‌ داود، نامه‌های امیر کبیر به انضمام رساله‌ نوادر الامیر، ص ۳۱۶.</ref><ref>آدمیت، امیرکبیر و ایران، ص ۳۰۸ و ۳۴۳.</ref><ref>سید علی آل داوود، اسناد و نامه‌های امیرکبیر، ص ۸۲.</ref><ref>عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان امیرکبیر، ص۱۶۸.</ref> برخی از گزارش‎ها ضمن اشاره به علاقه شدید و ارادت امیرکبیر به شیخ العراقین مدعی‎اند امیرکبیر شیخ‎العراقین را به عنوان وصی خود قرار داده است.<ref>مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۲۴۳ و ۲۴۴؛ همان، ج۶، ص ۹۴.</ref>
طبق برخی گزارش‎ها [[امیرکبیر]] برخی دعاوی و امور قضایی را که جنبه شرعی داشت را برای داوری به عبدالحسین تهرانی محول می‎کرد. مناسبات میان امیرکبیر و شیخ عبدالحسین تا حدی است که امیرکبیر در برخی از موضوعات دشوار و معضلات پیش آمده با او مشورت می‎کرد.<ref>سید علی آل‌ داود، نامه‌های امیر کبیر به انضمام رساله‌ نوادر الامیر، ص ۳۱۶.</ref><ref>آدمیت، امیرکبیر و ایران، ص ۳۰۸ و ۳۴۳.</ref><ref>سید علی آل داوود، اسناد و نامه‌های امیرکبیر، ص ۸۲.</ref><ref>عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان امیرکبیر، ص۱۶۸.</ref> برخی از گزارش‎ها ضمن اشاره به علاقه شدید و ارادت امیرکبیر به شیخ العراقین مدعی‎اند امیرکبیر شیخ‎العراقین را به عنوان وصی خود قرار داده است.<ref>مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۲۴۳ و ۲۴۴؛ همان، ج۶، ص ۹۴.</ref>


===ساختن مدرسه علمیه و مسجد در تهران===
===ساختن مدرسه علمیه و مسجد در تهران===
یکی از اقدامات فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی ساختن مدرسه علمیه و مسجد بر اساس وصیت [[امیرکبیر |امیرکبیر]] از ثلث میراث وی بود که امروزه در [[تهران |تهران]] به مدرسه و مسجد شیخ عبدالحسین یا [[مسجد آذربایجانی‎ها]] معروف است.<ref>فریدون آدمیت، امیرکبیر و ایران، ص۳۰۸.</ref><ref>عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان امیرکبیر، ص۱۶۸ و ۳۶۸.</ref> بر اساس برخی گزارش‎ها، محل کنونی مدرسه، زمانی محل ساخت مشروبات الکلی بود تا اینکه با وصیت امیرکبیر، چنین مرکز تبدیل به محل فراگیری علوم اسلامی شد.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/350887/culture/religion خبرآنلاین، مشروب سازی که با وصیت امیرکبیر مدرسه علمیه شد.]</ref>
یکی از اقدامات فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی ساختن [[مدرسه علمیه]] و [[مسجد]] بر اساس وصیت [[امیرکبیر |امیرکبیر]] از ثلث میراث وی بود که امروزه در [[تهران |تهران]] به مدرسه و مسجد شیخ عبدالحسین یا [[مسجد آذربایجانی‎ها]] معروف است.<ref>فریدون آدمیت، امیرکبیر و ایران، ص۳۰۸.</ref><ref>عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان امیرکبیر، ص۱۶۸ و ۳۶۸.</ref> بر اساس برخی گزارش‎ها، محل کنونی مدرسه، زمانی محل ساخت مشروبات الکلی بود تا اینکه با وصیت امیرکبیر، چنین مرکز تبدیل به محل فراگیری علوم اسلامی شد.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/350887/culture/religion خبرآنلاین، مشروب سازی که با وصیت امیرکبیر مدرسه علمیه شد.]</ref>


