کاربر ناشناس
تسبیح تربت: تفاوت میان نسخه‌ها
اضافه کردن محتوا = کاربردها و باورها
imported>Hasaninasab جز (اضافه کردن تسبیح کربلایی به عنوان نام دیگر تسبیح تربت) |
imported>Movahhed (اضافه کردن محتوا = کاربردها و باورها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:تسبیح تربت.jpg|بندانگشتی|تصویری از تربت امام حسین (ع)]] | [[پرونده:تسبیح تربت.jpg|بندانگشتی|تصویری از تربت امام حسین (ع)]] | ||
'''تَسبیح تُربت''' یا '''تسبیح کربلایی''' [[تسبیح (سبحه)|تسبیحی]] است که [[شیعیان]] از خاک یا غبار قبر [[امام حسین (ع)]] می‌سازند. شیعیان پس از شهادت امام حسین(ع)، از [[تربت]] او تسبیح ساختند. متون روایی شیعه، ارزش و آثار زیادی برای تسبیح تربت ذکر کرده‌اند، از جمله اینکه؛ باعث رقت قلب می‌شود، ثواب [[ذکر]] گفتن با آن چندین برابر است و تسبیح تربت در دست صاحبش [[تسبیح]] می‌گوید بدون اینکه آن شخص تسبیح بگوید. | '''تَسبیح تُربت''' یا '''تسبیح کربلایی''' [[تسبیح (سبحه)|تسبیحی]] است که [[شیعیان]] از خاک یا غبار قبر [[امام حسین (ع)]] می‌سازند. شیعیان پس از شهادت امام حسین(ع)، از [[تربت]] او تسبیح ساختند و در زمان آل بویه این امر گسترش یافت. متون روایی شیعه، ارزش و آثار زیادی برای تسبیح تربت ذکر کرده‌اند، از جمله اینکه؛ باعث رقت قلب می‌شود، ثواب [[ذکر]] گفتن با آن چندین برابر است و تسبیح تربت در دست صاحبش [[تسبیح]] می‌گوید بدون اینکه آن شخص تسبیح بگوید. | ||
==معنا== | ==معنا== | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
بنا بر منابع تاریخی و روایی شیعه، [[حضرت زهرا (س)]] از نخستین کسانی بود که از تسبیح استفاده نمود.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۷۵-۷۶.</ref> ایشان ابتدا برای [[تسبیحات حضرت زهرا|تسبیحات پس از نماز]]، از رشته‌ای نخ پشمی که ۳۴ گره داشت، استفاده می‌کرد و پس از شهادت [[حمزه|حمزه(ع)، عموی پیامبر(ص)]]، از خاک مزار او تسبیحی گلین ساخت.<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۵.</ref> پس از شهادت امام حسین(ع)، شیعیان به خاطر فضایل تربت قبر امام حسین(ع)، از آن تسبیح ساختند، هرچند ساخت تسبیح تربت حمزه همچنان رواج داشت؛<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۵.</ref> آنگونه که امام صادق نیز، در حدیثی، تسبیح تربت امام حسین را با تسبیح تربت حمزه مقایسه کرده و آن را برتر دانستند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۰. </ref> | بنا بر منابع تاریخی و روایی شیعه، [[حضرت زهرا (س)]] از نخستین کسانی بود که از تسبیح استفاده نمود.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۷۵-۷۶.</ref> ایشان ابتدا برای [[تسبیحات حضرت زهرا|تسبیحات پس از نماز]]، از رشته‌ای نخ پشمی که ۳۴ گره داشت، استفاده می‌کرد و پس از شهادت [[حمزه|حمزه(ع)، عموی پیامبر(ص)]]، از خاک مزار او تسبیحی گلین ساخت.<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۵.</ref> پس از شهادت امام حسین(ع)، شیعیان به خاطر فضایل تربت قبر امام حسین(ع)، از آن تسبیح ساختند، هرچند ساخت تسبیح تربت حمزه همچنان رواج داشت؛<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۵.</ref> آنگونه که امام صادق نیز، در حدیثی، تسبیح تربت امام حسین را با تسبیح تربت حمزه مقایسه کرده و آن را برتر دانستند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۰. </ref> در زمان آل بویه استفاده از مهر و تسبیح تربت گسترش یافت و افراد بسیاری از تربت امام حسین(ع)، تسبیح و مهر درست میکردند و به مردم هدیه می‌دادند.<ref>ثعالبی، یتیمةالدهر، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۱۸۳.</ref> | ||
