سید احمد خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

| آرامگاه = حرم مطهر امام خمینی (ره)  

| نقش‌های برجسته = مشاور و وصی [[امام خمینی|امام خمینی (ره)]]، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای عالی امنیت ملی، رئیس مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تولیت حرم مطهر امام خمینی (ره)  

در اواخر 1345 ش، سید احمد برای دومین بار مخفیانه به نجف اشرف رفت و رسما وارد سلک روحانیت شد. همچنین در مدت توقف در نجف، در درس امام و برادرش سید مصطفی شرکت کرد. سید احمد، بنا به مسئولیتی که در به عنوان رابط نهضت در ایران داشت، در تیر 1346 ش به ایران بازگشت، اما مأموران ساواک او را شناسایی و دستگیر کردند و به اتهام اقدام بر ضد امنیت کشور بیش از یک ماه در زندان قزل قلعه محبوس گردید. او پس از آزادی، به فعالیت‌های سیاسی‌اش ادامه داد و بار دیگر، هنگامی که مأموران امنیتی در آبان 1346 ش به منزل امام خمینی در قم حمله کردند دستگیر و بازداشت شد.<ref>انصاری،مهاجر قبیلۀ ایمان، صص 35-40، 52-53، 77.</ref>

[[پرونده:در زندان رژیم شاه.jpg|بندانگشتی|چپ|در زندان رژیم شاه]]

در این سال‌ها، فعالیت سیاسی سید احمد به مراتب بیشتر از قبل شده بود. او به همراه عمویش، آیت الله [[مرتضی پسندیده]]، در ایام عزاداری، مجالس روضه خوانی را در بیت امام خمینی برپا می‌کرد و در این مجالس تلاش می‌نمود یاد ایشان را زنده نگهدارد. همچنین با طرفداران امام خمینی که جلساتی ترتیب می‌دادند، در ارتباط بود، از جمله با سید محمد رضا سعیدی ( تاریخ و محل شهادت: 1348 ش در زندان قزل قلعۀ تهران)، محمد رضا مهدوی کنی و فضل الله محلاتی.<ref>رک: یاران امام، به روایت اسناد ساواک، ج 1، صص 351، 354. </ref>

سید احمد در این دوره، به دستور امام خمینی با خانوادۀ زندانیان سیاسی و تبعیدی‌های نهضت اسلامی، دیدار می‌کرد و کمک‌های مالی در اختیار ایشان قرار می‌داد.<ref>بروجردی، ص 88؛ خلخالی، ص 256.</ref> تکثیر و پخش اعلامیه‌های امام خمینی<ref>(رک: احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج 1، صص 120-121؛ خامنه‌ای، ص 16.</ref> و رسیدگی به امور [[حوزه علمیه قم|حوزۀ علمیۀ قم]] به کمک برخی از نزدیکان امام خمینی<ref>(مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پرونده امام خمینی، ش 880، ص 53، ش 846،  صص 70-71.</ref> از دیگر وظایف وی در این سال‌ها بود. او در سال 1349 ش ازدواج کرد.<ref>مصطفوی، صص 101-102.</ref>

سید احمد برای سومین بار در سال 1352 ش به [[عراق]] و سپس به [[مکه]] رفت و پس از به جا آوردن فریضۀ [[حج]] به [[لبنان]] سفر کرد. در آنجا با [[امام موسی صدر]] و مبارزان ایرانی مقیم لبنان، از جمله دکتر [[مصطفی چمران]]، دیدار کرد. مدتی نیز در پایگاه نظامی که مصطفی چمران در لبنان برای آموزش مبارزان ایرانی ایجاد کرده بود، به فراگیری فنون نظامی پرداخت. در عراق، پس از مبادلۀ اخبار و اطلاعات، پیام‌ها و رهنمودهای جدیدی از امام خمینی دریافت کرد و در اوخر 1352 ش به ایران بازگشت.<ref>رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ امام خمینی، ش 859، صص 37-44. احمد خمینی، مجموعه آثار، ج 1، ص 120؛ انصاری، صص 85-86.</ref>

چهارمین سفر سید احمد به عراق، [[سوریه]] و لبنان مصادف با درگذشت ناگهانی و مشکوک [[خمینی سید مصطفی|سید مصطفی]] در اول آبان 1356 ش بود. این اتفاق سبب شد که سید احمد برنامه‌اش را تغییر دهد و در نجف بماند. امام خمینی در 15 دی 1356ش، وی را رسماً به جای سید مصطفی وصی خود انتخاب کرد.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج 11، ص 326؛ انصاری، صص 100-104؛ امام خمینی ، وعدۀ دیدار، صص 77-78.</ref>

مهم‌ترین وظیفۀ سید احمد در این مرحله، مرتبط و فعال نگهداشتن شبکۀ گستردۀ نهضت امام خمینی در ایران و سایر نقاط جهان در پوشش زائران اماکن کتبرکه، و پی‌گیری تحولات سیاسی و درگیری‌های مردم و مأموران حکومت پهلوی در ایران بود.<ref>رک: یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج 2، صص 286، 344؛ انصاری، صص 105-106؛ طباطبائی، ج 1، صص 360 به بعد.</ref>

پس از اوج گرفتن قیام مردم ایران در سال 1357 ش، محدودیت‌ها و فشارهای دولت عراق بر امام خمینی شدت گرفت و به محاصرۀ منزل امام خمینی در نجف اقدام کرد، که به تصمیم امام به ترک این کشور انجامید و سید احمد، امام خمینی را برای رفتن به فرانسه متقاعد کرد.<ref>احمد خمینی، مجموعه آثار، ج 1، صص 93-100، 568-569؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ امام خمینی، ش 849، صص 18-24، ش 877، صص 16-17؛ برای آگاهی بیشتر از نقش سید احمد در انتخاب پاریس رک: امام خمینی، صحیفۀ انقلاب، ص 38.</ref>

پرتلاش‌ترین دورۀ زندگی سید احمد، از این زمان تا بازگشت وی به همراه امام خمینی به ایران در 12 بهمن 1357 بود. او در این مدت، نقش اساسی در برنامه‌ریزی‌ها، مصاحبه‌ها و دیدارهای امام خمینی با افراد، مبارزان و فعالان سیاسی ایران و رسانه‌های گروهی بر عهده داشت. وظیفۀ حفاظت از امام خمینی و حفظ شبکۀ ارتباطی نهضت اسلامی هم با وی بود. <ref>رک: انصاری، صص 120-122؛ طباطبائی، ج 1، صص 363- 366، ج 3، صص 41-44، 119، 147، و جاهای دیگر.</ref>

در بازگشت امام خمینی به ایران، سید احمد ضمن شرکت در جلسات تصمیم گیری، تنظیم ملاقات‌ها، وظیفۀ انتقال پیام‌های امام و انعکاس لحظه به لحظۀ رخدادها و تحولات انقلاب به وی و حفاظت امام خمینی را برعهده داشت.<ref>رک: امام خمینی، کوثر، ج 3، ص 425.</ref> او در 10 اسفند 1357 ش، همراه امام خمینی به [[قم]] رفت و در بهمن 1358 با رهبر انقلاب به [[تهران]] بازگشت و دورۀ دشوار تحولات نظام سیاسی و اجتماعی ایران وظایف خود را همچون پیش ادامه داد و هم زمان با دفاع از انقلاب و امام خمینی، به مقابله با دسیسه‌های مخالفان پرداخت.<ref>یادگار امام، صص 81-82.</ref>

او در دورۀ پس از پیروزی انقلاب، علاوه بر حمایت از دیدگاه‌ها و مواضع امام خمینی، خود نیز به مناسبت‌های مختلف نطر و مواضع خود را اعلام می‌کرد<ref>.برای نمونه‌ای از دیدگاه‎‌های او در زمینه‌های ولایت فقیه، شوراها، مجلس خبرگان و غیره رک: احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج 1، صص 29-51، 57-59.</ref>