مدرسه و مسجد شیخ عبدالحسین در دهه ۵۰ تا ۶۰ شمسی توسط [[سید هادی خسروشاهی]] (درگذشته اواخر دهه ۶۰ شمسی) اداره می‎شد. به سبب روحیه مبارزاتی وی این  مدرسه و مسجد کانون انقلابیون به شمار می‎رفت.<ref>[http://revolution.pchi.ir/show.php?page=contents&id=13790 پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران و مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.]</ref>در آن دوره [[امام خمینی]] و [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] در این مسجد سخنرانی کرده‎اند.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/350887/culture/religion خبرآنلاین، مشروب سازی که با وصیت امیرکبیر مدرسه علمیه شد.]</ref> هم اکنون متولی مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین، سید باقر خسروشاهی، فرزند سید هادی خسروشاهی، است.<ref>[http://sheikhabdolhossein.ir/index.php پایگاه اطلاع رسانی مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین تهرانی.]</ref><ref>[http://www.hozehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=308&level=4&subid=308 پایگاه مدیریت حوزه علمیه استان تهران.]</ref>
مدرسه و مسجد شیخ عبدالحسین در دهه ۵۰ تا ۶۰ شمسی توسط [[سید هادی خسروشاهی]] (درگذشته اواخر دهه ۶۰ شمسی) اداره می‎شد. به سبب روحیه مبارزاتی وی این  مدرسه و مسجد کانون انقلابیون به شمار می‎رفت.<ref>[http://revolution.pchi.ir/show.php?page=contents&id=13790 پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران و مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.]</ref>در آن دوره [[امام خمینی]] و [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] در این مسجد سخنرانی کرده‎اند.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/350887/culture/religion خبرآنلاین، مشروب سازی که با وصیت امیرکبیر مدرسه علمیه شد.]</ref> هم اکنون متولی مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین، سید باقر خسروشاهی، فرزند سید هادی خسروشاهی، است.<ref>[http://sheikhabdolhossein.ir/index.php پایگاه اطلاع رسانی مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین تهرانی.]</ref><ref>[http://www.hozehtehran.com/Files/madares.php?idVeiw=308&level=4&subid=308 پایگاه مدیریت حوزه علمیه استان تهران.]</ref>


===بازسازی و مرمت عتبات عالیات در عراق===
===بازسازی و مرمت عتبات عالیات در عراق===
عبدالحسین تهرانی در سال ۱۲۷۴ق از سوی [[ناصرالدین شاه قاجار]]، نظارت بر کار بازسازی و مرمت [[عتبات عالیات|عتبات مقدسه]] [[عراق]] را برعهده گرفت. از این رو توسعه صحن‌ و تذهیب جدید گنبد [[حرم امام حسین(ع)|حرم]] [[امام حسین(ع)]] و [[حرمین عسکریین (ع) |حرمین عسکریین(ع)]] و مرمت حرم [[کاظمین|کاظمین‌]] تحت اشراف وی انجام شده است.<ref> محمد علی مدرس خیابانی تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۲۹.</ref><ref>ایرج افشار، چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، ج۱، ص ۱۸۹.</ref>
عبدالحسین تهرانی در سال [[سال ۱۲۷۴ هجری قمری|۱۲۷۴ق]] از سوی [[ناصرالدین شاه قاجار]]، نظارت بر کار بازسازی و مرمت [[عتبات عالیات|عتبات مقدسه]] [[عراق]] را برعهده گرفت. از این رو توسعه صحن‌ و تذهیب جدید گنبد [[حرم امام حسین(ع)|حرم]] [[امام حسین(ع)]] و [[حرمین عسکریین (ع) |حرمین عسکریین(ع)]] و مرمت حرم [[کاظمین|کاظمین‌]] تحت اشراف وی انجام شده است.<ref> محمد علی مدرس خیابانی تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۲۹.</ref><ref>ایرج افشار، چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، ج۱، ص ۱۸۹.</ref>


===یافتن قبر مختار و ساختن مرقد وی===
===یافتن قبر مختار و ساختن مرقد وی===
خط ۵۷: خط ۵۸:
==مقابله با بابیت و بهاییت==
==مقابله با بابیت و بهاییت==
برخی گزارش‎های تاریخی که به فرقه [[بابیت]] و [[بهاییت]] و تحولات آن دو پرداخته نام شیخ‎العراقین به چشم می‎خورد. یکی از اقدامات او در این  زمینه ممانعت از ملاقات [[سید علی محمد شیرازی]]، مؤسس فرقه [[بابیه]]، و مریدانش با محمدشاه قاجار، پدر [[ناصرالدین شاه قاجار]]، بود. بر اساس برخی منابع این دیدار می‎توانست، فرصت مناسبی برای تقویت جایگاه باب و تبلیغ مسلک خود در [[ایران]] باشد. کنت دوگوبینو، وزیر مختار [[فرانسه]]، ضمن اشاره به این اقدام شیخ، گفته است: «حاجی شیخ‎عبدالحسین در دیدار با شاه، وزیر و بزرگان مملکت گفته بود: آیا در نظر دارید که به جای مذهب کنونی، مذهب جدیدی که هنوز نمی‎شناسید برقرار نمایید؟...».<ref>فریدون آدمیت، اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، ص۱۰۳.</ref>
برخی گزارش‎های تاریخی که به فرقه [[بابیت]] و [[بهاییت]] و تحولات آن دو پرداخته نام شیخ‎العراقین به چشم می‎خورد. یکی از اقدامات او در این  زمینه ممانعت از ملاقات [[سید علی محمد شیرازی]]، مؤسس فرقه [[بابیه]]، و مریدانش با محمدشاه قاجار، پدر [[ناصرالدین شاه قاجار]]، بود. بر اساس برخی منابع این دیدار می‎توانست، فرصت مناسبی برای تقویت جایگاه باب و تبلیغ مسلک خود در [[ایران]] باشد. کنت دوگوبینو، وزیر مختار [[فرانسه]]، ضمن اشاره به این اقدام شیخ، گفته است: «حاجی شیخ‎عبدالحسین در دیدار با شاه، وزیر و بزرگان مملکت گفته بود: آیا در نظر دارید که به جای مذهب کنونی، مذهب جدیدی که هنوز نمی‎شناسید برقرار نمایید؟...».<ref>فریدون آدمیت، اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، ص۱۰۳.</ref>