== خواص== | == خواص== | ||
در کتاب [[مفاتیح الجنان]]، حدیثی از [[امام صادق|امام صادق(ع)]] نقل شده که اگر کسی از وقوع چیزی بیمناک است، تسبیح تربت در دست گرفته و این [[دعا]] را بخواند: | در کتاب [[مفاتیح الجنان]]، حدیثی از [[امام صادق|امام صادق(ع)]] نقل شده که اگر کسی از وقوع چیزی بیمناک است، تسبیح تربت در دست گرفته و این [[دعا]] را بخواند: | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
«اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذِهِ اَلتُّرْبَةِ اَلْمُبَارَكَةِ وَ بِحَقِّ صَاحِبِهَا وَ بِحَقِّ جَدِّهِ وَ بِحَقِّ أَبِيهِ وَ بِحَقِّ أُمِّهِ وَ بِحَقِّ أَخِيهِ وَ بِحَقِّ وُلْدِهِ اَلطَّاهِرِينَ اِجْعَلْهَا شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ كُلِّ خَوْفٍ وَ حِفْظاً مِنْ كُلِّ سُوءٍ» و پس از آن، تسبیح را بر پیشانی خود بگذارد.<ref>خدايا صبح كردم درحالیكه پناه آورده‌ام به پناهگاه بلند و استوار تو، پناهگاهى كه در معرض دستبرد و دگرگونى قرار نمی‌گيرد، از شر هر بيدادگر و هر شبگرد رهزن از هر كه و هر چه آفريدى، از آفريدگان خاموش و گويايت، در حفاظتى مصون از گزند هرچيز هراسناكى، همراه با لباسى ساخته از محبّت خاندان پيامبرت، و در پوششى استوار از هر كه قصد آزار مرا دارد در پس ديوار محكمى فراهم آمده، از اخلاص در اعتراف به حق اهل بيت و تمسك به رشته ولايتشان با يقين به اينكه حق از آن ايشان و با ايشان و در ايشان و پابرجا به وجود آن بزرگواران است. | «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذِهِ اَلتُّرْبَةِ اَلْمُبَارَكَةِ وَ بِحَقِّ صَاحِبِهَا وَ بِحَقِّ جَدِّهِ وَ بِحَقِّ أَبِيهِ وَ بِحَقِّ أُمِّهِ وَ بِحَقِّ أَخِيهِ وَ بِحَقِّ وُلْدِهِ اَلطَّاهِرِينَ اِجْعَلْهَا شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ كُلِّ خَوْفٍ وَ حِفْظاً مِنْ كُلِّ سُوءٍ» و پس از آن، تسبیح را بر پیشانی خود بگذارد.<ref>خدايا صبح كردم درحالیكه پناه آورده‌ام به پناهگاه بلند و استوار تو، پناهگاهى كه در معرض دستبرد و دگرگونى قرار نمی‌گيرد، از شر هر بيدادگر و هر شبگرد رهزن از هر كه و هر چه آفريدى، از آفريدگان خاموش و گويايت، در حفاظتى مصون از گزند هرچيز هراسناكى، همراه با لباسى ساخته از محبّت خاندان پيامبرت، و در پوششى استوار از هر كه قصد آزار مرا دارد در پس ديوار محكمى فراهم آمده، از اخلاص در اعتراف به حق اهل بيت و تمسك به رشته ولايتشان با يقين به اينكه حق از آن ايشان و با ايشان و در ايشان و پابرجا به وجود آن بزرگواران است. | ||
دوست دارم كسانیكه آنها دوست دارند و بركنارم از آنان كه ايشان دورى می‌گزینند، خدايا پس به حقشان مرا از گزند هرچه كه از آن پروا دارم پناه ده، اى بزرگ، از خود دور ساختم دشمنان را به يارى پديد آورنده آسمانها و زمين، همانطوركه قرآن می‌فرمايد: در برابر و پشت سرشان سدى قرار داديم پس ديدگان آنها را پوشانديم، ازاين رو هرگز نمی‌بينند؛ مفاتیح الجنان، بخش زیارات، زیارت امام حسین(ع)، فوائد و آداب تربت امام حسين(ع).</ref> | دوست دارم كسانیكه آنها دوست دارند و بركنارم از آنان كه ايشان دورى می‌گزینند، خدايا پس به حقشان مرا از گزند هرچه كه از آن پروا دارم پناه ده، اى بزرگ، از خود دور ساختم دشمنان را به يارى پديد آورنده آسمانها و زمين، همانطوركه قرآن می‌فرمايد: در برابر و پشت سرشان سدى قرار داديم پس ديدگان آنها را پوشانديم، ازاين رو هرگز نمی‌بينند؛ مفاتیح الجنان، بخش زیارات، زیارت امام حسین(ع)، فوائد و آداب تربت امام حسين(ع).</ref> | ||
== کاربردها و باورها== | |||
از تسبیح تربت بیشتر برای ذکر گفتن و [[استخاره|استخاره گرفتن]] استفاده می‌شود.<ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل «تسبیح».</ref> [[مهر]] و تسبیح تربت، از [[سوغات|سوغات‌های]] [[کربلا]] هستند که معمولا زائران در بازگشت از سفر زیارتی، برای دیگران هدیه می‌آورند.<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۶. </ref> احکام فقهی که برای [[تربت]] ذکر شده، در مورد تسبیح تربت نیز جاری است و نجس کردن تسبیح تربت حرام و برطرف کردن نجاست از آن واجب است.<ref>علامه حلّی، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۷.</ref> | |||
از باورهای رایج مربوط به تسبیح تربت این است که زنان با گرداندن تسبیح تربت کربلا و خواندن ذکر و [[دعا]] بر [[سفره نذری|سفره‌های نذری]]، قبولی نذر را از خداوند و امامان می‌طلبند.<ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل «تسبیح».</ref> در برخی از نقاط روستایی ایران، هنگام دفن مردگان، در دست میت مرد، تسبیحی ۱۰۰ یا ۳۳ دانه از تربت کربلا می‌گذارند و مردگان زن را با دست‌بند و [[انگشتر]] و گلوبندی تسبیح مانند که از خاک کربلا تهیه شده و نام «پنج تن» بر آن حک شده است، می‌آرایند.<ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل «تسبیح».</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* ثعالبی، ابومنصور، یتیمةالدهر، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۳۵۲ق. | |||
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۱۴، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۹ق. | * حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۱۴، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۹ق. | ||
* حسام مظاهری، محسن، فرهنگ سوگ شیعی، تهران، نشر خیمه، ۱۳۹۵ش. | * حسام مظاهری، محسن، فرهنگ سوگ شیعی، تهران، نشر خیمه، ۱۳۹۵ش. | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۴: | ||
* ری‌شهری، مخمد مهدی، منتخب نهج الذكر، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، موسسه دارالحدیث، ۱۳۸۷ش. | * ری‌شهری، مخمد مهدی، منتخب نهج الذكر، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، موسسه دارالحدیث، ۱۳۸۷ش. | ||
* قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه موسوی دامغانی، قم، نشر صدیقه، ۱۳۷۶ش. | * قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه موسوی دامغانی، قم، نشر صدیقه، ۱۳۷۶ش. | ||
* علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، ۱۴۱۳ق. | |||
* شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم، موسسة آل البیت، ۱۴۱۳ق. | * شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم، موسسة آل البیت، ۱۴۱۳ق. | ||
* شیخ مفید، کتاب المزار، قم، چاپ محمدباقر ابطحی، ۱۴۱۳ق. | * شیخ مفید، کتاب المزار، قم، چاپ محمدباقر ابطحی، ۱۴۱۳ق. | ||