طوفان نوح: تفاوت میان نسخه‌ها

'''طوفان نوح''' [[عذاب]] الهی که قوم نوح به سبب [[بت‌پرستی]] گرفتار آن شد. [[نوح]] ۹۵۰ سال مردم را به [[خداوند|خداپرستی]] دعوت کرد؛ اما به جز عده کمی، کسی به او ایمان نیاورد؛ بنابراین نوح آنان را نفرین کرد و خداوند طوفان را برای عذاب آنان نازل کرد. در مورد جهانی بودن، منطقه‌ای بودن و همچنین مدت زمان طوفان نوح اختلاف است.

داستان طوفان نوح(ع) از جمله داستان‌هایی است که در میان ملل و اقوام مختلف جهان رواج داشته و در منابع کهن نقل شده است. کهن‌ترین منبع در این داستان، قصه سومری است. جزئیات این داستان در این منابع، با اختلاف آمده است.

[[پرونده:نوح و دعوت از قوم.jpg|بندانگشتی|^{مینیاتوری از حضرت نوح و قومش در کتاب کوچک مرقع گلستان مربوط به سال‌های ۱۶۰۵ تا ۱۶۲۰ میلادی و ۱۰۱۴ و ۱۰۳۹ هجری قمری که یکی از مهمترین هنرمندان آن کمال‌الدین بهزاد می‌باشد. در این مینیاتور حضرت نوح در آغاز طوفان در حال نگاه کردن به قوم خود و غرق شدن آنها در امور دنیایی است.}]]

بر اساس [[قرآن کریم]]، طوفان نوح، [[عذاب|عذاب الهی]] برای از بین بردن قوم [[شرک|مشرک]] حضرت [[نوح (پیامبر)|نوح]] بوده است.<ref>رک: سوره اعراف، آیه ۶۴؛ سوره هود، آیه ۴۰-۴۱؛ سوره انبیاء، آیه ۷۱؛ سوره نوح، آیه ۲۵.</ref> قومی که بر اساس گزارش آیات قرآن، بت‌هایی با نام‌های «وُدّ»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را می‌پرستیدند.<ref>سوره نوح، آیه ۲۳.</ref> چنانکه در قرآن کریم آمده، نوح برای [[هدایت]] آنان تلاش بسیاری کرده، اما در نهایت موفق به هدایت آنان نشده<ref>سوره نوح، آیه ۵.</ref> و پس از مدتی طولانی، تنها عده معدودی به او ایمان آورده‌اند.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۱۶.</ref> بر اساس آنچه در قرآن کریم آمده، قوم نوح او را دروغگو خطاب می‌کرده و برای نپذیرفتن پیامبری او دلایلی می‌‌آورده‌اند؛ از جمله اینکه: تو جز بشری مثل ما نیستی، آنان که اطراف تو هستند کمتر از ما هستند و در نهایت اینکه تو از لحاظ خویشاوندی هیچ برتری‌ای نسبت به ما نداری.<ref>سوره هود، آیه ۲۷.</ref> به گزارش قرآن کریم، نوح(ع) ۹۵۰ سال قوم خود را به یکتاپرستی دعوت کرد.<ref>سوره عنکبوت، آیه ۱۴.</ref>  

قرآن کریم ۱۲ بار به طوفان نوح اشاره کرده است. رویکرد قرآن کریم درباره قصه طوفان نوح، در چارچوب اهداف [[قصه های قرآن|قصه‌های قرآنی]] دانسته شده است؛ چرا که با وجود تکرار روایت طوفان نوح، اما جزئیات آن بیان نشده است.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۰.</ref> برخی محققان معتقدند در منابع تاریخی و روایی،‌ جزئیات مختلف و متعددی به قصه طوفان نوح اضافه شده که بسیاری از آنها روایات خرافی هستند.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۰.</ref>