سید احمد در قضیه تسخیر سفارت آمریکا در تهران در 13 آبان 1358، از اولین افرادی بود که بر اقدام دانشجویان صحه گذاشت و بر لزوم حمایت از اقدام آنان اصرار ورزید.<ref>احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج 1، صص 63-64؛ انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ص 158.</ref>

سید احمد بارها از سوی مسئولان برای سمت‌های مختلف و مهم نامزد شد که به توصیۀ امام خمینی نپذیرفت. <ref>رک: انقلاب اسلامی، ش 311، 1 مرداد 1359، ص 1؛ امام خمینی، صحیفۀ نور، ج 12، ص 260؛ هاشمی رفسنجانی، 1378ش، ص 246.</ref> تنها انتصاب رسمی سید احمد، عضویت در شورای پنج نفرۀ مسئولان نظام بود که به عنوان رابط رهبر انقلاب در آن شرکت می‌کرد و خود نیز نظر مشورتی داشت.<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران: کارنامه و خاطرات 1360 هاشمی رفسنجانی، صص 30-31؛ «حاج احمد آقا: جسور، خلاق و مورد اعتماد امام (ره)» (مصاحبه)، صص 40- 41.</ref>

سید احمد نقش مهم و فعالی در جریان جنگ تحمیلی عراق با ایران (شهریور 1359) داشت، از جمله: کسب اطلاعات دقیق روزمره از آخرین وضعیت نیروهای خودی و دشمن در جبهه‌های جنگ و اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه و موضع افراد و گروه‌ها در قبال امور و مسائل جنگ، تنظیم و جمع بندی آخرین اطلاعات از مواضع سیاسی و نظامی کشورهای خارجی و مجامع بین المللی و رسانه‌های گروهی کشورهای دیگر، رساندن به موقع همۀ اطلاعات به امام خمینی، ابلاغ پیام‌های سری و علنی امام خمینی به مدیران کشوری و لشکری و نهادها و سازمان‌ها، ارتباط مستمر با شورای عالی دفاع و فرماندهان نظامی، شرکت در جلسات شورا و مشاوره دادن به شورا و امام خمینی.<ref>انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ص 192؛ رضایی،«حاج احمد آقا، ناشناخته ماند» (مصاحبه)، صص 32- 34.</ref>

==حزب جمهوری و مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)==

سید احمد، پس از واقعه هفتم تیر 1360 (انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی)، به عنوان نمایندۀ امام خمینی در شورای مرکزی حزب شرکت می‌کرد. وی همچنین نمایندۀ امام خمینی در مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و در جلسات بازسازی مناطق جنگ زده که متشکل از رؤسای سه قوه بود، شرکت داشت. او همچنین سرپرست دفتر امام خمینی بود.<ref>رک: امام خمینی، صحیفۀ نور، ج 20، صص 36- 39؛ روحانی،«خاطرات حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی» در گنجینۀ دل، ص 324؛ انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، صص 202- 203.</ref> با تأسیس مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی در 17 شهریور 1367 ش، به فرمان امام خمینی، مسئولیت اداره و سیاست گذاری این مؤسسه به سید احمد واگذار گردید.<ref>انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، صص 264- 268.</ref>

==تولیت حرم مطهر==

بعد از رحلت امام خمینی در 14 خرداد 1368 ش، مجموعۀ بزرگ حرم مطهر به اهتمام سید احمد شکل گرفت.<ref>انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، صص 276- 277.</ref> در این هنگام، سید احمد خمینی با اعلام حمایت از رهبری آیت الله [[سید علی خامنه‌ای]]، از وارد شدن به رقابت‌های سیاسی و جناحی خودداری و در حد توان برای ایجاد هماهنگی بین جناح‌ها تلاش کرد.<ref>احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج 2، صص 232- 234.</ref> او که از پذیرفتن سمت‌های رسمی اجرایی امتناع می‌ورزید، به توصیۀ آیت الله سید علی خامنه‌ای، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی را پذیرفت.<ref>انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ص 234.</ref>

