بکیر بن اعین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابوجَهم بکیر بن اعین بن سُنْسُن شیبانی کوفی'''، از مشهورترین اصحاب [[امام باقر]] و [[امام صادق]] (ع) است. خاندان او، [[آل اعین]]، از نخستین و مهم‌ترین خانواده‌های [[شیعه]] در [[کوفه]] بودند. شماری از فرزندان بکیر نیز، تا زمان [[غیبت کبری|غیبت کبرای]] [[امام عصر]] (عج) (قرن چهارم ) در [[فقه]] و [[حدیث]] سرآمد بودند که نامدارترین آنها [[عبدالله بن بکیر]] و [[ابوغالب زراری|ابوغالب احمدبن محمد زُراری]] هستند.

هر چند بکیر را در شمار اصحاب [[امام سجاد]] (ع) نیاورده‌اند، احادیث منقول از او نشان می‌دهد که زمان آن امام را نیز درک کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ص ۷۴؛ خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۳۵۹.</ref>

اما بکیر بطور قطع از اصحاب [[امام باقر]]<ref>ابن ندیم، الفهرست، ص۲۷۶.</ref> و [[امام صادق]] (ع) است<ref> امین، اعیان الشیعة، ج۳، ص۵۹۹ـ۶۰۰.</ref> که بدون واسطه و گاه به واسطه برادرش، [[زرارة بن اعین]]، از آنان حدیث نقل کرده است.

امام صادق (ع) او را بعد از وفاتش تکریم کرده و به همنشینی وی در آخرت با [[پیامبر (ص)]] و [[امیرمؤمنان|امیرمؤمنان (ع)]] اشاره کرده است . [[بحرالعلوم]]<ref>بحرالعلوم، رجال السید بحرالعلوم:المعروف بالفوائدالرجالیة، ج۱، ص۲۵۶.</ref> پس از نقل این روایت آن را صحیح و معتبر دانسته است.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی، ص۳۱۵؛ علاّمه حلّی، رجال، ص۲۸؛ قهپائی، مجمع الرجال، ج۱، ص۲۷۹؛ امین، اعیان الشیعة، ج۳، ص۵۹۹ـ۶۰۰.</ref>

شمار زیادی از محدثان، از جمله [[عبدالله بن بکیر]]، [[ابان بن عثمان]]، [[جمیل بن دراج]]، [[حریز بن عبدالله]]، [[عبدالرحمان بن حجاج]]، [[علی بن رئاب|علی بن رِئاب]] و [[عمر بن اذینه]] از او حدیث نقل کرده‌اند.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۳۶۰ـ۳۶۱؛ مازندرانی حائری، منتهی‌المقال فی احوال‌الرجال، ج۲، ص۱۷۵. </ref>

 

فرزندان بکیر به [[بکیریون]] و وُلدجهم و بیش از همه به زُراری (منسوب به [[زرارة بن اعین]]، برادر بکیر) معروف‌اند<ref>موحد ابطحی، تاریخ آل‌زراره، ص۱۸۵؛ زراری، رسالة فی آل اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص۱۱.</ref> و نسبت اخیر به نوشته [[ابوغالب زراری|ابوغالب]] به این جهت بوده که مادر [[حسن بن جهم بن بکیر]] نواده زرارة بن اعین بود.

گویا ذکر همین نسبت در توقیعات [[امام هادی]] (ع) برای [[سلیمان بن جهم]] در رواج آن<ref>زراری، رسالة فی آل اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص۱۱.</ref> تأثیر جدی داشته است.<ref>بحرالعلوم، رجال السید بحرالعلوم:المعروف بالفوائدالرجالیة، ج۱، ص۲۲۸-۲۲۹.</ref>

[[عبدالحمید بن بکیر]]، از اصحاب [[امام صادق]] و [[امام کاظم]] (ع)، که بی‌واسطه و گاه به واسطه [[عبدالملک بن بکیر]] و [[محمد بن مسلم]]، حدیث نقل کرده است و گروهی از محدثان، از جمله [[محمد بن ابی عمیر]]، [[صفوان بن یحیی]]، [[حسن بن محبوب]] و [[یونس بن عبدالرحمان]]، از او نقل حدیث کرده‌اند.

[[عمر بن بکیر]]، صحابی امام صادق (ع).

[[عبدالاعلی بن بکیر]]، راوی حدیث از امام صادق (ع) که در اسناد احادیث زیادی بین او و عمویش عبدالاعلی بن اعین خلط شده است.<ref>موحد ابطحی، تاریخ آل‌زراره، ص۱۳۳. </ref>

[[زید بن بکیر]] و [[جهم بن بکیر]] که [[شیخ طوسى|طوسی]]،<ref>طوسی، رجال‌الطوسی، ص۱۰۹.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]<ref>نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر برجال‌ النجاشی، ص ۲۲۲</ref>، [[ابن داوود حلی]]،<ref>ابن داوود حلّی، کتاب‌الرجال، ص۵۷.</ref> [[قهپائی]]<ref>قهپائی، مجمع‌الرجال، ج۱، ص۲۷۹. </ref> و [[سید محسن امین|امین]]<ref> امین، اعیان الشیعة، ج۳، ص۵۹۹ـ۶۰۰.</ref> آن‌ها را در زمره اولاد بکیر نام برده‌اند.

