کاربر ناشناس
روسیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
| نام رسمی = فدراسیون روسیه <small>(Российская Федерация)</small> | | نام رسمی = فدراسیون روسیه <small>(Российская Федерация)</small> | ||
| دین رسمی = مسیحیت | | دین رسمی = مسیحیت | ||
| مساحت = | | مساحت = بیش از ۱۷ میلیون کیلومتر مربع | ||
| پایتخت =مسکو | | پایتخت =مسکو | ||
| حکومت = جمهوری | | حکومت = جمهوری | ||
| جمعیت کل = | | جمعیت کل = | ||
| ادیان(درصد) = | بیش از ۱۶۰ میلیون| ادیان(درصد) = | ||
| زبان رسمی = روسی | | زبان رسمی = روسی | ||
| سایت = | | سایت = | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
== اطلاعات عمومی== | == اطلاعات عمومی== | ||
فدراسیون روسیه در شرق و جنوب شرقی با | فدراسیون روسیه در شرق و جنوب شرقی با [[چین]]، [[قزاقستان]] و [[کره شمالی]] همسایه است، این کشور در غرب و شمال غربی نیز با [[استونی]]، [[لتونی]] و [[فنلاند]] همجوار است. در جنوب غربی این کشور [[روسیه سفید]]، [[اکراین]] و در جنوب آن جمهوریهای قفقاز([[گرجستان]]، [[ارمنستان]] و [[آذربایجان]]) و دریای خزر قرار گرفته است.<ref>کولائی، فدراسیون روسیه، ص۱</ref> | ||
این کشور در قسمت شرقی اروپا و بخش شمالی آسیا واقع شده است.<ref>صفری، مهدی، ساختار و تحولات سیاسی فدراسیون روسیه و روابط با جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی امور خارجه، ۱۳۸۴، صفحه ۷</ref> بیش از ۶۵ درصد خاک روسیه در بخش آسیایی آن است، اما بیشتر مردم آن در قسمت اروپایی آن زندگی می‌کنند. ۲۸ درصد جمعیت این کشور در نواحی آسیایی زندگی می‌کنند. مسکو و سن پترزبوگ پرجمعیت‌ترین شهرهای این کشورند.<ref>[http://www.rusanedu.com/pages-75.html مؤسسه روسانا]</ref> | روسیه با مساحت بیش از هفده میلیون کیلومتر مربع بزرگترین کشور دنیا است که بیش از ۱۲درصد خشکی‌های دنیا را شامل می‌شود. جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۴ میلادی، بیش از یکصد و شصت میلیون نفر برآورد شده است.<ref>جمعی از نویسندگان،تاریخ روسیه شوروی، ترجمه حشمت الله کامرانی،جلد اول، مؤسسه چاپ و نشر بیگوند،۱۳۶۱، صفحه ۵۱</ref> | ||
این کشور در قسمت شرقی اروپا و بخش شمالی آسیا واقع شده است.<ref>صفری، مهدی، ساختار و تحولات سیاسی فدراسیون روسیه و روابط با جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی امور خارجه، ۱۳۸۴، صفحه ۷</ref> بیش از ۶۵ درصد خاک روسیه در بخش آسیایی آن است، اما بیشتر مردم آن در قسمت اروپایی آن زندگی می‌کنند. ۲۸ درصد جمعیت این کشور در نواحی آسیایی زندگی می‌کنند. [[مسکو]] و [[سن پترزبوگ]] پرجمعیت‌ترین شهرهای این کشورند.<ref>[http://www.rusanedu.com/pages-75.html مؤسسه روسانا]</ref> | |||
'''ادیان''' | '''ادیان''' | ||
روسیه شوروی با شتاب‌زدگی | روسیه شوروی با شتاب‌زدگی با مسیحیت و تمامی ادیان دیگر مخالفت کرد و اولین دولتی را در تاریخ بشری مستقر ساخت که به معنای دقیق کلمه، تمام نیروی خود را صرف امحای دین نمود. پس از این که کمونیسم فروپاشید، موج تغییر مذهب پدید آمد.<ref>Алов А.А., Владимиров Н.Г. Мусульманские этносы России // Ислам в России. Вериги.ру. Проверено 16 декабря 2013</ref> | ||
اکثر مردم فدراسیون روسیه پیروان مسیحیت هستند؛ اسلام دومین دین این کشور است، یهودیت و بودایی نیز پیروان زیادی در روسیه دارند، زبان رسمی این کشور روسی است و با خط سیریلیک نوشته می‌شود. | اکثر مردم فدراسیون روسیه پیروان مسیحیت هستند؛ اسلام دومین دین این کشور است، یهودیت و بودایی نیز پیروان زیادی در روسیه دارند، زبان رسمی این کشور روسی است و با خط سیریلیک نوشته می‌شود. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