[[پرونده:قبر سید احمد خمینی.jpg|بندانگشتی|آیت الله سید علی خامنه‌ای [[سید علی خامنه‌ای|رهبر انقلاب اسلامی ایران]] و حجت الاسلام سید حسن خمینی فرزند سید احمد خمینی، در مرقد [[امام خمینی]] (ره) و مزار سید احمد]]

سید احمد خمینی در 21 اسفند 1373 ش، به دلیل عارضۀ قلبی و تنفسی، در بیمارستان بقیة الله تهران بستری گردید و در شامگاه 25 اسفند همان سال درگذشت. او سه فرزند پسر به نام‌های حسن، یاسر و علی داشت.

 

{{ستون-شروع|2}}

* امام خمینی، صحیفۀ انقلاب: وصیت نامۀ سیاسی – الهی رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، تهران، 1368 ش.

* همو، صحیفۀ نور، تهران ج 12، 1361 ش، ج 20، 1369 ش.

* همو، کوثر: مجموعه سخنرانی های حضرت امام خمینی، تهران 1373 – 1374 ش.

* همو، وعدۀ دیدار: نامه های حضرت امام خمینی به حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، تهران، 1376 ش.

* انصاری، حمید، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، تهران، 1375 ش.

* بروجردی، محمود، «گفتگو با دکتر محمود بروجردی»، در گنجینۀ دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی (ره)، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، 1375 ش.

* ثقفی، بتول، «مصاحبه با همسر گرامی حضرت امام خمینی (ره)»، در همان.

* خامنه ای، علی، «مصاحبه با رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای به مناسبت اولین سالگرد رحلت یادگار امام»، در همان.

* خلخالی، صادق، «مصاحبه با ایت الله صادق خلخالی»، در همان.

* خمینی، احمد، دلیل آفتاب: خاطرات یادگار امام، تهران 1375 ش.

* همو، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، تهران، 1374 ش.

* رضایی، محسن، «حاج احمد آقا، ناشناخته ماند» (مصاحبه)، ندا، ش 15 (بهار 1374).

* روحانی، حسن، «خاطرات حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی» در گنجینۀ دل، همان.

* طباطبائی، صادق، خاطرات سیاسی – اجتماعی دکتر صادق طباطبائی، تهارن 1378 ش.

* محتشمی، علی اکبر، «مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، در گنجینۀ دل، در همان.

* مصطفوی، فریده، «مصاحبه با خانم فریده مصطفوی»، در همان.

* موسوی، میر حسین، «حاج احمد آقا: جسور، خلاق و مورد اعتماد امام (ره)» (مصاحبه)، ندا، ش 15 (بهار 1374).

* نیکبخت، رحیم، «آشنای غریب: مروری بر زندگانی و مبارزات مرحوم حاج احمد آقا خمینی از ولادت تا شهادت برادر»، اطلاعات (ضمیمه)، ش 22156ف 25 اسفند 1379 ش.

* هاشمی رفسنجانی، اکبر، عبور از بحران: کارنامه و خاطرات 1360 هاشمی رفسنجانی، به اهتمام یاسر هاشمی، تهران 1378 ش.

* همو، «مصاحبه با ایت الله هاشمی رفسنجانی ریاست محترم جمهوری اسلامی»، در گنجینۀ دل، همان.

* یاد یادگار امام، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، 1380 ش.

* یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج 1: شهید آیت الله سید محمد رضا سعیدی، تهارن، وزرات اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1376 ش، ج 2: شهید آیت الله حاج شیخ محمد صدوقی، تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1377 ش، ج 11: شهید سرفراز دکتر مصطفی چمران، تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378 ش.