حسین و محمد و علی، فرزندان عبدالحمید بن بکیر و از راویان حدیث<ref>نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی‌الشیعة المشتهر برجال‌النجاشی، ص ۲۲۲</ref> هر چند زراری این سه برادر را فرزندان [[عبدالله بن بکیر]] خوانده است.<ref>زراری، رسالة فی آل اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص۲۴.</ref>

[[حسن بن جهم بن بکیر]]، از اصحاب و راویان امام کاظم و [[امام رضا]] (ع) و از محدثان ثقه <ref>زراری، رسالة فی آل اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص۸.</ref> که با واسطه از محدثانی چون [[بکیر بن اعین]]، [[حماد بن عثمان]]، عبدالله بن بکیر و [[فضیل بن یسار]] حدیث نقل کرده است و محدثان دیگری، چون [[احمد بن محمد بن عیسی]]، [[حسن بن علی بن فضال]]، [[علی بن اسباط]]، [[محمد بن اسماعیل]] و [[محمد بن عبدالحمید]] از او نقل حدیث کرده‌اند. شمار احادیث نقل شده از او، که غالباً فقهی است، به ۱۲۳ می‌رسد.<ref>ابوالقاسم خوئی، معجم‌رجال‌الحدیث، ج۴، ص۲۹۵. </ref>

[[حسین بن جهم بن بکیر]]، از اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) که در بعضی کتب رجال، او و حسن بن جهم را خلط کرده‌اند.<ref>مامقانی، تنقیح‌المقال فی علم‌الرجال، ج۱، بخش۲، ص۳۲۳.</ref>

[[علی بن جهم بن بکیر]]، از اصحاب و راویان [[امام کاظم]] (ع).

[[محمد بن حسن بن جهم بن بکیر]]، که به تردید در طبقه اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) قرار دارد و چند حدیث نیز از او نقل شده است.<ref>موحد ابطحی، تاریخ‌ آل‌زراره، ص۱۹۸.</ref>

محل سکونت او در کوفه سال‌ها به عنوان محله شیعه نشین [[آل‌ زراره]] معروف بود.<ref>زراری، رسالة فی آل‌اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص11-13.</ref>

[[محمد بن سلیمان]]، معروف به [[ابوطاهر زراری]] (۲۳۷ـ۳۰۱)، از ثقات اصحاب حدیث که با [[امام حسن عسکری]] (ع) مکاتبه داشته و کتاب الآداب والمواعظ و کتاب الدعاء از آثار اوست.

او واسطه انتقال کتب برخی از اصحاب ائمه به نسل‌های بعد بوده است.<ref>زراری، رسالة فی آل‌اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص ۳۴-۳۷.</ref>

به نقل زراری<ref>زراری، رسالة فی آل‌اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ج۲، ص۱۷.</ref> و [[شیخ طوسی]]،<ref>طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۸۱ـ۱۸۲. </ref> وی مورد توجه حضرت [[امام عصر |امام عصر (عج)]] نیز بوده و توقیعاتی برای او صادر شده است.

نواده ابوغالب، محمد بن عبیدالله بن احمد، نیز به ابوطاهر زراری معروف بوده و بعضاً در اسناد، احادیث او و محمد بن سلیمان را خلط کرده‌اند.<ref>مامقانی، تنقیح‌المقال فی علم‌الرجال، ج ۳، بخش ۱، ص ۲۲</ref>

ابوالحسن علی بن سلیمان زراری، از محدثان و فقهای مورد توجه امام عصر (عج) بوده و با آن حضرت پیوند و ارتباط داشته، و توقیعاتی نیز از جانب ایشان دریافت داشته است. کتاب [[النوادر (کتاب)|النوادر]] از آثار اوست.<ref>خوئی، معجم‌رجال‌الحدیث، ج۱۲، ص۴۲ـ۴۳.</ref>

جعفر فرزند دیگر سلیمان را نیز از اصحاب [[امام هادی]] (ع) خوانده‌اند.<ref>طوسی، رجال‌الطوسی، ص۴۱۲.</ref>

از سه فرزند دیگر او، به نام‌های احمد و حسن و حسین، نیز در رسالة فی آل‌اعین زراری یاد شده است.<ref>زراری، رسالة فی آل‌اعین، مع شرحها لمحمدعلی موحدابطحی، ص ۱۲-۱۴. </ref>

 

مقبره ای همراه با گنبد و بارگاه منسوب به بکير در شهر [[دامغان]] وجود دارد. بر اساس اطلاعات بدست آمده از کتیبه منصوب بر بالای ایوان مقبره، مدفون در این آرامگاه متوفی به سال ۱۵۶ هجری.ق. و صحابی خاص امام باقر (ع) و امام صادق (ع) است. مطلب خان حاکم دامغان بر مزار او گنبدی به ارتفاع شش ذرع ساخت. این بقعه که به صورت زیارتگاه مورد احترام خاص علماء و شهروندان دامغانی قرار دارد، در خیابان شهدا واقع و در جوار آن مسجد بزرگ و باشکوهی به نام مسجد النبی ساخته شده است.<ref>کاظمینی، محمد، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۱، ذیل عنوان بکیر بن اعین. </ref>

{{پانویس|2}}

*عنایة‌الله قهپائی، مجمع الرجال، چاپ ضیاءالدین علامه اصفهانی، اصفهان ۱۳۸۴ـ۱۳۸۷، چاپ افست قم.

*عبدالله مامقانی، تنقیح‌المقال فی علم‌الرجال، چاپ سنگی نجف، ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.