کاربر ناشناس
دیه انسان: تفاوت میان نسخه‌ها
←تقسیمات
imported>Elyas-salehi |
imported>Elyas-salehi |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==تقسیمات== | ==تقسیمات== | ||
بنابر نوع آسیبی که به انسان وارد می‌شود، دیه را به دیه جان، دیه اعضا | بنابر نوع آسیبی که به انسان وارد می‌شود، دیه را به سه قسم، ۱. دیه جان، ۲. دیه اعضا ۳. دیه منافع، تقسیم کرده‌اند. | ||
رفتاری که موجب آسیب به طرف مقابل | رفتاری که موجب آسیب به طرف مقابل است در سه حال اتفاق می‌افتد: | ||
*عمد: جنايت فرد عاقل و بالغى كه قصد ارتکاب فعل و نيز آسيب ايجاد شده به سبب آن فعل را داشته باشد.<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد في الفقه و الاُصول و العربية، بی تا، ج۱، ص۳۴۵.</ref> بنابر دستورات اسلامی موجب حق [[قصاص]] (تلافی به وسیله وارد کردن همان آسیب) برای آسیب دیده می‌شود، ولی وی می‌تواند از قصاص چشم‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید. | *عمد: جنايت فرد عاقل و بالغى كه قصد ارتکاب فعل و نيز آسيب ايجاد شده به سبب آن فعل را داشته باشد.<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد في الفقه و الاُصول و العربية، بی تا، ج۱، ص۳۴۵.</ref> بنابر دستورات اسلامی موجب حق [[قصاص]] (تلافی به وسیله وارد کردن همان آسیب) برای آسیب دیده می‌شود، ولی وی می‌تواند از قصاص چشم‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید. | ||
*[[شبه عمد]]: جانی قصد ارتکاب فعل منجر به آسیب را دارد ولی قصد او ارتکاب خود جنایت نیست. مانند کسی که برای ادب کردن فرد دیگری را بزند و طرف مقابل در اثر این زدن بمیرد. | *[[شبه عمد]]: جانی قصد ارتکاب فعل منجر به آسیب را دارد ولی قصد او ارتکاب خود جنایت نیست. مانند کسی که برای ادب کردن فرد دیگری را بزند و طرف مقابل در اثر این زدن بمیرد. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
===دیه اعضا=== | ===دیه اعضا=== | ||
بنابر یک قاعده کلی در [[فقه|فقه اسلامی]] اعضای اصلی بدن انسان مانند زبان که یکی هستند دیه کامل دارند و اعضای جفت مانند | بنابر یک قاعده کلی در [[فقه|فقه اسلامی]] اعضای اصلی بدن انسان مانند: زبان که یکی هستند دیه کامل دارند و اعضای جفت مانند دو گوش و دو چشم، اگر هر دو آسیب ببینند دیه کامل و آسیب دیدگی یکی از آن‌ها موجب نصف دیه کامل می‌شود.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۵۴.</ref> فقط در میزان دیه بیضه‌ها و لب‌هااختلاف است.{{یادداشت|بنابر نظر برخی از فقها به بیضه چپ و لب پایین، دو سوم دیه کامل تعلق می‌گیرد و آسیب به بیضه راست و لب بالا مشمول یک‌سوم دیه می‌شود.}}<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۵۵؛ هاشمی‌شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۶۷۴.</ref> | ||
برخی از اعضایی که دیه آن‌ها دیۀ کامل است عبارتند از: | برخی از اعضایی که دیه آن‌ها دیۀ کامل است عبارتند از: | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
*کندن موی سر یا ریش به گونه‌ای که دیگر نروید و بنابر احتیاط واجب در کندن موی چهار مژه یعنی مژه‌های هر دو چشم، اگر دیگر نروید.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، دارالعلم، ج۲، ص۵۷۰.</ref> | *کندن موی سر یا ریش به گونه‌ای که دیگر نروید و بنابر احتیاط واجب در کندن موی چهار مژه یعنی مژه‌های هر دو چشم، اگر دیگر نروید.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، دارالعلم، ج۲، ص۵۷۰.</ref> | ||
*شکستن گردن به طوری که خم شود و قد او کوتاه شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ق، ج۴۳، ص۲۴۳.</ref> | *شکستن گردن به طوری که خم شود و قد او کوتاه شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ق، ج۴۳، ص۲۴۳.</ref> | ||
*سینه یا پستان‌های زن: آسیب به هر دوی آن‌ها موجب یک دیه کامل زن (نصف دیه کامل مرد) | *سینه یا پستان‌های زن: آسیب به هر دوی آن‌ها موجب یک دیه کامل زن (نصف دیه کامل مرد) و آسیب به هر یک از سینه ها نصف دیه کامل یک زن است.<ref>شیخ صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۵۱۱؛ محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۵۱.</ref> | ||
*دو بیضه مرد:<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، مجمع الفکر الاسلامی، ج۴، ص۵۱۴.</ref> | *دو بیضه مرد:<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، مجمع الفکر الاسلامی، ج۴، ص۵۱۴.</ref> | ||
