کاربر ناشناس
نامه دانشوران (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie جز (←منابع) |
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
بانی تألیف و انتشار نامۀ دانشوران ناصری، [[علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه]]، پنجاه و چهارمین پسر [[فتحعلی شاه قاجار]] و اولین [[وزارت علوم|وزیر علوم]] (وزارت: ۱۲۷۶-۱۲۹۸) در این عصر بود که [[ناصرالدین شاه]] او را به این کار مأمور کرد.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص«د»</ref> | بانی تألیف و انتشار نامۀ دانشوران ناصری، [[علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه]]، پنجاه و چهارمین پسر [[فتحعلی شاه قاجار]] و اولین [[وزارت علوم|وزیر علوم]] (وزارت: ۱۲۷۶-۱۲۹۸) در این عصر بود که [[ناصرالدین شاه]] او را به این کار مأمور کرد.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران، ج۱، ص«د»</ref> | ||
اعتضادالسلطنه برای این کار و انتخاب نویسنده، دستور داد فرمان شاه را به حاکمان ولایات ابلاغ کنند تا اطلاعات راجع به علمای هر منطقه به‌طور مستند گردآوری شود. همچنین جمعی از فضلا و نویسندگان برجسته را، که برای تدوین این اثر مایل به همکاری بودند، فراخواند و پس از مصاحبه و امتحان، ۴نفر را که واجد شرایط بودند انتخاب کرد و تألیف این کتاب را برعهدۀ آنان گذاشت.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، صهـ - و</ref> نویسندگان منتخب عبارت بودند از [[محمدمهدی عبد رب آبادی|شمس العلما شیخ محمدمهدی عبد رب‌آبادی]](درگذشت۱۳۳۱ش)، [[میرزا ابوالفضل ساوجی]](درگذشت۱۳۱۲ش)، [[ملا عبدالوهاب قزوینی]] معروف به | اعتضادالسلطنه برای این کار و انتخاب نویسنده، دستور داد فرمان شاه را به حاکمان ولایات ابلاغ کنند تا اطلاعات راجع به علمای هر منطقه به‌طور مستند گردآوری شود. همچنین جمعی از فضلا و نویسندگان برجسته را، که برای تدوین این اثر مایل به همکاری بودند، فراخواند و پس از مصاحبه و امتحان، ۴نفر را که واجد شرایط بودند انتخاب کرد و تألیف این کتاب را برعهدۀ آنان گذاشت.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، صهـ - و</ref> نویسندگان منتخب عبارت بودند از [[محمدمهدی عبد رب آبادی|شمس العلما شیخ محمدمهدی عبد رب‌آبادی]](درگذشت۱۳۳۱ش)، [[میرزا ابوالفضل ساوجی]](درگذشت۱۳۱۲ش)، [[ملا عبدالوهاب قزوینی]] معروف به ملاآقا(درگذشت ۱۳۰۶ش) و [[میرزا حسن طالقانی]].<ref>نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، ص«و»؛ قزوینی، ص۵۷-۵۸</ref> | ||
بار اصلی تألیف برعهدۀ عبد رب‌آبادی بود، به این ترتیب که مطالبی را که دیگر مؤلفان گردآوری کرده بودند، ترکیب و تألیف می‌کرد و به نگارش درمی‌آورد. اما با مرگ یا خروج برخی از اعضای انجمن نویسندگان و تنها ماندن عبد رب‌آبادی، بعدها ۳نفر دیگر به این جمع پیوستند،<ref>برای تفصیل رجوع کنید به اعتمادالسلطنه، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۴۱۰؛ همو، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۵۵۵؛ ج۲، ص۱۲۹۳؛ ج۳، ص۲۱۳۹</ref> از جمله شخصی به نام [[غیاث الدین کاشانی]] که از جلد سوم تا هفتم در تألیف کتاب دست داشت.