فرانسه: تفاوت میان نسخه‌ها

اولین حضور اسلام و مسلمانان در کشور فرانسه به قرن هشتم میلادی باز می‌گردد. در آن روزگار مسلمانان تا مرکز پواتیه پیشروی کردند، اما حضور مسلمانان در اروپا و اطراف آن، بیشتر از همه در اسپانیا و مغرب بزرگ (الجزایر، مراکش، تونس) بوده است. با توجه به حضور فاطمیون در مغرب گرایش‌ها به مکتب اهل بیت (ع) در آن منطقه قوی بوده و همیشه تمایلات شیعی کم و بیش وجود داشته است.

اکثر مهاجران مسلمان فرانسه نیز از مغرب بزرگ هستند. در سده اخیر موج بزرگی از مهاجرت مغربی‌ها پس از جنگ جهانی اول و دوم صورت پذیرفته است. اسلام مغربی با توجه به گرایش‌های تصوف و عرفان و مکتب اهل بیت (ع)، در خود زمینه‌های تشیع را در بر داشته است.

مسجد بزرگ پاریس در سال 1926 میلادی به افتخار مسلمانانی که در جنگ جهانی اول جانشان را از دست دادند، ساخته شد و در این مسجد همیشه مجالس ذکر تصوف و محبین اهل بیت (ع) برقرار بوده است.

1. مهاجران شیعه: موج مهاجرت ایرانیان پس از انقلاب اسلامی ایران، مهاجران لبنانی در زمان جنگ های داخلی لبنان، مهاجران عراقی در دوران دیکتاتوری صدام و جنگ های عراق، مهاجران افغانی.

2. مغربی هایی که با توجه به زمینه های محبت به خاندان پیامبر، به برکت انقلاب اسلامی ایران رسما شیعه شدند.

3. فرانسویانی که مسلمان شده و سپس شیعه شدند و یا از همان آغاز، همزمان با گرویدن به اسلام، مذهب شیعه را پذیرفته اند.

با توجه به اینکه به استناد لاییک بودن جمهوری فرانسه، در آمارگیری ها و سرشماری های رسمی هرگونه پرسش در زمینه اعتقادات افراد ممنوع می باشد، آمار دقیقی از مسلمانان فرانسه، وجود ندارد. تعداد مسلمانان از سه میلیون تا هفت میلیون ذکر شده است. آمار شیعیان نیز، مثل آمار مسلمانان غالبا بر مبنای ملیت های اصلی و کشورهای مبدأ آنان محاسبه می شود.

گروه های شیعه در فرانسه غالبا به نام شهر و منطقه ای که مرکز اجتماعات و مراسم آنان هست، نامیده می شوند و گاهی این جمعیت ها به نام ملیت و کشور مبدأشان مشهور می شوند.

===لبنانی ها (الغدیر)===

حضور لبنانی ها در فرانسه از قدمت تاریخی برخوردار است و عمدتا به دلیل فرانکوفون (فرانسه زبان) بودن لبنانی ها، آنان ارتباط قوی و تنگاتنگی با فرانسه داشته اند. لبنان پایگاه عمده فرانسه در منطقه خاورمیانه و پل ارتباطی آنان با جهان تشیع بوده است، گرچه آنان بیشتر با مارونی ها در ارتباط بوده اند. موج مهاجرت لبنانی ها در دهه های اخیر، پس از جنگ های داخلی لبنان بوده است.

اولین اجتماعات شیعیان لبنانی در پاریس، با اجاره کردن سالن کلیسایی در پورت شوازی (porte de choisy) انجام شد که مراسم دعای کمیل و مناسبت های مذهبی در آنجا برگزار می گردید. در ابتدا، این جماعت توسسط برادر علامه فضل الله و سپس خواهرزاده وی (سیدصدرالدین فضل الله) هدایت شد.

در سالیان اخیر این جماعت، محلی را در حومه شرقی پاریس (Montreuil) خریداری کرده و مراسم مذهبی را در آنجا برگزار می کنند. در کنار سالن بزرگ اجتماعات، کلاس هایی نیز جهت آموزش قرآن و زبان عربی و اسلام دایر است. این گروه، تقریبا رسمی ترین و باسابقه ترین تشکل شیعیان در فرانسه می باشند که سابقه فعالیت آنان به بیش از دو دهه می رسد.

