قبرستان تخت فولاد: تفاوت میان نسخه‌ها

قبرستان تخت فولاد (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۱۴، ساعت ۱۶:۵۶

۶ بایت حذف‌شده ، ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۱۴

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Mahboobi

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
-تخت فولاد از دورة الجایتو (703ـ716) گورستان بوده است (جابری انصاری ، همانجا) و تا اواخر دورة صفوی ، مزار بابا رکن الدین نیز خوانده می شد (هنرفر، ص 493؛ نیز رجوع کنید به بابا رکن الدین شیرازی * ).
@@ خط ۱۸: / خط ۱۷: @@
 ==تاریخچه==
-تخت فولاد در زمان صفویه از قبرستانهای دوازده گانه اصفهان بود و در آن چهارصد تکیه و بقعه ساخته شده بود، که از آن جمله است : تکیة بابا رکن الدین ، تکیة میرفندرسکی ، تکیة میرزا رفیعا و تکیة خاتون آبادی (شاردن ، ص 121؛ بهشتیان ، ص 44ـ46، 49، 58 ـ59). در همین دوره خیابانی به موازات چهارباغ بالا (چهارباغ علیای عباسی ) به سوی شیراز احداث شد که از بین تکایای تخت فولاد می گذشت (بهشتیان ، ص 40، 42؛ جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 160ـ161). چهارباغِ اطرافِ این خیابان و آبشارها و حوضهای جلو آن به همراه بسیاری از آثار صفوی در این منطقه در فتنة افغان و نیز در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار (1313ـ1324) یکسره ویران شد. در زمان قاجار، محمدحسین خان امین الدوله از جنوب پل خواجو تا دروازة تخت فولاد خیابانی ساخت که به «چهارباغ امین آباد» معروف شد (ارباب اصفهانی ، ص 43ـ44). امروزه این خیابان به نام «فیض » نامیده می شود.
-در 1294 تخت فولاد یکی از دو گورستان شهر اصفهان با محیطی تقریباً بیش از ربع فرسنگ بود (تحویلدار، ص 33ـ34). از 1300 تا 1308 آبادی و دیه مختصری داشت و باغ سعادت آباد حد شمالی آن را تشکیل می داد. قبرستانی وسیع و تکیة میرفندرسکی و بقعة لسان الارض در شمال شرقی و مسجد مصلاّ در غرب آن قرار داشت . مصلاّ ی تخت فولاد که بعد از 1300 ساخته شده است ، حدود بیست جریب مساحت دارد (جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 143). در 1318 در مغرب دروازة تخت فولاد ــ که سابقاً معبر کاروان فارس بوده ــ مسجد و مدرسه رکن الملک ساخته شده است (همانجا؛ نیز رجوع کنید بههنرفر، ص 805 ـ806).
+تخت فولاد از دورة الجایتو (703ـ716) گورستان بوده است<ref>جابری انصاری ، همانجا</ref> و تا اواخر دورة صفوی، مزار بابا رکن الدین نیز خوانده می شد.<ref>هنرفر، ص 493</ref>
-از حدود 1335 تا 1350 ش بخشهای بیشتری از شهر به سوی منطقة تخت فولاد توسعه یافت (شفقی ، نقشة ش 15). در نیم قرن اخیر در این منطقه تحولاتی روی داده است که از مهمترین آنهاست : تغییر بافت معماری و شهرسازی ؛ در محدودة شهری قرارگرفتن تخت فولاد، بویژه سکونت جمع کثیری از حاشیه نشینان شهر در جوار مقابر و تکایای آن ؛ ایجاد بناها و بقاع جدید در آنجا.
+تخت فولاد در زمان صفویه از قبرستانهای دوازده گانه اصفهان بود و در آن چهارصد تکیه و بقعه ساخته شده بود، که از آن جمله است : تکیة بابا رکن الدین ، تکیة میرفندرسکی ، تکیة میرزا رفیعا و تکیة خاتون آبادی.<ref>شاردن ، ص 121؛ بهشتیان ، ص 44ـ46، 49، 58 ـ59</ref> در همین دوره خیابانی به موازات چهارباغ بالا (چهارباغ علیای عباسی) به سوی شیراز احداث شد که از بین تکایای تخت فولاد می گذشت.<ref>بهشتیان ، ص 40، 42؛ جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 160ـ161</ref> چهارباغِ اطرافِ این خیابان و آبشارها و حوضهای جلو آن به همراه بسیاری از آثار صفوی در این منطقه در فتنه افغان و نیز در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار (1313ـ1324) یکسره ویران شد. در زمان قاجار، محمدحسین خان امین الدوله از جنوب پل خواجو تا دروازة تخت فولاد خیابانی ساخت که به «چهارباغ امین آباد» معروف شد.<ref>ارباب اصفهانی ، ص 43ـ44</ref> امروزه این خیابان به نام «فیض » نامیده می شود.
