فقیر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فقیر''' یا مسکین از نگاه فقهی به کسی گفته می‎شود که خرج سال خود و خانواده‌ی خود را نمی‎تواند برآورده کند.این واژه در ادبیات قرآن و روایات و منابع اخلاقی و عرفانی تعریف‎های متفاوت دارد.

در تقسیم بندی کسانی که استحقاق زکات را دارند دو واژه فقیر و مسکین با هم تعریف شده‌اند اما بین این دو تفاوت وجود دارد.

فقیری که از نسل هاشم جد پیامبر و با عنوان سادات هاشمی شناخته می‏‎شود از نظر بعضی نمی‎توانند از غیر سید زکات واجب دریافت کنند.

فقیر و مسکین که در فقه از جمله مستحق‎های دریافت زکات دانسته شده به کسی اطلاق می‎شود که در برآوردن مخارج سالیانه خود و خانواده‌اش ناتوان است.<ref>يزدی، العروة الوثقى، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۹۹؛ خوئی، منهاج الصالحين، موسسه اسلامی خوئی، ج۱، ص۳۰۹؛ خمينی، تحرير الوسيلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۵۲.</ref>

واژه فقیر در بیشتر آیات قرآن نیز به نیازمند مالی اشاره دارد<ref>نگاه کنید به:سوره بقره، آیه۲۷۱؛ سوره نساء، آیه۶؛ سوره توبه، آیه۶۰.</ref> اما در دو سوره فاطر و محمد که در رابطه با خدا مطرح است اشاره به رابطه تکوینی انسان دارد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۸، ص۲۲۰.</ref>

برخی در توجیه تقابل این دو دسته روایت فقر ستایش شده را فقر اختیاری، فقر معنوی انسان به خدا و ساده زیستی می دانند و فقر نکوهش شده را شرایط تحمیلی و غیر طبیعی معرفی می‌کنند که منجر به کفر و روسیاهی می‌شود.<ref>قرائتی، فیش‌های تبلیغ، تهران، ج۵، ص۱۴۷.</ref>

واژه فقیر در منابع اخلاقی و عرفانی نیز به کسی گفته شده است که با انتخاب خود دست از دنیا کشیده است.<ref> نراقی، معراج السعاده، ۱۳۷۸ش، ص۳۸۹.</ref> برخی نیز درخواست از مردم را همان فقر مذموم در روایات می‎دانند و احتیاج به خدا را همان فقیر با افتخار می‎دانند که پیامبر به آن اشاره داشتند. <ref>شبر، اخلاق، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۰۸.</ref>

فقیر در منابع تصوف نیز به کسی گفته می شود که به هیچ چیز محتاج نشود.<ref>گوهرین، شرح اصطلاحات تصوف، ‍۱۳۶۸ش، ج۸، ص ۳۳۶.</ref>

فقیر کسی است که با وجود داشتن شغل و حرفه اما در تامین مخارج سال خود و عیال خود دچار مشکل است اما مسکین کسی است که نه شغل دارد و نه توانایی تامین مخارج خود و خانواده اش را دارد. <ref>مكارم شيرازى، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۱۷.</ref>

به فقیری که در برآورده ساختن مخارج سالیانه خود ناتوان است زکات واجب تعلق می‌گیرد.<ref>طباطبائی يزدی، العروة الوثقى، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۹۸؛ خمينی، تحرير الوسيلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref>

نیازمند و فقیری که از نسل هاشم جد پیامبر(ص) باشد نمی‎تواند از غیر هاشمی زکات واجب دریافت کند.<ref>طباطبائی يزدی، العروة الوثقى، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۱۳۶؛خمينی، تحرير الوسيلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۵۹.</ref>