*آلت تناسلی مرد و گوشت‌های اطراف آلت تناسلی زن.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۵۲.</ref> در صورتیکه زنی [[افضاء]] شود یعنی بافت بین محل خروج خون [[حیض]] با محل خروج ادرار پاره شود و این دو مجرا یکی شود؛ [[فقیه|فقها]] حکم به دیه کامل کرده‌اند.<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۹.</ref> | *آلت تناسلی مرد و گوشت‌های اطراف آلت تناسلی زن.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۵۲.</ref> در صورتیکه زنی [[افضاء]] شود یعنی بافت بین محل خروج خون [[حیض]] با محل خروج ادرار پاره شود و این دو مجرا یکی شود؛ [[فقیه|فقها]] حکم به دیه کامل کرده‌اند.<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۹.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
مطابق با منابع [[فقه]] [[شیعه]] برخی از این منافع عبارتند از: | مطابق با منابع [[فقه]] [[شیعه]] برخی از این منافع عبارتند از: | ||
*چشایی: | *چشایی: طبق نظر [[فقیهان]] [[امامیه]] از بین رفتن حس چشایی موجب تعلق گرفتن یک دیه کامل به آسیب‌دیده می‌شود.<ref>علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۶۱۲.</ref> برخی برای از بین رفتن قدرت جویدن نیز حکم به دیه کامل داده‌اند<ref>علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۸۹؛ علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۶۱۲.</ref> اما بیشتر [[فقها]] چنین آسیبی را موجب [[ارش]] دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ق، ج۴۳، ص۳۱۱؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، دارالعلم، ج۲، ص۵۹۲.</ref> | ||
*صدا: از بین | *صدا: از بین رفتن صوت موجب دیه کامل است<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، دارالعلم، ج۲، ص۵۹۳.</ref> و اگر علاوه بر صدا حرکت‌های زبان نیز از بین برود دو سوم دیه زبان نیز به این مقدار افزوده می‌شود.<ref>علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۶۱۲.</ref> | ||
*[[انزال]] جنسی: اگر قدرت انزال منی در رابطه جنسی در فرد از بین برود نیز یک دیه کامل به وی تعلق می‌گیرد.<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، مجمع‌الفکر الاسلامی، ج۴، ص۵۲۷.</ref> | *[[انزال]] جنسی: اگر قدرت انزال منی در رابطه جنسی در فرد از بین برود نیز یک دیه کامل به وی تعلق می‌گیرد.<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، مجمع‌الفکر الاسلامی، ج۴، ص۵۲۷.</ref> | ||
*کنترل ادرار: وارد کردن آسیبی که منجر به تسلسل [[بول]] (عدم توانایی در کنترل ادرار) مستوجب دیه کامل است.<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، مجمع‌الفکر الاسلامی، ج۴، ص۵۲۷.</ref> | *کنترل ادرار: وارد کردن آسیبی که منجر به تسلسل [[بول]] (عدم توانایی در کنترل ادرار) مستوجب دیه کامل است.<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه، مجمع‌الفکر الاسلامی، ج۴، ص۵۲۷.</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
! دیه!! مقدار دیه | ! دیه!! مقدار دیه | ||
|- | |- | ||
|قتل||'''دیه قتل عمد''': صد شتر که به سن شش سالگی رسیده | |قتل||'''دیه قتل عمد''': صد شتر که به سن شش سالگی رسیده باشند، یا دویست گاو، یا هزار دینار طلا، یا هزار گوسفند، یا ده هزار درهم نقره، یا دویست لباس (هر لباس یا لباسی که تمام بدن را بپوشاند).<ref>خوئی، تكمله منهاج الصالحين، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۵.</ref> | ||
'''دیه قتل شبه عمد''': یکی از موارد شش‌گانه در قتد عمد مگر در شتر که در شرایط آن تفاوت‌هایی وجود دارد.<ref>فیاض، منهاج الصالحين، ج۳، ص۳۸۵.</ref> | '''دیه قتل شبه عمد''': یکی از موارد شش‌گانه در قتد عمد مگر در شتر که در شرایط آن تفاوت‌هایی وجود دارد.<ref>فیاض، منهاج الصالحين، ج۳، ص۳۸۵.</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
'''بینی''': قطع کردن و یا از بین بردن تمام بینی یا نرمه‌ای که پایین استخوان بینی است، دیه کامل دارد.<ref>ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی.</ref> | '''بینی''': قطع کردن و یا از بین بردن تمام بینی یا نرمه‌ای که پایین استخوان بینی است، دیه کامل دارد.<ref>ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی.</ref> | ||
'''لاله گوش''': از بین بردن | '''لاله گوش''': از بین بردن دو لاله گوش، دیه کامل و از بین بردن هر یک از آن‌ها نصف دیه کامل را دارد. از بین بردن نرمه هر گوش موجب یک ششم دیه کامل است.<ref>ماده ۶۰۰ قانون مجازات اسلامی.</ref> | ||
'''دیه لب''': از بین بردن دو لب، دیه کامل و از بین بردن هر یک از آن‌ها نصف دیه کامل دارد.<ref>ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی.</ref> | '''دیه لب''': از بین بردن دو لب، دیه کامل و از بین بردن هر یک از آن‌ها نصف دیه کامل دارد.<ref>ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی.</ref> | ||