Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
(←منابع) |
|||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* | * [[پرونده:کتاب مصباح کفعمی.jpg|بندانگشتی|کتاب مصباح کفعمی]] | ||
* تهرانی، آقابزرگ، | '''جُنةُ الأمان الواقیة و جَنةُ الإیمان الباقیة''' مشهور به '''مصباح کفعمی''' عنوان یکی از مهمترین منابع [[شیعه|شیعی]] در [[دعا|ادعیه]] و [[زیارت|زیارات]] تألیف عالم، محدث و ادیب شیعی، [[ابراهیم بن علی کفعمی]] (متوفای ۹۰۵ق.). کتاب مصباح بعد از [[البلد الامین|البلد الأمین]] نوشته شده و در واقع منتخب و خلاصهای از آن است. | ||
این کتاب به دلیل آنکه شباهت بسیاری به «[[مصباح المتهجد]]» [[شیخ طوسی]] دارد، به «المصباح» شهرت یافته است. | |||
مؤلف در این کتاب به اعمال برخی ماههای [[هجری قمری|قمری]]، کیفیت و آداب دعا و برخی نکات ادبی و تاریخی در ۵۰ فصل پرداخته است. | |||
== درباره مؤلف == | |||
{{اصلی|کفعمی}} | |||
شیخ تقی الدین ابراهیم، فرزند زین الدین علی حارثی لویزی جبعی، معروف به کفعمی از علمای قرن دهم هجری قمری که در سال ۸۴۰ ه ق، در کفعم یکی از روستاهای [[جبل عامل]] در [[لبنان]] متولد شد. پدرش از بزرگان فقها و مردی با تقوا بود. کفعمی، محدث، ادیب و شاعر و از بزرگان [[شیعه]] بود که در نهایت فصاحت و بلاغت در علوم گوناگون، تبحر کافی داشت و تالیفات بسیار زیادی از او به جا مانده است. | |||
== تاریخ نگارش == | |||
کفعمی کتاب مصباح را ۱۰ سال قبل از وفات خویش یعنی در سال ۸۹۵ هجری تألیف کرده است.<ref>اعیان الشیعة، ج ۲، ص ۱۸۵.</ref> | |||
== ارزش و اعتبار کتاب == | |||
کتاب مصباح به خاطر مقبولیت عام و توجه گسترده به آن بارها از آن استنساخ شده است به طوری که در همان قرون اولیۀ تألیف کتاب، خانهها و سرزمینهای اسلامی را فرا گرفت. | |||
کفعمی در مقدمۀ کتاب میگوید: کتاب مصباح را از کتابهای مورد اعتمادی جمعآوری کردم که باید به ریسمان محکم آنها چنگ زده شود و آن را به گونهای مرتب کردم که خوانندۀ آن را به بالاترین درجات وصول به حضرت حق برساند.» | |||
مصباح کبیر شیخ طوسی کتابی بود با مقبولیت بسیار بالا و در اکثر خانهها نسخهای از آن یافت میشد. با آمدن مصباح کفعمی، معروف است که مصباح المتهجد شیخ طوسی نسخ شد و جای خود را به مصباح کفعمی داد.<ref>عبدالکریم پاک نیا، کفعمی و مصباح کفعمی. نرم افزار احادیث تفسیری.</ref> | |||
== ساختار کتاب == | |||
مصباح دارای ۵۰ فصل است که ابتدای آن احکام [[وصیت]]، طهارت و مقدمات نماز است و با ذکر [[نمازهای واجب]] و [[نمازهای مستحب|مستحب]] و [[تعقیبات نماز]] وارد بحث ادعیه شده است. | |||
اعمال شب و روز و ادعیۀ مختلف هر یک در فصلهای جداگانهای ذکر شده است. از فصل ۴۱ بحث زیارات شروع شده و پس از آن ایام سال را با ذکر ولادتها و شهادتهای [[ائمه]](ع) بیان کرده است. | |||
سپس اعمال ماههای [[رجب]] تا [[ذی الحجة]] را آورده و در پایان کتاب نیز به عنوان خاتمه، آداب دعا را برشمرده که شامل عوامل استجابت دعا، شرایط دعا کننده، کیفیت دعا، مقدمات و شرایط آن است. | |||