برخی از [[مفسر|مفسرین]] معتقدند با وجود اینکه قرآن در خصوص منطقه‌ای بودن یا جهانی بودن طوفان نص صریحی ندارد اما از ظاهر بسیاری از [[قرآن|آیات قرآن]] چنین بر می‌آید كه طوفان نوح(ع) جنبه منطقه‌ای نداشته است، بلكه حادثه‌ای بوده است که برای کل زمین اتفاق افتاده است<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۱۰۳؛ بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص۷۸؛ النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۳۶.</ref> زیرا كلمه ارض (زمین) در آیاتی که به طوفان نوح اشاره شده است به طور مطلق ذكر شده و اختصاص به منطقه‌ی خاصی ندارد.<ref>رک: آیه ۴۴ سوره هود؛ آیه ۲۶ سوره نوح.</ref> همچنین آنها معتقدند که سیاق آیات مبنی بر این مطلب كه [[نوح (پیامبر)|نوح]] از حیوانات روی زمین نمونه‌هایی با خود برداشت نیز مؤید جهانی بودن طوفان است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۱۰۳</ref>  

[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] برای اثبات جهانی بودن طوفان به آیات ۴۳ [[سوره هود]]، ۲۶ [[سوره نوح]] و ۷۷ [[سوره صافات]] استناد می‌کند.<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۲۹۳.</ref>او همچنین عنوان کرده که تحقیقات ژئولوژی نیز جهانی بودن طوفان نوح را اثبات می‌کند.<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۲۹۶. النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۳۶.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]  نیز عنوان کرده است، در تاریخ طبیعی نیز دورانی بنام دوران باران‌های سیلابی دیده می‌شود كه اگر آن را الزاما مربوط به قبل از تولد جانداران ندانیم قابل تطبیق بر طوفان نوح می‌باشد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۱۰۳.</ref>  برخی جهانی بودن طوفان را رد کرده‌اند و عنوان کرده‌اند؛ بررسی الواح کهن از جمله [[سومری]]، [[بابلی]] و [[یهود|یهودی]] عدم جهانی بودن طوفان نوح(ع) را نشان می‌دهد.<ref>رک: بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص۷۸-۹۱.</ref>

== کعبه در طوفان نوح ==

در برخی از [[روایات]]، آمده است که کعبه در جریان طوفان نوح تنها جایی بود که زیر آب نرفت و از سیل در امان ماند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۴-۷۶.</ref>  گفته شده که نام بیت العتیق برای کعبه به دلیل در امان ماندن آن از طوفان نوح است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۵۲ش، ج،۲ ص۵۶.</ref> در برخی منابع نیز آمده است که [[جبرئیل]] به دستور خداوند کعبه را به آسمان چهارم برد تا در سیل آسیب نبیند.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۴-۷۶.</ref> برخی نیز با اشاره به اینکه کعبه بعدها و در زمان [[ابراهیم (ع)]] ساخته شد، بیان کرده‌اند زمینی که بعدها حضرت ابراهیم در آن خانه کعبه را بنا نهاد از طوفان نوح در امان ماند و زیر آب نرفت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۵۲ش، ج،۲ ص۵۶؛ حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۲ ، ص۲۹؛ همان، ج۱، ص ۳۳۵؛ همان، ج۲، ص۱۵۷؛ همان، ج۱۱، ص۱۶۷؛ زحیلی،: التفسیر المنیر، ۱۴۱۱ق، ج۱۷، ۱۷۵.</ref>

داستان طوفان نوح(ع) از جمله داستان‌هایی است که به گزارش جیمز فریزر در میان ملل و اقوام مختلف جهان از جمله خاور نزدیک، هند، برمه، چین، مالدیو، استرالیا، جزایر اقیانوس آرام و در جوامع سرخ پوست رواج داشته است که البته روایات آنها با همدیگر بسیار اختلاف دارد. ^[۱]

# رهایی یافتگان از طوفان نوح در قرآن کریم شامل مومنان به نوح می‌شوند اما در دیگر روایات تنها خاندان نوح هستند که از طوفان نجات می‌یابند.

# در داستان قرآن کریم همسر و پسر نوح جزء نجات یافتگان نیستند در حالی که در الواح دیگر جزء نجات یافتگان هستند.

# روایت قرآن کریم روایتی است که خداوند در آن از پشیمان شدن آوردن طوفان منزه است بر خلاف برخی روایات دیگر.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۹۱-۹۵.</ref>