عبدالحسین تهرانی که در دوره تبعید [[میرزا حسینعلی نوری]]، بنیانگذار [[بهائیت]] و معروف به بهاءاللّه، در [[عراق]] در آن سامان سکونت داشت با اقدامات پیروان او نظیر سرقت اموال زائران، آشوب، قتل و غیره که غالباً با دستور بهاء صورت می‎گرفت،<ref>شوقی افندی، قرن بدیع، ج۲، ص ۱۰۶ و ۱۰۷.</ref><ref>اشراق خاوری، مائده‌ آسمانی، ج ۷، ص ۱۳۰.</ref> برخورد می‎کرد.<ref>خان ملک ساسانی، سیاستگران دوره‌ قاجار، ص ۳۴۴- ۳۴۵.</ref>
عبدالحسین تهرانی که در دوره تبعید [[میرزا حسینعلی نوری]]، بنیانگذار [[بهائیت]] و معروف به بهاءاللّه، در [[عراق]] در آن سامان سکونت داشت با اقدامات پیروان او نظیر سرقت اموال زائران، آشوب، قتل و غیره که غالباً با دستور بهاء صورت می‎گرفت،<ref>شوقی افندی، قرن بدیع، ج۲، ص ۱۰۶ و ۱۰۷.</ref><ref>اشراق خاوری، مائده‌ آسمانی، ج ۷، ص ۱۳۰.</ref> برخورد می‎کرد.<ref>خان ملک ساسانی، سیاستگران دوره‌ قاجار، ص ۳۴۴- ۳۴۵.</ref>


نام وی در منابع بهاییان به صورت متعدد آمده است. حسینعلی بهاء در لوحی که به نام شیخ عبدالحسین صادر کرده سخت به او تاخته و او را «غافل مرتاب» و عنصری «مکار» ‌خوانده است.<ref>علی اکبر فروتن، داستانهایی از حیات عنصری جمال اقدس الهی، ص ۱۳.</ref><ref>حسینعلی نوری، کتاب بدیع، ص ۱۷.</ref><ref>ابوالقاسم افنان، عهد اعلی، ۵۱۴.</ref> شوقی افندی، نتیجه‌ دختری بهاء و جانشین عباس افندی، نیز در کتاب خود با عنوان لوح قرن از شیخ عبدالحسین تهرانی با عباراتی نظیر «شیخ خبیث»  و «مردود دارَین و مبغوض ثقلین» یاد کرده که حکایت از دشمنی عمیق آنان با وی بوده است.<ref>شوقی افندی، لوح قرن، ص۱۲۳. </ref>
نام وی در منابع بهاییان به صورت متعدد آمده است. حسینعلی بهاء در لوحی که به نام شیخ عبدالحسین صادر کرده سخت به او تاخته و او را «غافل مرتاب» و عنصری «مکار» ‌خوانده است.<ref>علی اکبر فروتن، داستانهایی از حیات عنصری جمال اقدس الهی، ص ۱۳.</ref><ref>حسینعلی نوری، کتاب بدیع، ص ۱۷.</ref><ref>ابوالقاسم افنان، عهد اعلی، ۵۱۴.</ref> شوقی افندی، نتیجه‌ دختری بهاء و جانشین عباس افندی، نیز در کتاب خود با عنوان لوح قرن از شیخ عبدالحسین تهرانی با عباراتی نظیر «شیخ خبیث»  و «مردود دارَین و مبغوض ثقلین» یاد کرده که حکایت از دشمنی عمیق آنان با وی بوده است.<ref>شوقی افندی، لوح قرن، ص۱۲۳. </ref>
کاربر ناشناس