تاتارها، باشقیرها، قزاق‌ها، قره‌چایها، بالکاری‌ها، آستی‌های مسلمان، حدود یک سوم آذربایجانیها و اقوام آسیای میانه (غیر از تاجیکهای پامیر) پیرو مذهب حنفی سنی هستند در حالی که چچنی‌ها، اینگوشها و اکثر اقوام داغستان پیرو مذهب شافعی سنی هستند. ۶۶% و ۳۰% مسلمانان روسیه به ترتیب به این گروه‌های مذهبی تعلق دارند. در میان پیروان مذاهب حنفی و شافعی همچنین پیروان مذهب حنبلی و وهابیت، نیز پیدا می‌شوند. | تاتارها، باشقیرها، قزاق‌ها، قره‌چایها، بالکاری‌ها، آستی‌های مسلمان، حدود یک سوم آذربایجانیها و اقوام آسیای میانه (غیر از تاجیکهای پامیر) پیرو مذهب حنفی سنی هستند در حالی که چچنی‌ها، اینگوشها و اکثر اقوام داغستان پیرو مذهب شافعی سنی هستند. ۶۶% و ۳۰% مسلمانان روسیه به ترتیب به این گروه‌های مذهبی تعلق دارند. در میان پیروان مذاهب حنفی و شافعی همچنین پیروان مذهب حنبلی و وهابیت، نیز پیدا می‌شوند. | ||
در میان مسلمانان داغستان، چچن و اینگوشتیا طریقتهای صوفی | در میان مسلمانان داغستان، چچن و اینگوشتیا طریقتهای صوفی [[نقشبندیه]]، [[قادریه]] و [[شاذلیه]] رواج دارند. در بین مسلمانان مسکو، سن پترزبورگ، قازان و شهرهای دیگر، پیروان طریقتهای غیرسنتی پیدا می‌شوند که طریقت نعمت‌اللهی بیشتر از همه شهرت یافته است. | ||
دو سوم آذربایجانیهای روسیه، شیعه اثناعشری هستند. آنها ۳% مسلمانان روسیه را تشکیل می‌دهند. برخی از تاجیکهای پامیر، شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] هستند. جمعیتهای ثبت شده مسلمانان اهل تشیع در مسکو، آستراخان، ماخاچ‌قلعه و [[دربند]] فعالیت می‌کنند.<ref>[http://islamfond.ru/prs/articles/189--.html بنیاد مطالعات اسلامی روسیه؛ اسلام در روسیه]</ref> | دو سوم آذربایجانیهای روسیه، شیعه اثناعشری هستند. آنها ۳% مسلمانان روسیه را تشکیل می‌دهند. برخی از تاجیکهای پامیر، شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] هستند. جمعیتهای ثبت شده مسلمانان اهل تشیع در مسکو، آستراخان، ماخاچ‌قلعه و [[دربند]] فعالیت می‌کنند.<ref>[http://islamfond.ru/prs/articles/189--.html بنیاد مطالعات اسلامی روسیه؛ اسلام در روسیه]</ref> | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۹: | ||
:«مسجد یادبود در ۱۹۹۷ میلادی به ابتکار شهرداری مسکو و اداره روحانی مسلمانان به یاد سربازان مسلمانی ساخته شده است که در سالهای جنگ کبیر میهنی ۱۹۴۵-۱۹۴۱ میلادی جان خود را ازدست دادند» | :«مسجد یادبود در ۱۹۹۷ میلادی به ابتکار شهرداری مسکو و اداره روحانی مسلمانان به یاد سربازان مسلمانی ساخته شده است که در سالهای جنگ کبیر میهنی ۱۹۴۵-۱۹۴۱ میلادی جان خود را ازدست دادند» | ||
در | در جمهوریهای تاتارستان، داغستان و باشقیرستان نسخ خطی اسلامی زیادی نگهداری می‌شود، بسیاری از این نسخه‌ها فهرست‌نویسی نشده‌اند.<ref>[http://al-athar.ir/home/Content/4277 نسخه‌های خطی اسلامی در روسیه]</ref> | ||
تندیس سید محمدباقر صدر از مراجع تقلید شیعه | تندیس سید محمدباقر صدر از مراجع تقلید شیعه در دانشگاه روابط بین الملل وزارت خارجه روسیه در مسکو نصب شده است.<ref>[http://fa.abna24.com/service/europe/archive/2014/03/01/510024/story.html خبرگزاری ابنا]</ref> | ||
==وضعیت شیعیان == | ==وضعیت شیعیان == | ||
===تاریخ شیعیان در مسکو=== | ===تاریخ شیعیان در مسکو=== | ||
در اواسط قرن نوزدهم تاجران شیعه ایرانی و آذری در زمره فعال‌ترین تاجران مسکو | در اواسط قرن نوزدهم تاجران شیعه ایرانی و آذری در زمره فعال‌ترین تاجران شرقی مسکو قرار داشتند: بسیاری از آنان در میاسنیتسکا و گارادسکوی ساکن بودند، مهمترین واقعه زندگی ایرانیان ساکن در مسکو، دیدار [[ناصر الدین شاه]] از مسکو بود که پس از آن متحد روسیه شد. | ||
طبق اطلاعات و اسناد، در ۱۸۸۸ در مسکو قبرستانی جداگانه برای شیعیان و ساکنین ایرانی در این شهر وجود داشت، اما مساحت این قبرستان حدود ۱۷۰۰ متر مربع بود. | طبق اطلاعات و اسناد، در ۱۸۸۸ در مسکو قبرستانی جداگانه برای شیعیان و ساکنین ایرانی در این شهر وجود داشت، اما مساحت این قبرستان حدود ۱۷۰۰ متر مربع بود. | ||
طبق سرشماری ۱۹۸۹، در مسکو ۲۰۷۲۷ آذربایجانی، ۲۴۳۴ لزگین و ۱۲۹۲ تات زندگی می‌کردند که در میان آنها نمایندگان شیعه هم حضور داشتند. شرایط در دوران پس | طبق سرشماری ۱۹۸۹، در مسکو ۲۰۷۲۷ آذربایجانی، ۲۴۳۴ لزگین و ۱۲۹۲ تات زندگی می‌کردند که در میان آنها نمایندگان شیعه هم حضور داشتند. شرایط در دوران پس از شوروی تغییر کرد و تعداد شیعیان آذری مقیم مسکو بنا به دلایلی در سالهای ۲۰۰۰ به ۸۰۰ هزار نفر رسید.<ref>[http://islamworld2020.persianblog.ir/post/454/ بانک مقالات جهان اسلام]</ref> | ||
در ۱۹۹۶، انجمن اهل بیت، شیعیان تاسیس شد. انجمن جوانان «صاحب الزمان» و انجمن زنان «فاطمه- زهرا» و همچنین ده‌ها حسینیه در مسکو با انجمن اهل بیت | در ۱۹۹۶، انجمن اهل بیت، شیعیان تاسیس شد. انجمن جوانان «صاحب الزمان» و انجمن زنان «فاطمه- زهرا» و همچنین ده‌ها [[حسینیه]] در مسکو با انجمن اهل بیت همکاری دارند. فعالیتهای اجتماعی- مذهبی، با تلاش این انجمن در پایتخت روسیه انجام می‌شود. طبق آمار مدیران این انجمنها ۹۰% مسلمانان روس ساکن در مسکو شیعه هستند. اما در کل کشور، شیعیان تنها ۳% مسلمانان را تشکیل می‌دهند. شیعیان روس ابتدا مرکز دین شناسی شیعیان مسکو را تشکیل دادند که ارتباط تنگاتگی با شیعیان ایرانی داشت.<ref>[http://islamworld2020.persianblog.ir/post/454/ بانک مقالات جهان اسلام]</ref> | ||
پس از معاهدات گلستان و ترکمن‌چای که بین ایران و روسیه بسته شد تقریبا ۱۷ شهر ایران که که اکثر اهالی آن را شیعیان تشکیل می‌دادند تحت تسلط روسیه قرار گرفتند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/224764/%D8%B1%D9%88%D8%B6%D9%87-%DB%B5-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%B3%D9%86%DB%8C مشرق نیوز]</ref> | پس از معاهدات گلستان و ترکمن‌چای که بین ایران و روسیه بسته شد تقریبا ۱۷ شهر ایران که که اکثر اهالی آن را شیعیان تشکیل می‌دادند تحت تسلط روسیه قرار گرفتند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/224764/%D8%B1%D9%88%D8%B6%D9%87-%DB%B5-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%B3%D9%86%DB%8C مشرق نیوز]</ref> | ||
البته پیش از آن هم اگر در محدوده مرزهای روس شیعیانی وجود داشته‌اند بسیار محدود بوده‌اند و در منابع تاریخی خبر قابل توجهی در این باره وجود ندارد و یا شاید اصلا هیچ حضوری نداشته‌اند. از این دوره به بعد دوره‌های تاریخ حضور شیعه در اراضی تحت حاکمیت روس را به چند دوره می‌توان تقسیم کرد: | البته پیش از آن هم اگر در محدوده مرزهای روس شیعیانی وجود داشته‌اند بسیار محدود بوده‌اند و در منابع تاریخی خبر قابل توجهی در این باره وجود ندارد و یا شاید اصلا هیچ حضوری نداشته‌اند. از این دوره به بعد دوره‌های تاریخ حضور شیعه در اراضی تحت حاکمیت روس را به چند دوره می‌توان تقسیم کرد: | ||
====از ابتدا تا انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ ==== | ====از ابتدا تا انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ ==== | ||
در مرحله نخست این تاریخ که از ابتدا تا انقلاب اکتبر را شامل می‌شود تمامی مسلمانان اراضی تحت حکومت روسیه تزاری اعم از شیعه و سنی از یک مرکز که در تفلیس قرار داشت اداره می‌شدند. در این دوره مسلمانان از حق تحصیل محروم بودند و | در مرحله نخست این تاریخ که از ابتدا تا انقلاب اکتبر را شامل می‌شود تمامی مسلمانان اراضی تحت حکومت روسیه تزاری اعم از شیعه و سنی از یک مرکز که در تفلیس قرار داشت اداره می‌شدند. در این دوره مسلمانان از حق تحصیل محروم بودند و هرکه اقدام به سواد آموزی می‌کرد مجرم شناخته می‌شد. این قانون به طور طبیعی در مورد شیعیان نیز صادق بود. پس از گذشت یک برهه تاریخی چند مرکز تحصیلی با نام "سمیناریا" ایجاد شد که در این مراکز به طور محدود و گزینشی شیعیان نیز برای تحصیل ثبت نام می‌شدند.<ref>Демьянова А.И. Религиозность: тенденции и особенности проявления , Воронеж, 2012, с. 60-71</ref> | ||
==== از انقلاب اکتبر تا فروپاشی شوروی==== | ==== از انقلاب اکتبر تا فروپاشی شوروی==== | ||
در دوره پس از انقلاب اکتبر که اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد، شیعیان مرحله جدیدی از حضور خود تحت حاکمیت روس‌ها را آغاز کردند. این مرحله با چند ویژگی از دوره پیش از خود متمایز می‌شد. در دوره پیش از این شیعیان مهاجرت بسیار محدودی را به مراکز حکومت که در اراضی دور دست قرار داشت انجام می‌دادند، اما در این دوره، شیعیان برای کارهای مختلف مانند اشتغال، تحصیل و فعالیت به مراکز حکومت و نیز سایر سرزمین‌های دور دست مهاجرت کردند و در اثر همین مهاجرت‌ها میان جمعیت شیعی و مسیحی تبادلات و رفت‌و آمد اتفاق افتاد. | در دوره پس از انقلاب اکتبر که اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد، شیعیان مرحله جدیدی از حضور خود تحت حاکمیت روس‌ها را آغاز کردند. این مرحله با چند ویژگی از دوره پیش از خود متمایز می‌شد. در دوره پیش از این شیعیان مهاجرت بسیار محدودی را به مراکز حکومت که در اراضی دور دست قرار داشت انجام می‌دادند، اما در این دوره، شیعیان برای کارهای مختلف مانند اشتغال، تحصیل و فعالیت به مراکز حکومت و نیز سایر سرزمین‌های دور دست مهاجرت کردند و در اثر همین مهاجرت‌ها میان جمعیت شیعی و مسیحی تبادلات و رفت‌و آمد اتفاق افتاد. بزرگترین مهاجرت‌های تاریخی شیعیان در دهه ۱۹۳۰ اتفاق افتاد که سبب آن کشتارها و سرکوب‌های گسترده‌ای بود که در نواحی شیعه‌نشین به وقوع پیوست. در این تاریخ تعداد قابل توجهی از شیعیان به سیبری و قزاقستان که بومیان آن را اهل سنت تشکیل می‌دادند تبعید شدند که الان هم در این مناطق ساکنان شیعه وجود دارند و تاریخ حضورشان به این دوره می‌رسد.<ref>Балтанова Г.Р. Ислам в СССР. Анализ зарубежных концепций,Казань, 1991 , с. 75.</ref> | ||
در اواخر این دوره تاریخی یعنی در سالهای | در اواخر این دوره تاریخی یعنی در سالهای ۱۹۷۹، بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران در مناطق شیعه نشین جماهیر شوروی یک بیداری و تحرک درونی ایجاد شد. با توجه به این بیداری که حکومت نیز از این موضوع بی‌خبر نبود یک کمیته اختصاصی برای نظارت بر شیعیان در حاکمیت ایجاد شد.<ref>Алов А.А., Владимиров Н.Г. Мусульманские этносы России // Ислам в России. Вериги.ру. Проверено 16 декабря 2013</ref> | ||