بر اساس گزارش قرآن طوفان از زمین و آسمان<ref>سوره قمر، آیه ۱۱-۱۲.</ref> و نقطه آغاز آن فووران تنور بوده است.<ref>سوره هود، آیه ۴۰.</ref> برخی مفسران معتقدند منظور از تنور «چاه‌های زمین» است برخی دیگر آن تنور را تنور نان  [[حوا]] می‌دانند.گروهی محل تنور را [[مسجد کوفه]] کنونی دانسته‌اند. گروهی دیگر نیز منظور آن را فلق صبح و روشنایی سپید دانسته‌اند.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۲؛ طبرسی، ترجمه تفسیر مجمع البیان،۱۳۵۲ش، ج‌۱۲، ص۵۸؛ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۸۳؛ طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴، ج۱۰، ص۳۴۰.</ref> بیومی بعد از گزارش قول اخیر که به [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] منسوب شده است، عنوان می‌کند که اگر چه ابن کثیر این روایت را غریب دانسته اما از میان همه روایات و اقوال مختلف ارائه شده این روایت و قول پذیرفتنی تر به نظر می‌رسد، علاوه بر اینکه این روایت همخوان با نصوص قدیمی نیز می‌باشد.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۲.</ref>  

[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] اقوالی همچون اینکه مراد از تنور چاه است، طلوع فجر است، بلندترین نقطه زمین است را از فهم به دور می‌داند.<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴، ج۱۰، ص۳۴۰.</ref>  

بر اساس آنچه در روایت توراتی نقل شده است طوفان در روز هفتم ماه دوم سال ۶۰۰ از عمر نوح(ع) آغاز شد و ۴۰ روز در زمین استمرار یافت و آب ۱۵ متر بالا آمد و حدود ۱۵۰ روز طول کشید تا آب فرو بنشیند.<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۴۵-۴۶.</ref> بر اساس روایات برخی معتقدند که طوفان در سن ۱۹۰۰ سالگی<ref name=":0">جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، (قصص قرآن)، ۱۳۸۱، ص۱۱۷.</ref>، برخی دیگر ۶۰۰ سالگی<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۱۷؛ كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۵.</ref>، گروهی دیگر ۱۲۰۰ سالگی<ref>مستوفی قزوینی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص۲۴.</ref>[[نوح (پیامبر)|حضرت نوح(ع]]) رخ داده است.<ref>رک: [[نوح (پیامبر)]]</ref> همچنین در تاریخ مختصر الدول نقل شده است که طوفان در دو هزار و دویست و بیست و شش سال و بیست و سه روز بعد از [[خلقت|خلقت آدم]] رخ داده است.<ref>ترجمه تاریخ مختصر الدول، ص۱۰.</ref> برخی زمان آغاز طوفان نوح را دهم [[رجب (ماه)|رجب]]<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref> و برخی دیگر دوم رجب<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۶.</ref> دانسته‌اند.

بسیاری از مورخین نقل کرده اند که در طوفان نوح چهل روز پیوسته از آسمان و زمین آب بارید و جوشید.<ref>یعقوبی، ترجمه تاریخ‌یعقوبی، ۱۳۷۹ق، ج‌۱،ص:۱۳.</ref> مدت زمان طول کشیدن طوفان را نیز برخی ۶ ماه<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۶؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۲.</ref> ، برخی ۱۵۰ روز و برخی دیگر ۵ ماه، برخی ۱۳ ماه و برخی ۲۷ روز عنوان کرده‌اند.<ref>ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۱۱۱-۱۱۲؛ ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹ش، ص۴۴-۴۶.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در کتاب «[[حیات القلوب (کتاب)|تاریخ پیامبران]]» به حدیث معتبر نقل می‌کند که نوح با قومش هفت شبانه روز در کشتی ماند.<ref>مجلسی، تاریخ پیامبران، ۱۳۸۰، ج۱،‌ص ۲۷۳.</ref>  

در خصوص اندازه بالا آمدن آب نیز اختلاف است. بر اساس گزارش قرآن مبنی بر اینکه هیچ محل امنی برای کافران، حتی بلندترین کوه‌ها بر روی زمین نخواهد بود<ref>سوره هود، آیه ۴۳.</ref> می‌توان نتیجه گرفت که مقدار بالا آمدن آب تا حدی بوده که بلندترین کوه‌ها را نیز در بر گرفته است برخی عنوان کرده‌اند که اندازه آن ۱۵ ذراع بوده است برخی گفته‌اند که ۸۰ ذراع بوده چرا که این اندازه است که می‌تواند همه کوه‌ها و خشکی‌های کره زمین را در بر بگیرد.<ref>ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۸۰.</ref>