محراب: تفاوت میان نسخه‌ها

لغت‌شناسان برای محراب معانی مختلفی مانند صدر مجلس،‌ صدر اتاق و شریف‌ترین جای مسجد ذکر کرده‌اند.<ref>ر. ک. دهخدا، لغتنامه، واژه محراب، ج۱۳، ص۲۰۳۷۳.</ref> در اصلاح طاق‌نمایی در مسجد را می‌گویند که به جهت قبله باشد. برخی درباره سبب نامگذاری آن گفته‌اند که محراب از ریشه حرب به معنای جنگ گرفته شده است و به معنای مکان جنگ انسان با [[شیطان]] است. [[راغب اصفهانی]] محراب را برگرفته از محراب‌البیت و به معنای صدر مجلس می‌داند.<ref>راغب، المفردات، ص۲۲۵. ذیل (واژه حرب).</ref>

محراب چهار بار<ref>آل عمران/۳۷، ۳۹؛ ص/۲۱؛ مریم/ ۱۱.</ref> و محاریب (جمع محراب) یک بار<ref>سبأ/۱۳.</ref> در [[قرآن]] به معانی جایگاه [[نماز]]، عبادتگاه و منزلگاه به کار رفته است. در برخی کتب [[فقه|فقهی]] شیعه در مبحث احکام مسجد، مباحثی درباره محراب مطرح شده است و در آنجا به روایاتی در این باره اشاره شده است.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ج۱۴، ص۱۶۸.</ref>

ساخت نخستین محراب به شکل طاقچه‌ای با فرورفتگی در دیوار در [[اسلام]] را به سال [[سال ۸۶ هجری قمری|۸۶ق]] نسبت می‌دهند<ref>دوپولو، معماری اسلامی، ص۲۲.</ref> [[عمر بن عبدالعزیز]] در حکومت [[ولید بن عبدالملک]] هنگام تجدید بنای ساختمان [[مسجدالنبی]] آن را احداث کرد.<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۸۲.</ref> برخی نویسندگان احتمال داده‌اند که این طاقچه جایگزین شکلی در مانند برای نشان‌دادن جهت قبله بوده است. بنا بر برخی اسناد، در [[مسجدالنبی]]، صفحه‌ای سنگی جایگاه ایستادن [[پیامبر اکرم]] به [[نماز جماعت]] را نشان می‌داده است.<ref>آبیار، بررسی کتیبه‌های محراب‌های گچی در موزه ملی ایران، ص۷۵.</ref>

ابن بطوطه ساخت نخستین محراب را در اسلام به دوره [[عثمان بن عفان]] نسبت می‌دهد البته وی اشاره می‌کند که برخی بنای نخستین محراب در اسلام را به [[مروان ‌بن حکم|مروان]]  و برخی دیگر به عمر بن عبدالعزیز نسبت می‌دهند.<ref>ابن بطوطه، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۲.</ref>

در برخی از کتاب‌های فقهی در مباحث [[احکام]] [[مسجد]] و [[نماز جماعت]] به احکام مرتبط با محراب نیز اشاره شده است. برخی از فقهای شیعه مانند  [[شیخ طوسی]]، [[ابن ادریس]] و [[سید یزدی]] ساخت محراب داخلی (یا محراب در داخل دیوار) برای مساجد را [[مکروه]] دانسته‌اند.<ref> ابن ادریس، سرائر، ج۱، ص۲۷۹؛ یزدی، عروه الوثقی، ج۲، ص۴۰۸.</ref> البته شیخ طوسی می‌گوید که از ساخت محراب منع  نشده است.<ref>ذلک لیس بمحظور؛ طوسی، ص۱۰۹.</ref> مستند این فقها روایتی است که محراب را به مذبح [[یهود]] تشبیه کرده است و می‌گوید هنگامی که محراب‌ها را در مسجد دیدید آنها را بشکنید.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ج۱۴، ص۱۶۸.</ref>

* محراب مسجد جامع قیروان (قیروان [[تونس]]) در سال‌های ۲۴۸-۲۴۹ق ساخته شده است.<ref>آبیار، بررسی کتیبه‌های محراب‌های گچی در موزه ملی ایران، ص۷۶.</ref>

* [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/508733 آبیار، منصور، بررسی کتیبه‌های محراب‌های گچی در موزه ملی ایران، اثر، شماره ۳۵، پاییز ۱۳۸۱.]

* راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صنوان عدنان داوودی، دارالقلم  دمشق، دارالسامیه، بیروت، ۱۴۱۶ق-۱۹۹۶م.

*سمهودی، وفاء الوفاء، علی بن احمد، تحقیق: خالد عبدالغنی، بیروت،‌ دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.

*نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تحقیق: عباس قوچانی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش.