کاربر ناشناس
حماسه حسینی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح پاورقی و منابع بر اساس شیوه ارجاع
imported>Hasaninasab جز (ردهانبوه: انتقال از رده:کتابشناسی امام حسین به رده:کتابهای درباره امام حسین) |
imported>M.r.seifi (اصلاح پاورقی و منابع بر اساس شیوه ارجاع) |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
این کتاب نخست در سال ۱۳۶۰ش به کوشش محمدحسین حقجو با استفاده از سخنرانی‌های استاد مطهری به نام فریادهای شهید مطهری بر [[تحریفات عاشورا]] منتشر شد. سپس با افزودن چندین سخنرانی دیگر به ضمیمه یاداشت‌های وی در مورد [[واقعه عاشورا|قیام امام حسین(ع)]] با عنوان حماسه حسینی نشر یافت.<ref> | این کتاب نخست در سال ۱۳۶۰ش به کوشش محمدحسین حقجو با استفاده از سخنرانی‌های استاد مطهری به نام فریادهای شهید مطهری بر [[تحریفات عاشورا]] منتشر شد. سپس با افزودن چندین سخنرانی دیگر به ضمیمه یاداشت‌های وی در مورد [[واقعه عاشورا|قیام امام حسین(ع)]] با عنوان حماسه حسینی نشر یافت.<ref>صحتی سرو رودی، «تحریف شناسی تاریخ امام حسین بارویکرد کتابشناسانه»، ص۶۴</ref> | ||
علت انتخاب این نام برای این مجموعه از سخنرانی های شهید مطهری بدین دلیل است که از نظر [[مرتضی مطهری]] بهترین واژه‌ای که بیانگر عمق نهضت حسینی است کلمه حماسه است، نه نهضت یا قیام یا شورش و <ref>حماسه حسینی، | علت انتخاب این نام برای این مجموعه از سخنرانی های شهید مطهری بدین دلیل است که از نظر [[مرتضی مطهری]] بهترین واژه‌ای که بیانگر عمق نهضت حسینی است کلمه حماسه است، نه نهضت یا قیام یا شورش و <ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲۱-۱۱۳.</ref> «کلید شخصیت امام حسین(ع) حماسه است و عظمت و شور و صلابت و شدّت و ایستادگی و حق پرستی. کلمات و اشعاری هم که از آن حضرت نقل شده، حاکی از همین روحیه حماسه و صلابت، خداپرستی و حماسه الهی و انسانی است».<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۴۹-۱۴۸.</ref> | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
تا قبل از تالیف این اثر، نگاه احساسی به حادثه کربلا غالب بود و بیشتر بدان اهمیت داده می‌شد. در این راستا گاهی کار به تحریف نیز کشیده می‌شد، مثلا بعضی می‌گفتند: امام حسین(ع) شهید شد تا گناهان امت بخشیده شود. مطهری در بحث تحریفات معنوی با زیر سوال بردن این نگاه، آن را برگفته از الاهیات مسحیت می‌داند، چرا که همین نگاه را مسیحیان نسبت به [[حضرت عیسی]] دارند و به وی لقب فادی داده‌اند.<ref>مجموعه آثاراستادشهیدمطهری، ج۱۷، | تا قبل از تالیف این اثر، نگاه احساسی به حادثه کربلا غالب بود و بیشتر بدان اهمیت داده می‌شد. در این راستا گاهی کار به تحریف نیز کشیده می‌شد، مثلا بعضی می‌گفتند: امام حسین(ع) شهید شد تا گناهان امت بخشیده شود. مطهری در بحث تحریفات معنوی با زیر سوال بردن این نگاه، آن را برگفته از الاهیات مسحیت می‌داند، چرا که همین نگاه را مسیحیان نسبت به [[حضرت عیسی]] دارند و به وی لقب فادی داده‌اند.<ref>مجموعه آثاراستادشهیدمطهری، ج۱۷، ص۱۰۹</ref> | ||
مطهری در مجموعه سخنرانی های خود که در این کتاب جمع آوری شده است کوشید با تحریف در واقعه عاشورا مقابله کند. البته پیش از حماسه حسینی آثار دیگری هم چون [[لولو و مرجان]] نوشته [[میرزا حسین نوری]] و [[ التنزیه لاعمال الشبیه (کتاب)|التنزیه]] نوشته [[سید محسن امین]] عاملی در جهت مقابله با تحریفات عاشورا نیز نگاشته شده بود اما تاثیر حماسه حسینی از آن دو به مراتب بیشتر بوده و این تاثیر آنچنان بود که مراسم [[عزاداری محرم|عزاداری]] را تحت الشعاع قرار داد و در بسیاری از مجالس بحث تحریف و روضه‌های دروغین مطرح شد. گاهی شنوندگان نیز با استناد به نوشته‌های حماسه حسینی با سخنرانان و مداحان به بحث می‌نشستند. | مطهری در مجموعه سخنرانی های خود که در این کتاب جمع آوری شده است کوشید با تحریف در واقعه عاشورا مقابله کند. البته پیش از حماسه حسینی آثار دیگری هم چون [[لولو و مرجان]] نوشته [[میرزا حسین نوری]] و [[ التنزیه لاعمال الشبیه (کتاب)|التنزیه]] نوشته [[سید محسن امین]] عاملی در جهت مقابله با تحریفات عاشورا نیز نگاشته شده بود اما تاثیر حماسه حسینی از آن دو به مراتب بیشتر بوده و این تاثیر آنچنان بود که مراسم [[عزاداری محرم|عزاداری]] را تحت الشعاع قرار داد و در بسیاری از مجالس بحث تحریف و روضه‌های دروغین مطرح شد. گاهی شنوندگان نیز با استناد به نوشته‌های حماسه حسینی با سخنرانان و مداحان به بحث می‌نشستند. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
===عوامل تحریف=== | ===عوامل تحریف=== | ||
از نظر مطهری عوامل تحریف عبارتند از: | از نظر مطهری عوامل تحریف عبارتند از: | ||
*اغراض دشمنان <ref>حماسه حسینی، | *اغراض دشمنان <ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۷۷</ref> | ||
*تمایل به اسطوره سازی <ref>حماسه حسینی، | *تمایل به اسطوره سازی <ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۷۹</ref> | ||
*تحریک احساسات مردم از طریق جعل.<ref>حماسه حسینی، | *تحریک احساسات مردم از طریق جعل.<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۹۵-۸۲</ref> | ||
===اقسام تحریف=== | ===اقسام تحریف=== | ||
مطهری پس از تقسیم تحریف به لفظی و معنوی<ref>حماسه حسینی، | مطهری پس از تقسیم تحریف به لفظی و معنوی<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۲۵۲-۲۵۱؛ ج۱، ص۱۳.</ref> از این گلایه دارد که هر دو نوع تحریف در حادثه عاشورا راه یافته است. وی [[تحریف معنوی]] را خطرناک‌تر از [[تحریف لفظی]] و نقل قطعات تاریخی نادرست می‌داند؛<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۶۷.</ref> زیرا بدون اینکه از لفظ بکاهد و آن را کم یا زیاد کند، حادثه و سخن را به گونه‌ای توجیه و تفسیر می‌نماید که برخلاف معنای واقعی آن باشد. | ||
===راهکار مقابله با تحریف=== | ===راهکار مقابله با تحریف=== | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
عوام در حادثه عاشورا دو نقطه ضعف دارند: «شلوغی مجلس» و «شور و وایلا به پا شدن». وی در مقابله با این ضعف عوام بزرگ‌ترین وظیفه علما را مبارزه با این نقاط ضعف اجتماعی می‌داند، و می‌گوید: | عوام در حادثه عاشورا دو نقطه ضعف دارند: «شلوغی مجلس» و «شور و وایلا به پا شدن». وی در مقابله با این ضعف عوام بزرگ‌ترین وظیفه علما را مبارزه با این نقاط ضعف اجتماعی می‌داند، و می‌گوید: | ||
::وظیفه علما در دوره [[خاتمیت|ختم نبوت]]، مبارزه با تحریف است... وظیفه علماست که در این موارد حقایق را بدون پرده به مردم بگویند، و لو مردم خوششان نیاید.<ref>حماسه حسینی، | ::وظیفه علما در دوره [[خاتمیت|ختم نبوت]]، مبارزه با تحریف است... وظیفه علماست که در این موارد حقایق را بدون پرده به مردم بگویند، و لو مردم خوششان نیاید.<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۰۴-۹۱.</ref> | ||
===نمونه تحریفات در نظر مطهری=== | ===نمونه تحریفات در نظر مطهری=== | ||
مطهری بعضی از روضه‌های رایج را از تحریفات عاشورا می‌داند از جمله: | مطهری بعضی از روضه‌های رایج را از تحریفات عاشورا می‌داند از جمله: | ||
*آب آوردن [[حضرت عباس]](ع) در کودکی برای امام حسین(ع).<ref>مجموعه آثار، ج۱۷، ص۷۴</ref> مطهری می‌گوید: از آنجا که گزارش مذکور در هنگام خطبه خوانی [[حضرت علی(ع)]] بوده و حضرت فقط در هنگام [[خلافت]] خطبه می‌خوانده، این داستان با سن امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) سازگاری ندارد.<ref> حماسه | *آب آوردن [[حضرت عباس]](ع) در کودکی برای امام حسین(ع).<ref>مجموعه آثار، ج۱۷، ص۷۴</ref> مطهری می‌گوید: از آنجا که گزارش مذکور در هنگام خطبه خوانی [[حضرت علی(ع)]] بوده و حضرت فقط در هنگام [[خلافت]] خطبه می‌خوانده، این داستان با سن امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) سازگاری ندارد.<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۶۶</ref> | ||
