درایة الحدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

درایة الحدیث (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ آوریل ۲۰۱۴، ساعت ۱۵:۰۰

۶٬۴۱۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۶ آوریل ۲۰۱۴

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Sama

@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 ==رابطه درایة الحدیث و دیگر علوم حدیثی==
 با آنکه عالمان اهل سنت، عموماً، این تعارف را نقد و بررسی نکرده اند، - برای نقد اجمالی این تعارف نک: د. اسلام، چاپ دوم، ذیل اصول الحدیث از دو منظر می توان درباره آن بحث کرد: اول از منظر رابطۀ درایة الحدیث با علوم زیر مجموعه آن، مثلاً علم رجال؛ دوم از منظر رابطۀ درایة الحدیث و روایة الحدیث با یدکدیگر. با توجه به تعاریف موجود، همه دانشهای حدیثی را می توان ذیل این دو شاخه قرار داد.
 گروهی از درایه نگاران معاصر همه دانشهای حدیثی را زیر مجموعه درایه دانسته و به شش مورد از آنها تصریخ کرده اند صبحی صالح ص 107-112؛ صباغ، ص 151-165 حال آنکه متقدمان یکایک مباحث ذیل درایه را یک علم مستقل دانسته و بعضا حدی مشخص هم برای آنها قائل نشده اند. ابن حجر عسقلانی، 1417، ج 1، ص 232-234؛ سیوطی، ج 1، ص 33 مثلاً از مهمترین شاخه های درایـة الحدیث علم رجال است که بسیاری از مباحث آن، از جمله مباحث ناظر به طبقات و اسمامی راویان و همچنین مباحث درایه فزون تر است، رابطه این دانش را با زیرمجموعه های آن، به ویژه رجال در خود تأمل می سازد. ناروشن بودن مرز بین این دانش با فروع آن همچنین موجب شده است تاریخ نگارش آثار درایی نیز آشفته به نظر برسد و به رغم اینکه تاریخ نگارش آثار مستقل در بعضی از زیر مجموعه های علم درایه بسیار پیش از قرن چهارم است، اولین اثر مستقل در زمینه این علم را متعلق به رامهرمزی متوفی 360 دانسته اند.
 در خصوص رابطه دو دانش روایة الحدیث و درایة الحدیث نیز باید گفت که گاه ارتباط درایه را با متن حدیث از نوع رابطه تفسیر با متن و احکام با وقایع صبحی صالح، ص 107 و گاه از نوع رابطه اصول فقه با فقه و نحو با اعراب دانسته اند. نورالدین عتر، ص 34
+==تعاریف شیعه==
+مجموع تعاریفی را که درایه نگاران شیعه ارائه کرده اند می توان ذیل سه تعریف اصلی طبقه بندی کرد
+===تعریف شهید ثانی===
+نزد شهید ثانی –ص 149- درایه دانشی است که در آن از متن حدیث و طرق آن، اعم از صحیح و سقیم و علیل و همه آنچه برای بازشناختن حدیث مقبول از مردود لازم است، بحث می شود.
+===شیخ بهایی===
+شیخ بهایی با تغییر دادن تعبیر طرق به سند و گنجاندان مباحث کلی تر در تعریف درایه آن را دانشی دانسته است که از سند حدیث و تن آن و چگونگی دریافت و آداب نقل آن بحث می کند. ص 534
+===آقابزرگ===
+آقابزرگ تهرانی با اصلاح مواردی در تعریف اول، مباحث درایه را به سند حدیث محدود کرده است و آن را بحث از احوال و عوارض سند حدیث، از آن حیث که در اعتبار و عدم اعتبار آن دخالت دارد، دانسته است.
+چون در میان درایه نگاران شیعه تقسیم علم حدیث به دو دانش درایه و روایه پیشینه ندارد و عالمان شیعه چندان به طبقه بندی علوم حدیثی توجه نشان نداده اند، تقسیم بندی بعضی از معاصران را باید تطبیق نابجای تقسیم بندی علم حدیث نزد علمای اهل سنت بر علم حدیث نزد علمای شیعه دانست. برای نمونه ربانی ص 13-14؛ مدیر شانه چی، ص 2-4