-در طی سالها، تعداد زیادی از تکیه ها و قبرهای تخت فولاد تخریب شده است ، از جمله تکیة نواب ، قبر فاضل اردستانی از علمای عهد صفوی ، قبر ضیاء شاعر و خطاط ، قبر دامی شاعر، سردابِ اعقاب میرمحمدصادق موسوی خواجویی در جنوب تکیه خاتون آبادیها و قبر ملاعبدالقادر عاشق آبادی ، عارف مشهور اواخر عهد صفوی . اراضی این مکانها یا به خانه و مغازه تبدیل شده یا به سبب تعریض خیابان و تسطیح جاده از میان رفته است (مهدوی ، ص 222، 224). انتقال آثار مقبرة ملامحمد صادق پلوی اردستانی از کنار پل خواجو به تکیة کازرونی و ساختن مرکز مخابرات روبروی تکیة آغاباشی در چند سال گذشته از مهمترین تغییرات در این گورستان است (رفیعی مهرآبادی ، ص 21؛ جابری انصاری ، 1378ش ،ج 2، یادداشتهای مظاهری ، همانجا).
+در 1294 تخت فولاد یکی از دو گورستان شهر اصفهان با محیطی تقریباً بیش از ربع فرسنگ بود.<ref>تحویلدار، ص 33ـ34</ref> از 1300 تا 1308 آبادی و دیه مختصری داشت و باغ سعادت آباد حد شمالی آن را تشکیل می داد. قبرستانی وسیع و تکیة میرفندرسکی و بقعة لسان الارض در شمال شرقی و مسجد مصلاّ در غرب آن قرار داشت . مصلاّ ی تخت فولاد که بعد از 1300 ساخته شده است ، حدود بیست جریب مساحت دارد.<ref>جابری انصاری، 1378ش، ج 2، ص 143</ref> در 1318 در مغرب دروازة تخت فولاد ـ که سابقاً معبر کاروان فارس بوده ـ مسجد و مدرسه رکن الملک ساخته شده است.<ref>همانجا؛ نیز رجوع کنید بههنرفر، ص 805 ـ806</ref>
-تخت فولاد از زمان متروک شدن گورستانهای داخل شهر تا 1363 ش ــ که گورستان شهر در باغ رضوان ایجاد شد ــ تنها گورستان اصفهان بود (جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 170؛ مهدوی ، ص 14) اما امروزه فقط شهدا را در آن به خاک می سپارند.
+از حدود 1335 تا 1350 ش بخشهای بیشتری از شهر به سوی منطقة تخت فولاد توسعه یافت.<ref>شفقی ، نقشة ش 15</ref> در نیم قرن اخیر در این منطقه تحولاتی روی داده است که از مهمترین آنهاست : تغییر بافت معماری و شهرسازی ؛ در محدودة شهری قرارگرفتن تخت فولاد، بویژه سکونت جمع کثیری از حاشیه نشینان شهر در جوار مقابر و تکایای آن ؛ ایجاد بناها و بقاع جدید در آنجا.
+در طی سالها، تعداد زیادی از تکیه ها و قبرهای تخت فولاد تخریب شده است ، از جمله تکیة نواب ، قبر فاضل اردستانی از علمای عهد صفوی ، قبر ضیاء شاعر و خطاط ، قبر دامی شاعر، سردابِ اعقاب میرمحمدصادق موسوی خواجویی در جنوب تکیه خاتون آبادیها و قبر ملاعبدالقادر عاشق آبادی ، عارف مشهور اواخر عهد صفوی . اراضی این مکانها یا به خانه و مغازه تبدیل شده یا به سبب تعریض خیابان و تسطیح جاده از میان رفته است.<ref>مهدوی ، ص 222، 224</ref> انتقال آثار مقبرة ملامحمد صادق پلوی اردستانی از کنار پل خواجو به تکیة کازرونی و ساختن مرکز مخابرات روبروی تکیة آغاباشی در چند سال گذشته از مهمترین تغییرات در این گورستان است.<ref>رفیعی مهرآبادی ، ص 21؛ جابری انصاری ، 1378ش ،ج 2، یادداشتهای مظاهری ، همانجا</ref>
+تخت فولاد از زمان متروک شدن گورستانهای داخل شهر تا 1363 ش ـ که گورستان شهر در باغ رضوان ایجاد شد ـ تنها گورستان اصفهان بود<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 170؛ مهدوی ، ص 14</ref> اما امروزه فقط شهدا را در آن به خاک می سپارند.
