داغستان: تفاوت میان نسخه‌ها

| مساحت =۵۰.۳۰۰

| جمعیت =۱۰۰،۰۰۰

[[دربند]] از مهمترین مناطق شیعی‌نشین داغستان است. داغستان تا قرن دوازده هجری شمسی، جزئی از [[ایران]] بوده‌ که بر اساس [[قرارداد گلستان]]، در [[ ۳ آبان]] ۱۱۹۲، برابر با [[۲۵ اکتبر]] ۱۸۱۳، از این کشور جدا شد.

داغستان به معنای سرزمین کوهستان‌هاست.<ref>اشراقی، [https://www.hawzahnews.com/news/417145/جایگاه-شیعیان-و-مسلمانان-در-جمهوری-داغستا «جایگاه شیعیان و مسلمانان در جمهوری داغستان»]، خبرگزاری حوزه.</ref> جمعیت این کشور حدود دو میلیون و دوصد هزار نفر جمعیت<ref>پاتخو لایو، [http://mto.journals.miu.ac.ir/article_5153.html «اوضاع دینی- مذهبی داغستان با تاکید بر مذهب تشیع»]</ref> و از جمهوری‌های خودمختار فدراسیون [[روسیه]] است<ref>اشراقی، [https://www.hawzahnews.com/news/417145/جایگاه-شیعیان-و-مسلمانان-در-جمهوری-داغستا «جایگاه شیعیان و مسلمانان در جمهوری داغستان»]، خبرگزاری حوزه.</ref> که در ساحل غربی دریای خزر و منطقه شرقی قفقاز شمالی واقع شده است، از شمال با جمهوری خودمختار کلموک، از شرق با دریای خزر، از جنوب با [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]] و از جنوب غربی با [[گرجستان]] و جمهوری‌های خودمختار کارباردین-بالکار و اوستیای شمالی همسایه است. مساحت آن ۵۰۳۰۰ کیلومتر مربع و پایتخت آن ماخاچکالا (مخاچ قلعه) است.<ref> آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۴.</ref>

داغستان، به نسبت وسعت، از متراکم‌ترین مناطق دنیا در گوناگونی نژادی است.<ref> آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۶۰</ref> بیشتر مردم داغستان از اقوام مختلف نژاد [[قفقازی]] هستند. به‌ جز روسی، بیش از ۳۰ زبان دیگر در داغستان رایج است که الفبای تمامی این زبان‌ها سیریلیک است.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۵.</ref>

داغستان از ۶۶۴ میلادی پیوسته مورد حمله اعراب قرار می‌گرفت و در نیمه اول قرن هشتم (در زمان [[خلافت]] [[هشام بن عبدالملک|هشام]])، اعراب موفق شدند پایگاهی در [[دربند]] ایجاد کنند.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۱.</ref> این منطقه در قرن‌های چهارم و پنجم میلادی به [[آلبانی|دولت آلبانی]] تعلق داشت که مسیحیت در مناطق ساحلی و کوهستانی آن اشاعه داشت.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۲.</ref> وقتی اعراب [[اسلام]] را عرضه کردند، تعدادی از قبایل مانند کاتیاک‌ها، لک‌ها و طَبَرسَران‌ها بلافاصله [[اسلام]] را پذیرفتند، اما گرویدن همه این اقوام به اسلام، تا قرن شانزدهم میلادی و پس از آن به طول انجامید و منطقه داغستان به مدت ده قرن بخشی از [[جهان اسلام]] شناخته می‌شد.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۲.</ref>

 

پس از اعراب، اقوام متعدد دیگری به داغستان حمله بردند؛ نخست [[سلجوقیان]] در قرن یازدهم و سپس مغول‌ها در اوایل قرن سیزدهم میلادی آن را تصرف کردند.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۳.</ref> در اوایل قرن چهاردهم میلادی [[تیمور گورکانی]] و فرمانروای اُردوی زَرّین بر سر داغستان با یکدیگر جنگیدند. در نیمه قرن شانزدهم میلادی [[عثمانی|عثمانی‌ها]] داغستان را اشغال کردند. داغستان در قرن هجدهم میلادی مورد حمله ایرانی‌ها قرار گرفت. در اوایل قرن نوزدهم میلادی روس‌ها این سرزمین را به خاک خود ضمیمه کردند.<ref> آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۲.</ref>