==== از فروپاشی تا به امروز==== | ==== از فروپاشی تا به امروز==== | ||
پس از فروپاشی شوروی، جمهوری آذربایجان نیز استقلال یافت و شیعیان این اراضی که اصلی‌ترین محل شیعیان اراضی تحت حاکمیت روس‌ها بود تاریخ و سرنوشت مستقلی از شیعیان مقیم در اراضی روسیه کنونی پیدا کردند. فروپاشی شوروی و فضای بازی که پس از این حادثه به وجود آمد شرایط مناسبی برای فعالیتهای مذهبی و تبلیغات در میان مسلمانان ایجاد کرد. اما با این وجود در میان شیعیان ساکن در اراضی روسیه که عموما آذری‌الاصل بودند حتی پس از فروپاشی شوروی نیز وضعیت دوری از معارف دینی و اعتقادات و اعمال اسلامی هم چنان وجود داشت. اما با بازگشت طلابی که با فروپاشی شوروی به ایران آمده تحصیلات دینی کسب کرده بودند به روسیه جو دینی و اعمال و اعتقادات اسلامی در میان شیعیان روسیه نیز رشد پیدا کرد. به طور کلی در اراضی روسیه ۱۵ تا ۲۰ میلیون مسلمان ساکن زندگی می‌کنند که از این تعداد شیعیان | پس از فروپاشی شوروی، [[جمهوری آذربایجان]] نیز استقلال یافت و شیعیان این اراضی که اصلی‌ترین محل شیعیان اراضی تحت حاکمیت روس‌ها بود تاریخ و سرنوشت مستقلی از شیعیان مقیم در اراضی روسیه کنونی پیدا کردند. فروپاشی شوروی و فضای بازی که پس از این حادثه به وجود آمد شرایط مناسبی برای فعالیتهای مذهبی و تبلیغات در میان مسلمانان ایجاد کرد. اما با این وجود در میان شیعیان ساکن در اراضی روسیه که عموما آذری‌الاصل بودند حتی پس از فروپاشی شوروی نیز وضعیت دوری از معارف دینی و اعتقادات و اعمال اسلامی هم چنان وجود داشت. اما با بازگشت طلابی که با فروپاشی شوروی به ایران آمده تحصیلات دینی کسب کرده بودند به روسیه جو دینی و اعمال و اعتقادات اسلامی در میان شیعیان روسیه نیز رشد پیدا کرد. به طور کلی در اراضی روسیه ۱۵ تا ۲۰ میلیون مسلمان ساکن زندگی می‌کنند که از این تعداد شیعیان در حدود ۳ میلیون نفر را شامل می‌شوند. این تعداد افراد نیز بیشتر افراد مهاجری هستند که از آذربایجان به شهرهای بزرگی مانند مسکو، سن پترزبورگ و منطقه سیبری مهاجرت کرده‌اند. عموما در اکثر شهرهای روسیه آذربایجانیها ساکن هستند.<ref>نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲</ref> | ||
=== آذری‌های روسیه === | === آذری‌های روسیه === | ||
شیعیان آذربایجانی در چندین مرحله در دوران شوروی و بعد از فروپاشی شوروی به روسیه مهاجرت کردند. | شیعیان آذربایجانی در چندین مرحله در دوران شوروی و بعد از فروپاشی شوروی به روسیه مهاجرت کردند. | ||
* مرحله اول در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد که با سیاست آباد کردن سیبری و خاور دور ارتباط داشت. این مرحله اواخر سالهای ۱۹۴۰ و اوایل سالهای۱۹۵۰ شروع شده و دربرگیرنده کوچ کردن گسترده متخصصین صنعت نفت آذربایجان به سیبری غربی و شرقی در طول سالهای ۱۹۶۰ است. بسیاری از آذربایجانیهای معروف (ثابت اروجف وزیر صنعت گاز شوروی در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۷۲، فرمان سلمانوف وزیر زمین‌شناسی شوروی و عضو وابسته آکادمی علوم شوروی) بنیانگذار صنعت نفت اتحاد شوروی بوده و پایه و اساس زیربنای نفتی و گازی معاصر روسیه را پی ریزی کرده بودند. | * مرحله اول در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد که با سیاست آباد کردن سیبری و خاور دور ارتباط