کفعمی در این کتاب به مناسبتهایی به نکات ادبی و تاریخی نیز اشاره کرده است؛ از جمله قطعههایی از [[واقعه کربلا]]، حماسه آفرینیهای [[امام علی]](ع) در صحنههای مختلف، اشعار و خطبهها نظیر [[خطبه بدون الف امام علی(ع)]] و...<ref>عبدالکریم پاک نیا، کفعمی و مصباح کفعمی.</ref> | |||
== منابع کتاب == | |||
کفعمی در پایان کتاب اسامی منابع خود را ذکر کرده که تعداد آنها به ۲۳۸ عنوان میرسد. این کتابها شامل موضوعات [[دعا]]، [[تفسیر]]، [[فقه]] و [[زیارت|زیارات]] میشود.<ref>مصباح کفعمی، ص ۷۷۲ و ۷۷۳.</ref> | |||
== پژوهشهای پیرامون کتاب == | |||
=== ترجمه === | |||
کتاب مصباح دارای ترجمههای فراوانی است مانند: | |||
# ترجمۀ مصباح، از قاضی جمال الدین بن فتح الله شیرازی ساکن [[هند]].<ref>الذریعه، ج ۴، ص ۱۳۵.</ref> | |||
# راحة الأرواح فی ترجمة المصباح، از سید محمد حسین خان موسوی جزائری.<ref>الذریعه، ج ۱۰، ص ۵۵.</ref> | |||
# ترجمۀ مصباح، از سید محمدرضا حسینی. | |||
# مونس العابدین، یا نیک بختیه، که توسط میرزا محمود بن علی ترجمه شده است.<ref>الذریعه، ج ۲۴، ص ۴۳۶.</ref> | |||
# مصباح الجنان و مفتاح الجنان، از شرف الدین بیرمی لاری که علاوه بر ترجمۀ کتاب بر آن مقدمه و خاتمهای نوشته و آن را همراه با تلخیص و تهذیب منتشر نموده است.<ref>الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۰۵.</ref> | |||
=== خلاصه === | |||
# الجنة الواقیة، نوشتۀ مؤلف، که به علت پر حجم بودن کتاب، کفعمی پس از انتشار آن، تصمیم به خلاصه کردن آن گرفت و آن را در ۴۰ باب تنظیم کرد. وی اولین کسی بود که کتاب را خلاصه کرده است.<ref>الذریعه، ج ۲۰، ص ۱۹۳.</ref> | |||
# الأنوار المقتبسة من مصباح الابرار.<ref>الذریعه، ج ۲۶، ص ۶۳.</ref> | |||
# ضیاء الثقلین، نوشتۀ میرزا حاتم نظّام ملکی. وی علاوه بر منتخب ادعیۀ مصباح، بسیاری از مسائل احکام را اضافه کرده و ادعیهای هم از مصباح المتهجد شیخ طوسی آورده است. در حواشی کتاب نیز تعلیقههایی دارد که با عنوان «منه سلّمه الله» ذکر شده است.<ref>الذریعه، ج ۱۵، ص ۱۲۳.</ref> | |||
=== حواشی === | |||
# الحاشیة علی جنة الأمان، نوشتۀ احمد بن محمد بن علی قیومی مصری. | |||
# حاشیه بر مصباح، نوشتۀ تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی. | |||
این کتاب مهمترین حاشیهای است که توسط مؤلف بر کتاب مصباح نوشته شده است. این حاشیه حجمی برابر با اصل کتاب دارد و بعضی از آنها را در حواشی صفحات کتاب آوردهاند.<ref>الذریعه، ج ۶، ص ۵۷.</ref> | |||
== پیوند به بیرون == | |||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329152752-5052-100.pdf آشنایی با منابع معتبر شیعه: کفعمی و مصباح کفعمی] | |||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426135840-3094-260.pdf نظری بر صحیفه پژوهی کفعمی] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۳}} | |||
== منابع == | |||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعة، بیروت، دارالاضواء. | |||
* امین عاملی، سیدمحسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف. | |||
* کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الامین، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۰۳ ق. | |||
{{دعاها و زیارت ها}} | {{دعاها و زیارت ها}} |