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران ناصری، مقدمۀ صدر، صپانزده</ref> | بار اصلی تألیف برعهدۀ عبد رب‌آبادی بود، به این ترتیب که مطالبی را که دیگر مؤلفان گردآوری کرده بودند، ترکیب و تألیف می‌کرد و به نگارش درمی‌آورد. اما با مرگ یا خروج برخی از اعضای انجمن نویسندگان و تنها ماندن عبد رب‌آبادی، بعدها ۳نفر دیگر به این جمع پیوستند،<ref>برای تفصیل رجوع کنید به اعتمادالسلطنه، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۴۱۰؛ همو، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۵۵۵؛ ج۲، ص۱۲۹۳؛ ج۳، ص۲۱۳۹</ref> از جمله شخصی به نام [[غیاث الدین کاشانی]] که از جلد سوم تا هفتم در تألیف کتاب دست داشت.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران ناصری، مقدمۀ صدر، صپانزده</ref> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==منابع دانشنامه== | ==منابع دانشنامه== | ||
علاوه بر کتابخانۀ شخصی اعتضادالسلطنه،<ref>رجوع کنید به بامداد، ج۲، ص۴۴۷</ref> کتابخانه‌ای هم برای تألیف نامۀ دانشوران در اختیار مؤلفان قرار گرفته بود که شخصی به نام | علاوه بر کتابخانۀ شخصی اعتضادالسلطنه،<ref>رجوع کنید به بامداد، ج۲، ص۴۴۷</ref> کتابخانه‌ای هم برای تألیف نامۀ دانشوران در اختیار مؤلفان قرار گرفته بود که شخصی به نام آقاسیدعلی کتابدار آن بود.<ref>رجوع کنید به همانجا؛ همو، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۱۲۹۳؛ نامۀ دانشوران ناصری، مقدمۀ صدر، صشش</ref> | ||
==ویژگی ها== | ==ویژگی ها== | ||
نویسندگان کار خود را در ۱۲۹۶ش زیرنظر اعتضادالسلطنه آغاز کردند. وی، چنانکه از دیباچۀ نامۀ دانشوران<ref>رجوع کنید به ج۱، صر- ی</ref> پیداست، برای گردآوری و تألیف شرح‌حالها چارچوب ویژه‌ای تعیین کرده بود که واجد برخی نکات درخور توجه است، از جمله اشتمال آن بر احوال همۀ دانشمندان جهان [[اسلام]]، رعایت ترتیب الفبایی و ذکر نام و [[لقب]] یا [[کنیه|کنیۀ]] مشهورتر شخص، رعایت ترتیب سنوات در ذکر مطالب راجع به هر شخص، تشریح و توضیح و ضبط اصطلاحات و لغات دشوار و تفکیک نامهای مشترک، درج گزیدۀ پرمایه‌ای از اشعار هر شخص و ترجمۀ آنها به فارسی در صورت لزوم، ذکر حکایات و نوادر راجع به اشخاص، نگارش مطالب به نثری پاکیزه و سالم و درخور فهم همگان و بالاخره اجتناب از هرگونه تعصب و سختگیری و ذکر القاب ناشایست دربارۀ بزرگان دین، از [[شیعه]] و [[اهل سنّت]]. | نویسندگان کار خود را در ۱۲۹۶ش زیرنظر اعتضادالسلطنه آغاز کردند. وی، چنانکه از دیباچۀ نامۀ دانشوران<ref>رجوع کنید به ج۱، صر- ی</ref> پیداست، برای گردآوری و تألیف شرح‌حالها چارچوب ویژه‌ای تعیین کرده بود که واجد برخی نکات درخور توجه است، از جمله اشتمال آن بر احوال همۀ دانشمندان جهان [[اسلام]]، رعایت ترتیب الفبایی و ذکر نام و [[لقب]] یا [[کنیه|کنیۀ]] مشهورتر شخص، رعایت ترتیب سنوات در ذکر مطالب راجع به هر شخص، تشریح و توضیح و ضبط اصطلاحات و لغات دشوار و تفکیک نامهای مشترک، درج گزیدۀ پرمایه‌ای از اشعار هر شخص و ترجمۀ آنها به فارسی در صورت لزوم، ذکر حکایات و نوادر راجع به اشخاص، نگارش مطالب به نثری پاکیزه و سالم و درخور فهم همگان و بالاخره اجتناب از هرگونه تعصب و سختگیری و ذکر القاب ناشایست دربارۀ بزرگان دین، از [[شیعه]] و [[اهل سنّت]]. | ||
همچنین مقرر شد که نویسندگان نوشته‌های خود را به رؤیت اعتضادالسلطنه برسانند تا خطاهای احتمالی آنها را برطرف سازد. اعتضادالسلطنه امور مربوط به چاپ نامۀ دانشوران را به پسر خود، | همچنین مقرر شد که نویسندگان نوشته‌های خود را به رؤیت اعتضادالسلطنه برسانند تا خطاهای احتمالی آنها را برطرف سازد. اعتضادالسلطنه امور مربوط به چاپ نامۀ دانشوران را به پسر خود، محمدحسن‌میرزا، سپرد.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، ص«ر»</ref> | ||
==نقش اعتضادالسلطنه== | ==نقش اعتضادالسلطنه== | ||