داشت. این مرحله اواخر سالهای ۱۹۴۰ و اوایل سالهای۱۹۵۰ شروع شده و دربرگیرنده کوچ کردن گسترده متخصصین صنعت نفت آذربایجان به سیبری غربی و شرقی در طول سالهای ۱۹۶۰ است. بسیاری از آذربایجانیهای معروف (ثابت اروجف وزیر صنعت گاز شوروی در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۷۲، فرمان سلمانوف وزیر زمین‌شناسی شوروی و عضو وابسته آکادمی علوم شوروی) بنیانگذار صنعت نفت اتحاد شوروی بوده و پایه و اساس زیربنای نفتی و گازی معاصر روسیه را پی ریزی کرده بودند. | ||
* موج دوم مهاجرت از اواخر سالهای ۱۹۷۰ تا اواخر سالهای۱۹۸۰ جریان داشت. این مرحله مهاجرت عمدتاً اقتصادی و نامنظم بود. دانشجویان و روشنفکران در مسیر باکو-مسکو رفت و آمد می‌کردند. | * موج دوم مهاجرت از اواخر سالهای ۱۹۷۰ تا اواخر سالهای۱۹۸۰ جریان داشت. این مرحله مهاجرت عمدتاً اقتصادی و نامنظم بود. دانشجویان و روشنفکران در مسیر باکو-مسکو رفت و آمد می‌کردند. | ||
*بخش عمده آذربایجانیهایی که در دوران شوروی وارد روسیه شده بودند. پزشکان، معلمان، استادان دانشگاه، مدیران کارخانه‌ها و تجار بزرگ بودند. آذربایجانیها ریاست شرکت‌هایی چون «لوک‌اویل»، «نورت‌گاز»، «نیکویل» و غیره را بر عهده دارند. | *بخش عمده آذربایجانیهایی که در دوران شوروی وارد روسیه شده بودند. پزشکان، معلمان، استادان دانشگاه، مدیران کارخانه‌ها و تجار بزرگ بودند. آذربایجانیها ریاست شرکت‌هایی چون «لوک‌اویل»، «نورت‌گاز»، «نیکویل» و غیره را بر عهده دارند. | ||
* در دوران بعد از فروپاشی شوروی موج جدید مهاجران به روسیه شامل دو گروه اساسی بود، یکی ساکنان باکو که عمدتاً تا اواسط سالهای ۱۹۹۰ جمهوری را ترک کرده بودند و دیگر نمایندگان بخش کشاورزی آذربایجان. آذربایجانیهایی که بعد از فروپاشی شوروی وارد روسیه شدند، با مهاجران مراحل قبلی تفاوت زیادی دارند، ۴۷% آذربایجانیهایی که از مدتها پیش در مسکو زندگی می‌کنند، تحصیلات عالی دارند در حالی که در میان مهاجران جدید این رقم از حد ۲۵% نگذشته است. ۴۸% مهاجران جدید در بخش تجارت و خدمات فعال‌اند و درآمد آنها چندان بالا نیست. | * در دوران بعد از فروپاشی شوروی موج جدید مهاجران به روسیه شامل دو گروه اساسی بود، یکی ساکنان باکو که عمدتاً تا اواسط سالهای ۱۹۹۰ جمهوری را ترک کرده بودند و دیگر نمایندگان بخش کشاورزی آذربایجان. آذربایجانیهایی که بعد از فروپاشی شوروی وارد روسیه شدند، با مهاجران مراحل قبلی تفاوت زیادی دارند، ۴۷% آذربایجانیهایی که از مدتها پیش در مسکو زندگی می‌کنند، تحصیلات عالی دارند در حالی که در میان مهاجران جدید این رقم از حد ۲۵% نگذشته است. ۴۸% مهاجران جدید در بخش تجارت و خدمات فعال‌اند و درآمد آنها چندان بالا نیست. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۲۱: | ||
|} | |} | ||
همچنین سایت swivel (در آخرین آمار مربوط به سال۲۰۰۷ میلادی،) به آدرس اینترنتی www.swivel.com جمعیت شیعیان روسیه را | همچنین سایت swivel (در آخرین آمار مربوط به سال۲۰۰۷ میلادی،) به آدرس اینترنتی www.swivel.com جمعیت شیعیان روسیه را ۲/۲۱۲/۰۰۰ معادل ۱/۵ درصد مسلمانان این کشور می‌داند. سایت ویکیپدیا به زبان روسی (در آخرین آمار مربوط به سال ۲۰۱۳ میلادی)؛ آدرس اینترنتی www.ru.wikipedia.org نیز جمعیت شیعیان روسیه را ۲/۶۰۰/۰۰۰ نفر و البته همانند سایت بالا معادل ۱/۵ درصد مسلمانان این کشور می‌داند. | ||
== مراکز و نهاد‌های شیعی روسیه == | == مراکز و نهاد‌های شیعی روسیه == | ||
===مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع=== | ===مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع=== | ||
مؤسس این مرکز «آقای فامیل جعفروف»می باشد. وی در سال ۱۹۶۸ در جنوب جمهوری آذربایجان به دنیا آمد. جعفر اف بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه فنی باکو در سال ۱۹۹۱ به روسیه رفت و تابعیت این کشور را کسب کرد. وی به عنوان یک مسلمان شیعه، در سال ۱۹۹۵ میلادی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و به مدت ۸ سال در مدرسه عالی امام خمینی(ره) وابسته به حوزه علمیه قم تحصیل نمود و در سال ۲۰۰۴ میلادی به روسیه بازگشت. | مؤسس این مرکز «آقای فامیل جعفروف»می باشد. وی در سال ۱۹۶۸ در جنوب جمهوری آذربایجان به دنیا آمد. جعفر اف بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه فنی باکو در سال ۱۹۹۱ به روسیه رفت و تابعیت این کشور را کسب کرد. وی به عنوان یک مسلمان شیعه، در سال ۱۹۹۵ میلادی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و به مدت ۸ سال در [[مدرسه عالی امام خمینی]](ره) وابسته به [[حوزه علمیه قم]] تحصیل نمود و در سال ۲۰۰۴ میلادی به روسیه بازگشت. هم اکنون علاوه بر تأسیس یک مرکز دینی، یک نشریه و یک سایت فعال، به عنوان "رییس سازمان مذهبی مسلمانان شیعه مسکو" هم فعالیت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع رسانی صدای شیعه، ۱۳۸۸، آدرس اینترنتی: www.sedayeshia.com، تاریخ دسترسی، آذرماه ماه ۱۳۹۳</ref> | ||
===مسجد جامع دربند=== | ===مسجد جامع دربند=== | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۴: | ||
===مسجد قل شریف در قازان=== | ===مسجد قل شریف در قازان=== | ||
این مسجد از مساجد اصلی و بزرگ قرون وسطی در قازان تاتارستان قرار داد. این مسجد مرکز آموزش مذهبی و گسترش علوم در قسمت مرکزی روسیه در سده ۱۶ میلادی بوده است. در ۱۵۵۲ توسط روس‌ها تخریب شد، اما در ۲۱ فوریه ۱۹۹۶ به درخواست مینتیمر شایمیف رئیس جمهور تاتارستان بازسازی مسجد آغاز شد و در ژوئیه ۲۰۰۵ افتتاح شد. نماز جمعه در این مسجد اقامه می‌شود. | این مسجد از مساجد اصلی و بزرگ قرون وسطی در قازان تاتارستان قرار داد. این مسجد مرکز آموزش مذهبی و گسترش علوم در قسمت مرکزی روسیه در سده ۱۶ میلادی بوده است. در ۱۵۵۲ توسط روس‌ها تخریب شد، اما در ۲۱ فوریه ۱۹۹۶ به درخواست مینتیمر شایمیف رئیس جمهور تاتارستان بازسازی مسجد آغاز شد و در ژوئیه ۲۰۰۵ افتتاح شد. [[نماز جمعه]] در این مسجد اقامه می‌شود. | ||
== وضعیت شیعیان در بخش قفقاز روسیه == | == وضعیت شیعیان در بخش قفقاز روسیه == | ||
با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت شیعیان این منطقه از روسیه، اسلام توانسته است نقشی کلیدی در شکل گیری هویت قومی این مناطق ایفا نماید. براساس یک نظرسنجی رسمی که در ۵ مرکز جمهوریهای قفقاز شمالی از جمله چرکس (کارچای چرکسیا)، نالچیک (کاباردینو بالکاریا)، | با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت شیعیان این منطقه از روسیه، اسلام توانسته است نقشی کلیدی در شکل گیری هویت قومی این مناطق ایفا نماید. براساس یک نظرسنجی رسمی که در ۵ مرکز جمهوریهای قفقاز شمالی از جمله چرکس (کارچای چرکسیا)، نالچیک (کاباردینو بالکاریا)، گروزنی (چچن)، نارزان (اینگوشتیا) و ماخاچ قلعه (داغستان) در سال ۲۰۱۲ میلادی، انجام شده نشان می‌دهد که در قفقاز شمالی حدود هشتاد و دو درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی بر نقش مذهب در زندگی مردم اعتقاد داشتند. این رقم در میان مردم چچن حدود ۸۱ رصد، اینگوش ۶۸درصد و همزمان در بین ساکنان" کابار دینو بالکار" حدود ۴۲درصد بوده است. بنابراین این اطلاعات در عین این که تأثیر قابل توجه اسلام را بر مردم این منطقه گواهی می‌دهد، نشان دهنده تفاوت‌های جدی میان جمهوریهای جداگانه قفقاز شمالی و درجه تعهد مردم به ارزش‌های اسلامی است.