===پاکستانی ها (مسجد شاه نجف===

شیعیان پاکستان ساختمانی در حومه شمالی پاریس (La Courneuve) به نام مسجد شاه نجف دارند. مراسم آنان به زبان اردو برگزار می شود. رهبری آنان به صورت شورایی هدایت و اعضای شورا توسط هیئت امنا انتخاب می شوند. آنان روحانی ثابتی ندارند و در ایام محرم و رمضان از روحانی اردو زبانی از پاکستان و یا از میان روحانیون اردو زبان ساکن در اروپا دعوت به عمل می آورند. در سایر ایام، مراسم مذهبی برگزار شده و کلاس قرآن جهت نوجوانان دایر است. در سالیان اخیر با توجه به موج مهاجرت افغان ها، این مسجد میزبان شیعیان افغانی نیز می باشد.

===خوجه ها (امامباره محمدی)===

خوجه که مشهور به گجراتی هستند، اصالتا از منطقه گجرات می باشند که در قرون گذشته به آفریقا مهاجرت کردند. اینان تاجرانی حرفه ای و جدی در امر تجارت می باشند. در ابتدا از شیعیان اسماعیلیه بوده اند و سپس امامی شده اند. برخی از مهاجران آنان به کشورهای مستعمره سابق فرانسه، در دهه های اخیر به فرانسه آمده اند و برخی از آنان به هنگام استقالال این مستعمرات، با توجه به داشتن تابعیت فرانسه، فرانسه را جهت اقامت برگزیدند و برخی نیز در ایام بازنشستگی از فعالیت های تجاری، راهی فرانسه می شوند. البته عمده آنان به انگلیس می روند و مرکز اصلی آنان در انگلیس است. اینان گروهی کاملا تشکیلاتی با محوریت مرکزی هستند که به صورت تشکیلاتی از دستورالعمل های رهبری مرکزیت تبعیت می کنند. امام جمعه آنان، روحانی همزبانی از آنان است که با قراردادی قانونی برای مدتی محدود تحت استخدام مرکز در می آید و مجری دستورات مدیران مرکز است.

باتوجه به وضع مالی این تجار، مرکز زیبا و مدرنی در محله (Bagneux) در حومه جنوبی پاریس ساخته اند و مراسم مذهبی در این مرکز برقرار می شود. و کلاس های آموزشی نیز در طبقات آن دایر است. البته این مرکز، تقریبا نیمه خصوصی می باشد و مدیران تمایلی به استقبال از سایر ملیت ها در این مرکز ندارند.

===ملگاش ها (محفل زینب)===

این مرکز در حومه شمالی پاریس (La Courneuve) و در نزدیکی مسجد شاه نجف، می باشد. این گروه از خوجه ها همانند خوجه های امامباره محمدی هستند. بسیاری از آنان از اقشار متوسط محسوب می شوند. البته این مرکز فعالیت بیشتری داشته و از جذب دیگران نیز استقبال می کنند و درب مرکز به روی دیگران نیز باز است. امام آنان (شیخ معز) در سالیان اخیر فرد ثابتی است که با توجه به آشنایی با زبان جوانان، دیگران را نیز جذب این مرکز می کند. علاوه بر کلاس های آموزشی، دعای کمیل و نماز جمعه نیز برگزار می شود.

===عراقی ها (مؤسسه امام خویی)===

این مرکز در حومه شرقی پاریس (La Lila) توسط بنیاد امام خویی خریداری شده است. این بنیاد بعدا به نام مؤسسه امام خویی تغییر نام داد. این مرکز تحت نظر مرکز امام خویی در لندن اداره می شود و محل تجمع عراقی ها می باشد. مدیریت آن از همان ابتدا با دکتر ابوعلی بوده است. این مرکز نیز سایر مسلمانان را جذب می کند و حتی برای فرزندان اهل تسنن کلاس اموزشی قرآن برقرار می کند.

===ایرانی ها (مکان متعلق به سفارت)===

در میان شیعیان مقیم فرانسه، ایرانیان بزرگترین گروه شیعه را تشکیل می دهند. اما متأسفانه هیچگاه تشکل ثابتی نداشته و حتی فاقد ساختمان و سالن مراسم می باشند. برخی از ایرانیان مقیم، گاهی با اجاره سالنی، مراسم مذهبی خودجوشی برگزار می کنند. اما این مراسم کاملا مقطعی و شخصی می باشد. زیرا شیعیان ایرانی به عنوان یک گروه با هویت شیعی فاقد یک تشکیلات می باشند.

تا چند سال گذشته هیچ محل خاصی برای مراسم ایرانیان نبود و مراسم مذهبی دعای کمیل و اعیاد و وفیات در محل ساختمان سفارت ایران برگزار می شد. اما چند سال قبل ساختمانی جهت فعالیت های رسمی اداری جمهوری اسلامی خریداری شد که به دلایلی مورد استفاده قرار نگرفت و از آن پس، سالن های این ساختمان، محل برگزاری مراسم مذهبی گردید.

