چشمزخم: تفاوت میان نسخهها
جز
←در قرآن
جز (←از نظر علمی) |
جز (←در قرآن) |
||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
=== در قرآن=== | === در قرآن=== | ||
{{اصلی|و ان یکاد}} | {{اصلی|و ان یکاد}} | ||
واژه چشمزخم در [[قرآن]] نیامده؛ اما بسیاری از مفسران آیه «وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»<ref>سوره قلم، آیه ۵۱.</ref> را دال بر وجود چشمزخم گرفته<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ نک: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۱۲.</ref> و در [[شأن نزول]] آن آوردهاند که مشرکان از مردی شورچشم خواستند [[پیامبر(ص)]] را چشم بزند. هنگامی که آن مرد تصمیم به این کار گرفت، [[جبرئیل]] [[آیه و ان یکاد]] را فرود آورد و بهوسیله آن پیامبر را از آسیب چشمزخم نگاه داشت.<ref>رازی، روض الجنان، ۱۳۷۶ش، ج۱۹، ص۳۷۰.</ref> برخی دیگر از مفسران، «اَزْلاق» را به معنای چشمزخم ندانسته و معتقدند «ازلاق» در لغت به معنای نگریستن با دشمنی و تندی به کسی است و در مورد پیامبر(ص) نیز به همین معنا به کار رفته است.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>[[علامه طباطبایی]] در [[المیزان]] اِزلاق در آیه وان یکاد را براساس نظر عموم مفسران همان چشم زخم دانسته وتصریح کرده که منظور از چشم زخم نوعی تأثیر نفسانی است ودلیلی عقلی برای انکارش نداریم افزون بر این که مواردی هست که قابل انطباق بر چشم زخم است ودر روایاتی نیز وارد شده است. {{یادداشت|والمراد بإزلاقه بالأبصار... على ما عليه عامة المفسرين ـ الإصابة بالأعين ، وهو نوع من التأثير النفساني لا دليل على نفيه عقلا وربما شوهد من الموارد ما يقبل الانطباق عليه ، وقد وردت في الروايات فلا موجب لإنكاره.}} <ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۹، ص۳۸۸.</ref> | واژه چشمزخم در [[قرآن]] نیامده؛ اما بسیاری از مفسران آیه «وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»<ref>سوره قلم، آیه ۵۱.</ref> را دال بر وجود چشمزخم گرفته<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ نک: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۱۲.</ref> و در [[شأن نزول]] آن آوردهاند که مشرکان از مردی شورچشم خواستند [[پیامبر(ص)]] را چشم بزند. هنگامی که آن مرد تصمیم به این کار گرفت، [[جبرئیل]] [[آیه و ان یکاد]] را فرود آورد و بهوسیله آن پیامبر را از آسیب چشمزخم نگاه داشت.<ref>رازی، روض الجنان، ۱۳۷۶ش، ج۱۹، ص۳۷۰.</ref> برخی دیگر از مفسران، «اَزْلاق» را به معنای چشمزخم ندانسته و معتقدند «ازلاق» در لغت به معنای نگریستن با دشمنی و تندی به کسی است و در مورد پیامبر(ص) نیز به همین معنا به کار رفته است.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>[[علامه طباطبایی]] در [[المیزان]] اِزلاق در آیه وان یکاد را براساس نظر عموم مفسران همان چشم زخم دانسته وتصریح کرده که منظور از چشم زخم نوعی تأثیر نفسانی است ودلیلی عقلی برای انکارش نداریم افزون بر این که مواردی هست که قابل انطباق بر چشم زخم است ودر روایاتی <ref>الفیض الکاشانی، الوافي، ج۹، ص۱۶۴۶.</ref>نیز وارد شده است. {{یادداشت|والمراد بإزلاقه بالأبصار... على ما عليه عامة المفسرين ـ الإصابة بالأعين ، وهو نوع من التأثير النفساني لا دليل على نفيه عقلا وربما شوهد من الموارد ما يقبل الانطباق عليه ، وقد وردت في الروايات فلا موجب لإنكاره.}} <ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۹، ص۳۸۸.</ref> | ||
همچنین برخی از مفسران، آیه۶۷ [[سوره یوسف]] را ناظر به چشمزخم دانستهاند. آنان در [[تفسیر]] آیه «وَقَالَ یا بَنِی لَا تَدْخُلُوا مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ»<ref>سوره یوسف، آیه۶۷.</ref> بر این باورند پسران [[یعقوب]] زیباروی، پرشمار و برومند بودند. یعقوب از ترس چشمخوردن آنان، توصیه کرد که از دروازههای مختلف وارد [[مصر]] شوند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳۸۰؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۸، ص۴۸۱.</ref> البته [[شیخ طوسی]] به قول دیگری نیز اشاره کرده که برخی چشمزخم را در قرآن انکار و برای توصیه یعقوب به فرزندانش، احتمالات دیگری مانند ترس از آسیب رساندن مأموران حکومتی به آنان را مطرح کردند.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۶، ص۱۶۷.</ref> همچنین [[آیتالله معرفت]] برای نفی چشمزخم، از [[آیه]] بعد که میگوید «تدبیر یعقوب کارساز نشد»، استفاده کرده است.<ref>معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref> | همچنین برخی از مفسران، آیه۶۷ [[سوره یوسف]] را ناظر به چشمزخم دانستهاند. آنان در [[تفسیر]] آیه «وَقَالَ یا بَنِی لَا تَدْخُلُوا مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ»<ref>سوره یوسف، آیه۶۷.</ref> بر این باورند پسران [[یعقوب]] زیباروی، پرشمار و برومند بودند. یعقوب از ترس چشمخوردن آنان، توصیه کرد که از دروازههای مختلف وارد [[مصر]] شوند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳۸۰؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۸، ص۴۸۱.</ref> البته [[شیخ طوسی]] به قول دیگری نیز اشاره کرده که برخی چشمزخم را در قرآن انکار و برای توصیه یعقوب به فرزندانش، احتمالات دیگری مانند ترس از آسیب رساندن مأموران حکومتی به آنان را مطرح کردند.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۶، ص۱۶۷.</ref> همچنین [[آیتالله معرفت]] برای نفی چشمزخم، از [[آیه]] بعد که میگوید «تدبیر یعقوب کارساز نشد»، استفاده کرده است.<ref>معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref> | ||