درایة الحدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

از شاخه‌های علوم حدیثی.

این اصطلاح مرکب است از دو کلمه «درایة» و «الحدیث»؛ درایه مصدر ثلاثی مجرد است از ریشه دری به معنای دانستن؛ البته نه مطلق دانستن بلکه نوعی خاص از آن: دانشی که در پی یک سلسله مقدمات و با نوعی تدبیر به دست آید.<ref>راغب اصفهانی، ذیل «دری»</ref> دانشی که نه با تحصیل و از طریق مقدمات معمول بلکه به شیوه‌ای غیرمعمول حاصل شود<ref> مصطفوی، ذیل «دری» </ref> و سرانجام دانشی که مسبوق به شک باشد. <ref>عبدالله مامقانی، ج۱، ص ۴۰</ref>

شیخ بهایی با تغییر دادن تعبیر طرق به سند و گنجاندن مباحث کلی تر در تعریف درایه آن را دانشی دانسته است که از سند حدیث و تن آن و چگونگی دریافت و آداب نقل آن بحث می‌کند.<ref>شیخ بهایی، ص ۵۳۴</ref>

بسیاری از اصطلاحات این دانش در قرن سوم شکل گرفت و محدثان و رجالیان در مقدمه آثار حدیثی و رجالی خود برخی از مباحث مطرح در درایه مانند آداب تحمل و اداء، انواع روایات مقبول و منکر و نیز طبقات راویان و امثال آن را طرح کردند. نورالدین عتر، ص ۶۱-۶۳؛ عبدالماجد غوری، ج ۱، ص ۲۵-۲۹ به گفته نورالدین عتر –ص ۶۲-۶۳- در میان این آثار، العلل ترمذی متوفی ۲۷۹ که در انتهای جامع –ج ۵، ص ۳۹۲-۴۱۸- آمده، به دلیل تعریف بعضی اصطلاحات علم درایه و مباحث گوناگون آن ممتاز است.