*جلال و کوکبه پادشاه [[حجاز]] هنگام خروج از [[مدینه]].<ref>مجموعه آثار،ج ۱۷،ص ۷۵</ref> همخوانی نداشتن با گزارش‌های تاریخی و مخالفت با سیره امام حسین(ع) دلیل جعلی بودن این گزارش عنوان شده است.<ref>حماسه حسینی، | *جلال و کوکبه پادشاه [[حجاز]] هنگام خروج از [[مدینه]].<ref>مجموعه آثار،ج ۱۷،ص ۷۵</ref> همخوانی نداشتن با گزارش‌های تاریخی و مخالفت با سیره امام حسین(ع) دلیل جعلی بودن این گزارش عنوان شده است.<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱۶، ص۷۷</ref> | ||
*روضه لیلا مادر [[علی اکبر(ع)]]؛<ref>مجموعه آثار،ج ۱۷، ص۷۵-۷۶</ref> بر پایه گزارش‌های تاریخی، مطهری حضور [[لیلی بنت ابی مره|لیلی]] در [[کربلا]] را انکار می‌کند و تمام روضه‌های منسوب به وی را زیر سوال می‌برد.<ref>حماسه | *روضه لیلا مادر [[علی اکبر(ع)]]؛<ref>مجموعه آثار،ج ۱۷، ص۷۵-۷۶</ref> بر پایه گزارش‌های تاریخی، مطهری حضور [[لیلی بنت ابی مره|لیلی]] در [[کربلا]] را انکار می‌کند و تمام روضه‌های منسوب به وی را زیر سوال می‌برد.<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۶۹</ref> | ||
*عروسی [[قاسم بن حسن|قاسم بن حسن(ع)]]<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۷۷و۵۹۸</ref> مطهری به دو دلیل این داستان را جعلی می‌داند، اول: این داستان در منابع معتبر تاریخی نیامده است. دوم: عروسی با جنگی که وقت [[نماز]] خواندن در آن نیست، تناسب ندارد.<ref> حماسه حسینی، ج۱ص۷۰</ref> | *عروسی [[قاسم بن حسن|قاسم بن حسن(ع)]]<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۷۷و۵۹۸</ref> مطهری به دو دلیل این داستان را جعلی می‌داند، اول: این داستان در منابع معتبر تاریخی نیامده است. دوم: عروسی با جنگی که وقت [[نماز]] خواندن در آن نیست، تناسب ندارد.<ref> حماسه حسینی، ج۱ص۷۰</ref> | ||
*حضور [[هاشم مرقال]] در کربلا<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۷۸</ref> به گفته مطهری هاشم بن مرقال ۲۰ سال قبل از حادثه کربلا به [[شهادت]] رسیده بود.<ref> حماسه حسینی، | *حضور [[هاشم مرقال]] در کربلا<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۷۸</ref> به گفته مطهری هاشم بن مرقال ۲۰ سال قبل از حادثه کربلا به [[شهادت]] رسیده بود.<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۷۰</ref> | ||
*روضه [[اربعین حسینی|اربعین]]؛<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۷۹و۵۸۹</ref> به نظر مطهری دوری مسافت از کربلا به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] با توجه به اتفاقاتی که دراین سفر افتاده مانع برگشت اهل بیت در روز اربعین به کربلا است<ref> | *روضه [[اربعین حسینی|اربعین]]؛<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۷۹و۵۸۹</ref> به نظر مطهری دوری مسافت از کربلا به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] با توجه به اتفاقاتی که دراین سفر افتاده مانع برگشت اهل بیت در روز اربعین به کربلا است<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۷۱</ref> در مقابل [[سید محمدعلی قاضی طباطبایی|شهید قاضی طباطبایی]] کتابی با عنوان اربعین تالیف نموده و برگشت اهل بیت امام حسین(ع) در روز اربعین را اثبات نموده است. | ||
*پراکنده شدن یاران امام حسین(ع) در شب عاشورا.<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۳۵۶</ref> | *پراکنده شدن یاران امام حسین(ع) در شب عاشورا.<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۳۵۶</ref> | ||
*داستان شیر و فضه<ref>مجموعه | *داستان شیر و فضه<ref>مجموعه آثار ج۱۷، ص۵۸۵</ref> | ||
*داستان [[فاطمه دختر امام حسین (ع)|فاطمه صغری]]<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۵۸۶</ref> | *داستان [[فاطمه دختر امام حسین (ع)|فاطمه صغری]]<ref>مجموعه آثار، ج۱۷ص ۵۸۶</ref> | ||