+==تقسیم دانشهای حدیثی==
+تقسیم دانشهای حدیثی به سه دسته فقه الحدیث، رجال و درایه هم تقسیمی بسیار متأخر است که شهرت یافته است. برای طبقه بندی جدید از شاخه های علم درایه مهریزی، ص 20-25 اگرچه این تقسیم بندی متأخر کوششی بوده برای ساماندهی طبقه بندی دانشهای حدیثی، اما قابلیت آن در اشتمال بر همه این نوع دانشها نزد گذشتگان در خور تأمل است. با این همه تردیدی نیست که عالمان شیعه از دیرباز به تفکیک مباحث درایه و رجال توجه داشته اند. برای نمونه حائری اصفهانی، ص 526-527؛ جیلانی رشتی، ص 218-219 گاه افزون بر رجال و درایه از دانش دیگری به نام «اسناد» هم یاد شده است و گاه دو دانش اول را زیر مجموعه آن خوانده –دربندی، ص 82 و گاهی هم این سه را قسیم هم دانسته اند حسینی جلالی، ص 13
+===جدایی درایه و رجال نزد شیعه===
+در هر صورت روشن است که از دیدگاه عالمان شیعه برخلاف اهل سنت، دو دانش درایه و رجال یکی یا زیر مجموعه هم نیستند. دربندی همانجا بر همین اساس عالمان شیعه از آنجا که دانش راجال را جزئی از درایه ندانسته اند، به این معنی که به ور کلی بحث از سند را در دریایه بحثی کبروی و ناظر به سند و در رجال بحثی صغروی و ناظر به یکایک راویان دانسته اند عبدالله مامقانی، ج1، ص 42 به تفکیک روشن مباحث این دو دانش از یکدیگر توفیق یافته اند. با این همه، در عمل، چون در درایه از نتایج دانش رجال استفاده می شود، پرداختن به برخی مباحث رجالی مانند الفاظ جرح و تعدیل، معرفی کتابهای رجالی و تعارض احوال رجالی، امری معمول است. جیلانی رشتی، ص 304-332؛ حسینی جلالی، همانجا
+==نام های دیگر درایه==
+از دانش درایه به علوم الحدیث، درایة الحدیث، مصطلح الحدیث و اصول الحدیث نیز تعبیر شده است. فضلی، ص 9، عبدالماجد غوری، 1428، ج 1، ص 23 در میان علمای شیعه، اصطلاح درایه پراستعمالترین عنوان برای این دانش است. صدرایی خویی، ص 55-58 نزد علمای شیعه تعبیر اصول الحدیث عموماً برای اشاره به کتابهای اصلی حدیثی، مثل کتب اربعه به کار رفته است. برای نمونه امینی، ص 169؛ توحیدی، ج 1، ص 94
+شکل گیری درایة الحدیث را باید حاصل تعامل گسترده محدثان، فقیهان و متکلمان با حدیث دانست. البته این روند در میان شیعیان و اهل سنت مسیری گاه متفاوت را پیموده است. در میان اهل سنت از دوره صحابه و پس از آنها شاهد توجه به بعضی از مباحث درایه هستیم. نورالدین عتر، ص 37-58 نمونه هایی از نگارش در برخی موضاعات درایه از اواخر قرن دوم در دست است. شافعی، اولین فردی است که در الرسالة مباحثی از این دست را به بحث گذاشته است. عبدالماجد غوری، ج 1، ص 24
+==شکلگیری اصطلاحات علوم حدیث==
+بسیاری از اصطلاحات این دانش در قرن سوم شکل گرفت و محدثان و رجالیان در مقدمه آثار حدیثی و رجالی خود برخی از مباحث مطرح در درایه مانند آداب تحمل و اداء، انواع روایات مقبول و منکر و نیز طبقات راویان و امثال آن را طرح کردند. نورالدین عتر، ص 61-63؛ عبدالماجد غوری، ج 1، ص 25-29 به گفته نورالدین عتر –ص 62-63- در میان این آثار، العلل ترمذی متوفی 279 که در انتهای جامع –ج 5، ص 392-418- آمده، به دلیل تعریف بعضی اصطلاحات علم درایه و مباحث گوناگون آن ممتاز است.