===جوانان نسل جدید (سارت ویل)===

گروهی از جوانان حومه پاریس مغربی الاصل که غالبا از نسل دوم و سوم مهاجرین هستند و فرانسوی محسوب می شوند، همراه با برخی از جوانان فرانسوی الاصل به برکت انقلاب اسلامی ایران در دو ده اخیر به شیعه گرویدند. در ابتدا به دلیل نداشتن محل اجتماعات ثابت، در آپارتمان های خویش برای برگزاری مراسم مذهبی اجتماع می کردند. به دلیل وجود این آپارتمان ها در منطقه سارترویل (Sartrouville) در حومه شمال غربی پاریس، این جوانان غالبا به نام این محله شناخته می شوند.

در سال های اخیر سالنی در حومه پارس اجاره کرده اند و مراسم را آنجا برگزار می کنند. اینان گرایش قوی به انقلاب اسلامی ایران داشته و دلیل عمده گرایش شیعی آنان، آشنایی با تشیع از طریق انقلاب اسلامی ایران می باشد.

در سال های آغازین پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به همت یک فرد شیعه مغربی، گروهی از جوانان مغربی الاصل در منطقه جنوب لیون که غالبا از نسل دوم مهاجرین بودند، به انقلاب اسلامی ایران و شیعه گرایش پیدا کردند.

شب های ماه رمضان پدران سنی، نماز تراویح می خوانند و پسران شیعه، مراسم احیاء برگزار کرده و قرآن بر سر می گیرند. امروز جماعت آنان گسترده شده و فرزندانشان نیز به آنان پیوسته اند. دلیل عمده گرایش شیعی گروه اول (جوانان عصر انقلاب اسلایم ایران) آشنایی آنان با تشیع از طریق انقلاب ایران بوده است. ولی گرایش فرزندان آنان به دلیل آموزش و انتقال از نسل قبل می باشد. این مرکز اولین مسجد شیعیان در فرانسه می باشد.

اینان نیز شبیه جوانان سارت ویل و جوانان مسجد ژیور، جوانانی مغربی الاصل همراه با برخی از جوانان فرانسوی الاصل می باشند که همان راه را طی کرده اند. ولی گروه آنان محدودتر بوده و به دلیل نداشتن محل اجتماعات ثابت، در آپارتمان های خویش مراسم مذهبی را برگزار می کنند. محل برگزاری مراسم آنان در حومه شهر لیون در وینیسیو (Venissieux) می باشد. لذا این گروه به نام همین شهر مشهور شده اند.

در سال های آغازین پیروزی انقلاب اسلایم ایران، در شمال فرانسه، چند خانواده اصالتا مغربی به انقلاب اسلامی ایران و شیعه گرایش پیدا کردند. البته تا چند سال گذشته این افراد، مرکز و تشکلی نداشتند. سپس فردی را از نسل جوان جهت آموختن شیعه به لبنان فرستادند و وی پس از چند سال تحصیل به آنجا بازگشت و امام آنان شد. البته رهبری آنان توسط مردان نسل قبل است که در عصر انقلاب اسلایم ایران به حامیان و هواداران تشیع پیوستند.

در سال های اخیر، اینان در شمال فرانسه و در دانکرک (Dunkerque) در شهرک گراند سنت (Grande-Synthe)، ساختمانی برای این مرکز تهیه کردند و مراسم مذهبی و نمازجمعه برگزار می کنند. ویژگی عمده آنان، این است که تلاش می کنند تا با ابزارهای مدرن و امروزی تشیع را تبلیغ کنند.

فدراسیون شیعیان فرانسه (Federation chiite de France) در ابتدای سال 2007 میلادی در همین مرکز شکل گرفت و به ثبت رسید. هرچند این فدراسیون تلاش می کند تا در برابر نهادهای رسمی اسلام سنی، سخنگوی اسلام شیعی شود، ولی هنوز نوپا بوده، و با توجه به فعال شدن آن در سال های اخیر، و کم سابقه تر بودن آن نسبت به سایر مراکز شیعی، در میان شیعیان و نهادهای شیعی ریشه ندوانیده است. این فدراسیون هرچند در محل این مرکز قرار دارد و مؤسسان و سخنگویان آن، از این مرکز هستند، ولی عملا توسط بخشی از مدیران قدیمی تر مرکز الغدیر پاریس هدایت می شود.

 

در برخی از شهرها مثل مونپولیه، تولوز، کلرمون فران، لیون و ... در سالیان اخیر انجمنی تشکیل داده اند، ولی فاقد مرکز و مسجد و ساختمان می باشند. در برخی از مناطق (مثل منطقه آردن) گروه هایی از شیعیان فروانسوی الاصل وجود دارند که به صورت یک گروه خانوادگی و عقیدتی، اجتماعاتی دارند.