*داستان [[زعفر جنی]]<ref>حماسه | *داستان [[زعفر جنی]]<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۷۰-۸۷-۱۰۴</ref> | ||
*[[بی بی شهربانو]] در [[ری]].<ref> | *[[بی بی شهربانو]] در [[ری]].<ref>مجموعه آثار، ج۱۷، ص: ۱۳۱و۵۹۸</ref> مطهری در این کتاب دلیل جعلی بودن داستان [[شهربانو]] را بیان نمی‌کند ولی در کتاب [[سیری در سیره نبوی]] علت جعلی بودن داستان شهربانو را عدم بیان در منابع تاریخی معتبر و منطقی نبودن داستان می‌داند.<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱۶، ص: ۱۰۷</ref> | ||
==نقد نویسنده شهید جاوید به کتاب== | ==نقد نویسنده شهید جاوید به کتاب== | ||
شهید مطهری در حماسه حسینی در بخش یادداشت ها از کتاب [[شهید جاوید]] نوشته [[نعمت الله صالحی نجف آبادی]] انتقاد کرده است. | شهید مطهری در حماسه حسینی در بخش یادداشت ها از کتاب [[شهید جاوید]] نوشته [[نعمت الله صالحی نجف آبادی]] انتقاد کرده است. | ||
[[پرونده:حماسه.jpg|بندانگشتی|صالحی نجف آبادی در این کتاب تلاش کرد تا به نقدهای شهید مطهری به شهید جاوید پاسخ دهد.]] | [[پرونده:حماسه.jpg|بندانگشتی|صالحی نجف آبادی در این کتاب تلاش کرد تا به نقدهای شهید مطهری به شهید جاوید پاسخ دهد.]] | ||
صالحی نجف آبادی نیز در کتابی با عنوان [[نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری (کتاب)|نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری]] در صدد پاسخگویی به انتقادات شهید مطهری برآمده است، وی در ضمن پاسخگویی، به بعضی از روضه‌هایی که مطهری خوانده، انتقاد کرده است.<ref> | صالحی نجف آبادی نیز در کتابی با عنوان [[نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری (کتاب)|نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری]] در صدد پاسخگویی به انتقادات شهید مطهری برآمده است، وی در ضمن پاسخگویی، به بعضی از روضه‌هایی که مطهری خوانده، انتقاد کرده است.<ref>صحتی سرو رودی، «تحریف شناسی تاریخ امام حسین بارویکرد کتابشناسانه»، ص۶۶</ref> | ||
==آثار مرتبط== | ==آثار مرتبط== | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
*امین، سید محسن، ثوره التنزیه، بیروت، دارالجدید عربی، چاپ اول، ۱۹۹۶م. | *امین، سید محسن، ثوره التنزیه، بیروت، دارالجدید عربی، چاپ اول، ۱۹۹۶م. | ||
*صالحی نجف آبادی، نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری، تهران، انتشارات کویر، فارسی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | *صالحی نجف آبادی، نگاهی به حماسه حسینی شهید مطهری، تهران، انتشارات کویر، فارسی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
*صحتی سرو رودی، محمد، تحریف شناسی تاریخ امام حسین بارویکرد کتابشناسانه، نشریه اطلاع رسانی و کتابداری اسلامی، پاییز ۱۳۸۳، شماره۱۸. | *صحتی سرو رودی، محمد، تحریف شناسی تاریخ امام حسین بارویکرد کتابشناسانه، در نشریه اطلاع رسانی و کتابداری اسلامی، پاییز ۱۳۸۳، شماره۱۸. | ||
*مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، تهران، انتشارات صدرا، فارسی، چاپ اول، ۱۳۷۷. | *مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، تهران، انتشارات صدرا، فارسی، چاپ اول، ۱۳۷۷. | ||
*مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، انتشارات صدرا، ۱۳۷۹ش. | *مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۹ش. | ||
*مطهری، مرتضی، نقدهای استاد مطهری بر کتاب شهید جاوید، تهران، صدرا، ۱۳۷۹. | *مطهری، مرتضی، نقدهای استاد مطهری بر کتاب شهید جاوید، تهران، صدرا، ۱۳۷۹. | ||
*نوری، میرزا حسین، لولو و مرجان، ترجمه حسین استاد ولی، تهران، دراالکتب الاسلامیه، فارسی، چاپ اول، ۱۳۵۷ش. | *نوری، میرزا حسین، لولو و مرجان، ترجمه حسین استاد ولی، تهران، دراالکتب الاسلامیه، فارسی، چاپ اول، ۱۳۵۷ش. | ||