<ref>رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اسلام و مسلمانان در فدراسیون روسیه، تهران، مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۹۰،صفحه ۴ تا ۶</ref> | ||
== وضعیت فرهنگی شیعیان== | == وضعیت فرهنگی شیعیان== | ||
شیعیان آذربایجان بیشتر به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سخت معیشتی مجبور به مهاجرت به روسیه می‌شوند. این وضعیت به حدی رسیده است که تقریبا ۴۰ درصد از ملت آذربایجان مجبور به مهاجرت به سایر کشورها از جمله روسیه شده‌اند. بیشتر این افراد با داد و ستدهای خرد و معاملات کوچک مانند دلالی و خرید و فروش جرئی مشغول‌اند و به خاطر کارشان و سطح معیشتی‌شان از ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها و انجام تحصیلات عالی محروم هستند. | شیعیان آذربایجان بیشتر به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سخت معیشتی مجبور به مهاجرت به روسیه می‌شوند. این وضعیت به حدی رسیده است که تقریبا ۴۰ درصد از ملت آذربایجان مجبور به مهاجرت به سایر کشورها از جمله روسیه شده‌اند. بیشتر این افراد با داد و ستدهای خرد و معاملات کوچک مانند دلالی و خرید و فروش جرئی مشغول‌اند و به خاطر کارشان و سطح معیشتی‌شان از ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها و انجام تحصیلات عالی محروم هستند. | ||
به نظر می‌رسد این مساله نیز به نوعی تحت یک سیاست معین و با برنامه ریزی انجام شده است. به این ترتیب که حکومت محلی جمهوری آذربایجان و نیز روس‌ها در صدد آسیمیله کردن هویتی شیعیان و مسلمانان اراضی آذربایجان که بیشترین تاثیرپذیری را از انقلاب اسلامی ایران دارند برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ چون انقلاب اسلامی علاوه بر شیعیان در میان اهل تسنن نیز سبب نوعی بازگشت به هویت اسلامی شده است. اما با گذشت زمان متوجه شده‌اند که این سیاست عملی نیست و موج فضای اسلامی بسیار قدرتمندتر از این است که امکان جلوگیری از آن وجود داشته باشد. برای همین هم است که کم کم در صدد تغییر قوانین مهاجرت و سختگیری برای مهاجران آذربایجانی هستند. این افراد مهاجر با ورود از جامعه کوچک و روستایی به جامعه بزرگ و با فرهنگ شهری روس تحت تاثیر جو قرار گرفته و هویت و پیشینه تاریخی خود را منکر می‌شوند که برای همین عقده‌ها و نفرت‌های مختلفی در فرد ایجاد می‌شود. این وضعیت گاهی حتی باعث می‌شود که این جوانان روستایی که خود را در سطح پایین‌تری از میزبانان روس می‌بینند به تغییر دین و گرایش به مسیحیت هم اقدام کنند. البته این مساله خصوصا در سالهای اخیر بسیار کند شده است و برخی که مسیحی شده بودند دوباره به اسلام روی آورده‌اند.<ref>- نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲</ref> | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۴۸: | ||
== پانویس== | == پانویس== | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* تقی زاده داوری، محمود، گزارشی از آمار جمعیتی شیعیان کشورهای جهان، مؤسسه شیعه شناسی، قم، ۱۳۹۰ش. | * تقی زاده داوری، محمود، گزارشی از آمار جمعیتی شیعیان کشورهای جهان، مؤسسه شیعه شناسی، قم، ۱۳۹۰ش. | ||