داغستان از ۶۶۴ میلادی پیوسته مورد حمله مسلمانان عرب قرار می‌گرفت. در نیمه اول قرن هشتم (در زمان خلافت [[هشام بن عبدالملک]]) مسلمانان عرب موفق شدند پایگاهی در [[دربند]] ایجاد کنند. وقتی ایشان [[اسلام]] را عرضه کردند، تعدادی از قبایل مانند کاتیاک‌ها، لک‌ها و طبرستانی‌ها بلافاصله اسلام را پذیرفتند؛ اما گرویدن همه این اقوام به اسلام، چندین قرن یعنی تا قرن شانزدهم و پس از آن به طول انجامید. منطقه داغستان به مدت ده قرن بخشی از جهان اسلام شناخته می‌شد. در مخاچ قلعه، دربند، تارگی و دیگر شهرهای داغستان مساجدی وجود دارد. برخی منابع از فعال بودن ۲۷ مسجد در سال ۱۹۹۰م در داغستان خبر داده‌اند؛ اما به نقل از یک نویسنده شوروی، یک قرن پیش تعداد ۱۲۳۵ مسجد در این منطقه وجود داشته است.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۶۲.</ref>

 

[[مسلمانان]]، ۸۷ درصد جمعیت داغستان را تشکیل می‌دهند<ref> رضا، آذربایجان، جمهوری شوروی سوسیالیستی</ref> [[شیعه]]، [[صوفیه|صوفی‌گری]]، مذاهب [[شافعی]] و [[سلفیه|سلفی]] در داغستان رواج دارد.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۵.</ref>

 

=== تشیع ===

حدود صدهزار [[شیعه]] در داغستان زندگی می‌کنند. آنان در شهرها و روستا‌های این منطقه پراکنده‌اند. اکثریت مردم دربند شیعه و [[تقلید (فقه)|مقلد]] [[آیت الله فاضل لنکرانی]] و [[آیت‌الله خامنه‌ای]] هستند. کتب این دو مرجع تقلید شیعیان، به زبان روسی در اختیار آنان قرار گرفته است.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۶-۶۴۵.</ref> تقریبا ۹۵ درصد شیعیان داغستان از اصلیت آذربایجانی برخوردارند. با وجود این، غالب آنان ایرانی به شمار می‌روند.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=45077داغستان، دیار آشنای مسلمانان]</ref>

| [[دربند]]|| ۵۰،۰۰۰|||| روستای جولقان||۲،۰۰۰|||| روستای بلیجی|| ۲،۰۰۰

|| ماخاچکالا|| ۱۰،۰۰۰||||روستای مسکینجا|| ۵،۰۰۰|||| خاسایورت|| ۵،۰۰۰

| کیزلار|| ۱۰۰۰|||| سایر شهر‌ها و و روستا ها|| ۳۰،۰۰۰||||||

* '''مسجد امام علی خاسایورت'''، به شیعیان اختصاص دارد.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۶</ref>

طریقت‌های صوفی در قرن دهم میلادی در شمال قفقاز ظهور کردند و از قرن ۱۹م، نفوذ فوق‌العاده‌ای یافتند.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۵</ref> از آن پس صوفیه در قفقاز قدرتمند بوده و اگر چه برخلاف آسیای مرکزی و [[ترکیه]]، خانقاه‌های سازمان‌یافته‌ نداشته‌اند، اما [[تصوف]] بسیار رایج بوده است. شیخ شامل، از رهبران صوفی، قیامی را بر ضد روس‌ها رهبری کرد که سی سال به طول انجامید.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۵۴.</ref>

عمده‌ترین مکاتب صوفی در قفقاز، مکاتب قادریه و نقش‌بندی بوده‌اند. کونتاحاجی و باتال حاجی ار فرقه‌های قادری صوفی هستند.<ref>آکینر، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ۱۳۶۶ش، ص۱۶۴</ref> آوارها، دارگین‌ها، کومیک‌ها، لاک‌ها و تباسران‌ها از طریقت نقش‌بندی پیروی می‌کنند. چچن‌ها و آندی‌ها بیشتر پیرو طریقت قادری هستند. طریقت شازلی هم پیروانی در داغستان دارد. این طریقت بیشتر میان آوارها و کمتر از آن، در میان کومیک‌ها و دارگین‌ها گسترش یافته است.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۵.</ref>

* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/241443 دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی]