کاربر ناشناس
ترکیه: تفاوت میان نسخه‌ها
←ژئوپولتیک ترکیه
imported>Alikhosravi |
imported>Alikhosravi |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
}} | }} | ||
==ژئوپولتیک ترکیه== | |||
===موقعیت استراتژیک=== | |||
موقعیت خاص جغرافیایی تركیه موجب شده است كه این كشور از موقعیت استراتژیكی هم برخوردار باشد، این سرزمین همانند پلی دو منطقه مهم | موقعیت خاص جغرافیایی تركیه موجب شده است كه این كشور از موقعیت استراتژیكی هم برخوردار باشد، این سرزمین همانند پلی دو منطقه مهم [[بالكان]] و [[خاورمیانه]] را به یكدیگر متصل می‌كند. وجود نفت در خاورمیانه به بحران‌های متعدد، در این منطقه موجب افزایش اهمیت تركیه گشته، همچنین نزدیكی این كشور به دریای سیاه، اژه، مدیترانه و وجود دو تنگه مهم «بسفر» و «داردانل»، باعث شده است كالاهای مصرفی [[اروپا]] از طریق تركیه به خاورمیانه ارسال شود. | ||
تركیه در اوایل دوره جنگ سرد (۱۹۵۳م) به علت وحشتی كه از حمله شوروی سابق داشت، به عنوان بازوی شرقی | تركیه در اوایل دوره جنگ سرد (۱۹۵۳م) به علت وحشتی كه از حمله شوروی سابق داشت، به عنوان بازوی شرقی بلوک غرب به پیمان نظامی ناتو پیوست و پس از فروپاشی شوروی احتمال می‌رفت كه از اهمیت نقش تركیه كاسته شود اما به علت همجوار شدن این كشور با كشورهای مشترک المنافع (جمهوری [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]]، [[ارمنستان]] و [[گرجستان]]) و وجود منابع نفت و گاز در این منطقه، دوباره مورد توجه غرب قرار گرفت. تركیه در دوره اشغال [[کویت|كویت]] به دست نیروهای عراق و در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱) به موازات جبهه سعودی، جبهه‌ای در شمال عراق گشود و فعالانه علیه حضور نظامی عراق در كویت به نیروهای متحدین كمک كرد. پس از وقوع [[انقلاب اسلامی ایران]] (۱۹۷۹) كشورهای غربی سعی كردند از طریق نفوذ تركیه به آسیای مركزی و [[قفقاز]] و انحصاری ساختن بازارهای این مناطق از نفوذ ایران بكاهند و حضور خود را از این طریق افزایش دهند. | ||
[[پرونده:نقشه ترکیه و همسایگانش.jpg|بندانگشتی|۴۵۰px|نقشه ترکیه و همسایگانش]] | [[پرونده:نقشه ترکیه و همسایگانش.jpg|بندانگشتی|۴۵۰px|نقشه ترکیه و همسایگانش]] | ||
===مشكلات تركیه با كشورهای همجوار=== | |||
تركیه از دیرباز با برخی همسایگان خود مرزهایی ناآرام داشته است. | تركیه از دیرباز با برخی همسایگان خود مرزهایی ناآرام داشته است. | ||
از آن جمله: | از آن جمله: | ||
*دشمنی دیرینه با [[ارمنستان]] (همسایه شرقی) | *دشمنی دیرینه با [[ارمنستان]] (همسایه شرقی) | ||
*درباره [[عراق]]، تجاوز به | *درباره [[عراق]]، تجاوز به خاک این كشور در بخش‌های شمالی و اجرای طرح‌های تحت پوشش (GAP) كه از طریق آن تركیه كنترل مصب‌های دجله و فرات و بهره برداری یكجانبه و پركردن مخازن آب را انجام می‌دهد و انقطاع جریان آب این دو رودخانه همواره موجب نگرانی دو كشور [[سوریه]] و عراق است. | ||
*درباره ایران، جمعیت كردهای تركیه و فعالیت‌های مرزی آنها گاه مسائلی را به وجود آورده كه بر روابط دو كشور تأثیر داشته است. | *درباره ایران، جمعیت كردهای تركیه و فعالیت‌های مرزی آنها گاه مسائلی را به وجود آورده كه بر روابط دو كشور تأثیر داشته است. | ||
*مشكلات تركیه در خارج از قلمروی ملی به سه كشور [[یونان]]، [[مقدونیه]] و [[قبرس]] مرتبط است. تركیه همواره با یونان بر سر حوزه دریای اژه، محدوده پرواز، حوزه فلات قاره و حقوق اقلیتِ ترك اختلاف دارد. | *مشكلات تركیه در خارج از قلمروی ملی به سه كشور [[یونان]]، [[مقدونیه]] و [[قبرس]] مرتبط است. تركیه همواره با یونان بر سر حوزه دریای اژه، محدوده پرواز، حوزه فلات قاره و حقوق اقلیتِ ترك اختلاف دارد. | ||
===موارد تأثیرگذار بر روابط با ایران=== | |||
تركیه با وجود داشتن نكات مثبت ژئوپلتیكی با پیرامون خود، نتوانسته است موانع ثبات و امنیت را كاملاً از میان بردارد. در حال حاضر مرز ایران و تركیه در مقایسه با دیگر مرزهای این كشور از آرامشی نسبی برخوردار است | تركیه با وجود داشتن نكات مثبت ژئوپلتیكی با پیرامون خود، نتوانسته است موانع ثبات و امنیت را كاملاً از میان بردارد. در حال حاضر مرز ایران و تركیه در مقایسه با دیگر مرزهای این كشور از آرامشی نسبی برخوردار است و هر دو كشور ایران و تركیه به رغم مشكلات موجود سعی در حفظ ثبات آن دارند. به طور كلی موارد تأثیرگذار بر روابط ایران و تركیه عبارتند از: | ||
# | #ژئوپلتیک ترک: در خصوص ژئوپلتیك ترك چند موضوع از جمله اعتقاد به «پایان تركیسم» قابل توجه است. «آذربایجان بزرگ» اقوام ترك و «جامعه ترك در مقابل جامعه اروپا» پان تركیست‌ها معتقدند: «اقوام و مردمی كه تا انتهای آسیای مركزی یعنی دیوار چین به زبان تركی صحبت می‌كنند از ملت بزرگ ترك هستند كه باید زیر یك پرچم گرد آیند. در این میان، مردم [[آذربایجان (ابهام‌زدایی)|آذربایجان]] ایران با فرهنگ شیعی خود تا به حال تمایلی به این خودمختاری و جدایی نشان نداده‌اند و اصولاً آذری‌های ساكن در ایران به «پان تركیسم» و عقاید پان تركیست‌ها اشتیاقی نشان نمی‌دهند و همواره به حكومت مركزی ایران وفاداری محسوسی داشته‌اند. | ||
# | #ژئوپلتیک كرد: جمعیت كردهای تركیه تا سال ۱۹۹۵ بیش از ۱۶ میلیون نفر برآورد شده است كه در ۱۴ استان شرقی و جنوب شرقی اكثریت قومی هستند، پراكنش جغرافیایی كردها در آناتولی شرقی و جنوبی كه مناطقی استراتژیكی هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد. حزب كارگران كردستان (پ.ك.ك) در سال ۱۹۷۴ تأسیس گردید. در ۱۹۷۷ با چاپ منشور» در مسیر انقلاب «فعال شد و در ۱۹۸۰ از فعالیت منع گردید. با توجه به حضور كردها در ایران و عراق مشابهت نژادی آنها با كردهای تركیه، مسائل و مشكلاتی در طول تاریخ به وجود آمده است. از آن جمله در ایران تأسیس جمهوری خودمختار كردستان از مركز مهاباد در سال ۱۳۲۴ش به رهبری قاضی محمد و به دست اعضای حزب دموكرات كردستان، همچنین فعالیت‌های ضد انقلاب گروهك‌های كومله و دموكرات پس از انقلاب اسلامی در منطقه كردستان و ضعف این نیروها در سال ۱۳۶۴ و...از موارد مهم و قابل مطرح شدن هستند. بنابراین می‌توان اذعان كرد كه در مرز ایران و تركیه عامل بالقوه بحران ساز در درجه نخست كردها هستند كه به دلایل توزیع میان مرزی، عبور و مرور ساده و روحیه استقلال طلبی هر بار كه با سركوب دولت تركیه مواجه شده‌اند به سوی قبایل كرد در ایران متمایل گشته و مسائلی را به وجود آورده‌اند. | ||
# | #ژئوپلتیک آب: مصب دو رودخانه [[دجله]] و [[فرات]] در خاك تركیه قرار دارد و این دو رود پس از طی مسافتی، به سرزمین‌های [[سوریه]] و [[عراق]] وارد می‌شوند (فرات به سوریه و دجله به عراق). در خاك عراق دوباره این دو رود به یكدیگر می‌پیوندند و ۸۴ كیلومتر مرز آبی ایران و عراق (اروندرود) را تشكیل می‌دهند. در سال ۱۹۹۰ به علت بهره برداری‌های یكجانبه تركیه از مصب و امتداد این دو رودخانه، شدیدترین تضاد بین تركیه و همسایگانش به وجود آمد. این در حالی است كه تركیه با در اختیار داشتن ۲۶ حوضه رودخانه، از این لحاظ مشكل چندانی ندارد و می‌تواند به همراه عراق و سوریه درباره تقسیم آب دجله و فرات راه‌های مسالمت آمیزی را بیابد و به كار بندد. بنابراین كاهش آب در اروندرود ارتباط مستقیمی با اقدامات دولت تركیه می‌تواند داشته باشد. | ||
===استراتژی‌های فرامرزی تركیه=== | |||
تركیه درباره روابط با اسرائیل، ایالات متحده آمریكا و اتحادیه اروپایی استراتژی‌های فراملی و فرامرزی دارد و از دهه ۵۰ با ورود به ناتو به رعایت قراردادهای این پیمان و همكاری با آمریكا ملزم شد و از زمره اولین كشورهایی بود كه موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت. این كشور در ۱۴ آوریل ۱۹۸۷ تقاضای عضویت در اتحادیه اروپایی كرد كه در ۵ فوریه ۱۹۹۰ این اتحادیه در اجلاسی با عضویت تركیه مخالفت و هشت علت را برای این مخالفت، عنوان كرد كه عبارتند از: كافی نبودن سطح پیشرفت‌های اقتصادی، افزایش نرخ تورم و بیكاری، اختلافات دینی و فرهنگی با اروپا، منازعه تركیه و یونان، مسئله قبرس و مسئله حقوق بشر در تركیه و بالاخره فقدان ثبات سیاسی. با این وجود تركیه همچنان تلاش می‌كند نظر اتحادیه را تغییر دهد. شواهد و قرائن نیز نشان می‌دهد، تركیه در آینده‌ای | تركیه درباره روابط با اسرائیل، ایالات متحده آمریكا و اتحادیه اروپایی استراتژی‌های فراملی و فرامرزی دارد و از دهه ۵۰ با ورود به ناتو به رعایت قراردادهای این پیمان و همكاری با آمریكا ملزم شد و از زمره اولین كشورهایی بود كه موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت. این كشور در ۱۴ آوریل ۱۹۸۷ تقاضای عضویت در اتحادیه اروپایی كرد كه در ۵ فوریه ۱۹۹۰ این اتحادیه در اجلاسی با عضویت تركیه مخالفت و هشت علت را برای این مخالفت، عنوان كرد كه عبارتند از: كافی نبودن سطح پیشرفت‌های اقتصادی، افزایش نرخ تورم و بیكاری، اختلافات دینی و فرهنگی با اروپا، منازعه تركیه و یونان، مسئله قبرس و مسئله حقوق بشر در تركیه و بالاخره فقدان ثبات سیاسی. با این وجود تركیه همچنان تلاش می‌كند نظر اتحادیه را تغییر دهد. شواهد و قرائن نیز نشان می‌دهد، تركیه در آینده‌ای نزدیک عضو اتحادیه اروپایی خواهد شد.<ref>[http://www.torkiye.com/lang-fa/jeosiyaset.cgi سایت فارسی ترکیه]</ref> | ||
==زبان== | ==زبان== | ||