 ==موقعیت جغرافیایی==
@@ خط ۴۹: / خط ۵۱: @@
   {{ستون-شروع}}
-* محمدمهدی بن محمدرضا ارباب اصفهانی ، نصف جهان فی تعریف الاصفهان ، چاپ منوچهر ستوده ، تهران 1340ش.
+* محمدمهدی بن محمدرضا ارباب اصفهانی ، نصف جهان فی تعریف الاصفهان ، چاپ منوچهر ستوده، تهران 1340ش.
-* حبیب اللّه بزرگزاد، جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی در ایران قبل از اسلام ، اصفهان 1350 ش.
+* حبیب اللّه بزرگزاد، جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی در ایران قبل از اسلام، اصفهان 1350 ش.
-* عباس بهشتیان ، بخشی از گنجینة آثار ملی ایران ، اصفهان 1343 ش.
+* عباس بهشتیان، بخشی از گنجینة آثار ملی ایران، اصفهان 1343 ش.
-* حسین بن محمدابراهیم تحویلدار، جغرافیای اصفهان ، چاپ منوچهر ستوده ، اصفهان 1342 ش.
+* حسین بن محمدابراهیم تحویلدار، جغرافیای اصفهان، چاپ منوچهر ستوده، اصفهان 1342 ش.
-* محمدحسن جابری انصاری ، تاریخ اصفهان ، چاپ جمشید مظاهری ، اصفهان 1378ش.
+* محمدحسن جابری انصاری، تاریخ اصفهان ، چاپ جمشید مظاهری، اصفهان 1378ش.
 * همو، تاریخ اصفهان وری و همة جهان، اصفهان، 1321ش.
 * خوانساری.
-* ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی ، آثار ملی اصفهان ، تهران 1352 ش.
+* ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، آثار ملی اصفهان، تهران 1352 ش.
-* ژان شاردن ، سیاحتنامة شاردن : سازمان نظامی و سیاسی و مدنی ایران ، ترجمة محمدعباسی ، ج 8، تهران 1345ش.
+* ژان شاردن ، سیاحتنامة شاردن: سازمان نظامی و سیاسی و مدنی ایران، ترجمه محمدعباسی، ج 8، تهران 1345ش.
-* سیروس شفقی ، جغرافیای اصفهان ، اصفهان 1353ش.
+* سیروس شفقی ، جغرافیای اصفهان، اصفهان 1353ش.
-* مسعودمیرزا بن ناصر ظلّالسلطان ، خاطرات ظل السلطان ، چاپ حسین خدیوجم ، تهران 1368 ش.
+* مسعودمیرزا بن ناصر ظلّالسلطان، خاطرات ظل السلطان، چاپ حسین خدیوجم، تهران 1368 ش.
-* منوچهر قدسی ، خوشنویسی در کتیبه های اصفهان ، اصفهان 1378ش.
+* منوچهر قدسی ، خوشنویسی در کتیبه های اصفهان، اصفهان 1378ش.
-* انگلبرت کمپفر، سفرنامة کمپفر ، ترجمة کیکاووس جهانداری ، تهران 1360ش.
+* انگلبرت کمپفر، سفرنامة کمپفر، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران 1360ش.
-* عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری ، تذکرة القبور ، چاپ ناصر باقری بیدهندی ، قم 1371ش.
+* عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، چاپ ناصر باقری بیدهندی، قم 1371ش.
-* مصلح الدین مهدوی ، لسان الارض ، یا، تاریخ تخت فولاد ، اصفهان 1370ش.
+* مصلح الدین مهدوی، لسان الارض، یا، تاریخ تخت فولاد، اصفهان 1370ش.
-* جلال الدین همائی ، تاریخ اصفهان ، ج 1: هنر و هنرمندان ، چاپ ماهدخت بانو همایی ، تهران 1375 ش ، لطف اللّه هنرفر، گنجینة آثار تاریخی اصفهان ، اصفهان 1344 ش.
+* جلال الدین همائی، تاریخ اصفهان، ج 1: هنر و هنرمندان، چاپ ماهدخت بانو همایی، تهران 1375 ش.
+* لطف اللّه هنرفر، گنجینة آثار تاریخی اصفهان، اصفهان 1344 ش.
+{{پایان}}
 ==پیوند به بیرون==
 * منبع مقاله: [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3362 دانشنامه جهان اسلام]