پرش به محتوا

تفسیر شریف لاهیجی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح کلی متن ازجمله بخش تاریخ و مکان نشر و درباره کتاب
جز (Roohish صفحهٔ تفسیر شریف لاهیجی را به تفسیر شریف لاهیجی (کتاب) منتقل کرد)
imported>Hasaninasab
(اصلاح کلی متن ازجمله بخش تاریخ و مکان نشر و درباره کتاب)
خط ۳۴: خط ۳۴:
بهاءالدین (قطب الدین) محمد بن شیخ علی لاهیجانی از اعلام اواخر قرن یازدهم هجری است. وی مفسری [[امامیه|امامی]] است که معاصر با [[فیض کاشانی]]، [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] بوده و از محضر سید [[محقق داماد]] کسب فیض نموده است. همه علمای رجال و تراجم که بر حال یا کتب وی واقف شده‌اند، به مراتب فضل و [[تقوا]] و شخصیت علمی وی اعتراف نموده و از او تجلیل کرده‌اند.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۵.</ref>
بهاءالدین (قطب الدین) محمد بن شیخ علی لاهیجانی از اعلام اواخر قرن یازدهم هجری است. وی مفسری [[امامیه|امامی]] است که معاصر با [[فیض کاشانی]]، [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] بوده و از محضر سید [[محقق داماد]] کسب فیض نموده است. همه علمای رجال و تراجم که بر حال یا کتب وی واقف شده‌اند، به مراتب فضل و [[تقوا]] و شخصیت علمی وی اعتراف نموده و از او تجلیل کرده‌اند.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۵.</ref>


== انگیزه تألیف ==
== درباره کتاب ==
مؤلف در مقدمه کتاب، غرض خویش را از تفسیر، ترجمه‌ای مختصر و قابل اعتماد برای قرآن و بر مبنای مذهب امامیه بیان می‌کند.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱۸.</ref>
 
== تاریخ و مکان نگارش ==
{{تفسیر}}
{{تفسیر}}
گفته شده شریف لاهیجی تألیف تفسیرش را در «پنته» یا «پشا»ی [[هند]] در سال ۱۰۸۶ق به پایان رسانیده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، ۱۳۸۸ش.</ref> <ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱۸.</ref>
کتاب تفسیر شریف لاهیجی، کتابی است به زبان فارسی که آیات قرآن را تفسیر کرده است. مؤلف در مقدمه کتاب، غرض خویش را از تفسیر، ترجمه‌ای مختصر و قابل اعتماد برای قرآن و بر مبنای مذهب امامیه بیان می‌کند.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱۸.</ref>


مصحح کتاب در این باره می‌گوید:{{سخ}}«این تفسیر چنان که در صفحه ۱۲ ملاحظه می‌شود در هند پایان یافته، و علامه جلیل، حبر خبیر، [[سید ابوالقاسم رضوی قمی]] که تفسیر گرانبهای «[[لوامع التنزیل و سواطع التأویل]]» را در هند تألیف نموده بر آن مطلع بوده و ضمن معرفی تفاسیر معتبره شیعه آن را از مدارک تفسیر خود قرار داده و گفته است «'''و تفسیر ملا بهاء الدین، کنایه از آن بها می‌باشد'''» و تا آخر به همین عنوان آن را مورد استفاده قرار داده است.
گفته شده شریف لاهیجی تألیف تفسیرش را در «پنته» یا «پشا»ی [[هند]] در سال ۱۰۸۶ق به پایان رسانیده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، ۱۳۸۸ش؛ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱۸.</ref>
این موضوع بر ابهام شرح حال مفسر می‌افزاید، و برای ما حل این معما ممکن نشد که در چه زمان و چگونه مفسر از لاهیجان به هند رفته و تفسیر را در آنجا بپایان رسانده است.


و از عجائب این‌که در حاشیه جلد اول «لوامع التنزیل» مذکور، خلاصه دست و پا شکسته نصف این تفسیر (از [[فاتحة الکتاب|فاتحه]] تا [[سوره کهف|کهف]]) تحت عنوان «'''تفسیر البهیة لملا بهاء الدین الهندی'''» چاپ شده است، نظر بجهاتی مظنون آنست که «بهاء الدین» نامی از اهل هند، نسخه‌ای از این کتاب بدست آورده و مطالب آن را مُلَخّصا فرا گرفته و بخود نسبت داده است، از جمله تصرفات نابجا اینکه خطبه و دیباچه کتاب که باید مشتمل بر معرفی و نام و نشان مفسر باشد بکلی حذف شده است. دیگر آنکه مطالب کم و زیاد شده و تحریفاتی در آنها دیده می‌شود، دیگر آنکه در کتب رجال حتی در کتاب تذکره علمای هند ملقب به «'''تحفة الفضلاء فی تراجم الکملاء'''» و همچنین «'''نجوم السماء فاضل کشمیری'''» اسمی از شخصی بنام «بهاء الدین هندی» برده نشده است. بلی گاهی چنین تعبیری نسبت به [[فاضل هندی]] صاحب «[[کشف اللثام]]» در سایر کتب شده است ولی به نظر نمی‌آید که وی تفسیری داشته باشد.»<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۹ و ۱۰.</ref>
[[سید ابوالقاسم رضوی قمی]] در کتاب تفسیری [[لوامع التنزیل و سواطع التأویل]] ضمن معرفی تفاسیر معتبر شیعه، تفسیر لاهیجی را از مدارک تفسیر خود قرار داده و گفته است «'''و تفسیر ملا بهاء الدین، کنایه از آن بها می‌باشد'''» و تا آخر به همین عنوان آن را مورد استفاده قرار داده است.


== نبودن نام تفسیر در الذریعه ==
در حاشیه جلد اول «لوامع التنزیل»، بیان شده است که خلاصه‌ای از تفسیر [[فاتحة الکتاب|فاتحه]] تا [[سوره کهف|کهف]]) تحت عنوان «'''تفسیر البهیة لملا بهاءالدین الهندی'''» در هندوستان چاپ شده است. در این کتاب مقدمه کتاب که مؤلف کتاب را معرفی می‌کند، حذف شده است. همچنین مطالبی از تفسیر کم و زیاد شده و تحریفاتی در آنها دیده می‌شود.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۹ و ۱۰.</ref>
مصحح کتاب در این باره می‌نویسد:{{سخ}}
«''در سال ۱۳۶۵ هجری قمری برابر ۱۳۲۵ شمسی که صاحب «[[الذریعه|ذریعه]]» شیخ بزرگوار عالم ربّانی شیخ [[آقا بزرگ طهرانی]] دام بقاؤه به قصد زیارت آستان ملایک پاسبان سلطان سریر ارتضا ابوالحسن [[علی بن موسی الرضا]]) به [[ایران]] آمدند، مدّتی قبل از تشرّف به ارض اقدس [[مشهد]] مقدّس در [[تهران]] اقامت فرمودند تا اقارب و خویشان و دوستان و علاقمندان خود را ببینند و [[صله رحم]] به جای آورند، و در این مدّت غالب شب‌ها بیتوته‌شان در منزل اینجانب بود و مونس ایشان کتاب‌های من. و چون نسخه قلیل الوجود این تفسیر در میان کتب حقیر به نظرشان رسید خوشوقت شده و مبتهج گردیدند و از جهت اینکه حرف «تاء» کتاب «ذریعه» چاپ شده بود در نظر گرفتند تا در جای مناسبی که مستدرکات و فوائت ذریعه را معرفی خواهند کرد آن را نیز معرّفی نمایند. و بعد از برگشتن از ارض اقدس اظهار داشتند که ضمن برکاتی که در مشهد نصیبم شد آنست که نسخه دیگری از این کتاب کمیاب را در ضمن کتاب‌هایی که جدیدا از طرف عالمی متوفی وقف کتابخانه مبارکه شده بود دیدم.''»<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۹.</ref>


== روش تفسیری ==
== روش تفسیری ==
روش تفسیری شریف لاهیجی این گونه است که در آغاز چند آیه را ذکر می‌کند آنگاه به ترجمه فارسی آمیخته به تفسیر آن به طور اجمال نه به شکل تحت اللفظی می‌پردازد. عبارات آن ساده و روان و خالی از پیچیدگی و برای متوسطین از مخاطبین به خوبی قابل فهم و درک است. سپس روایات اهل بیت را در تفسیر آیه، نقل و آنها را به اختصار شرح کرده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، ۱۳۸۸ش.</ref>
روش تفسیری شریف لاهیجی این گونه است که در آغاز چند آیه را ذکر می‌کند؛ آنگاه به ترجمه فارسی آمیخته به تفسیر آن به طور اجمال نه به شکل تحت اللفظی می‌پردازد. عبارات آن ساده و روان و خالی از پیچیدگی و برای متوسطین از مخاطبین به خوبی قابل فهم و درک است. سپس روایات اهل بیت را در تفسیر آیه، نقل و آنها را به اختصار شرح کرده است.<ref>امیر توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، ۱۳۸۸ش.</ref>


==تصحیح و چاپ ==
==تصحیح و چاپ ==
خط ۵۸: خط ۵۲:
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}
== منابع ==
== منابع ==
*خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان - ناهید، ۱۳۷۷ش.
*خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان - ناهید، ۱۳۷۷ش.
کاربر ناشناس