آیه امانت: تفاوت میان نسخه‌ها

# عرضه، نوعی مقایسه بین آسمان‌ها و زمین با امانت بوده و منظور آیه این است كه در این سنجش و سبك و سنگین كردن، معلوم می‌شود كه امانت، سنگین‌تر از آسمان‌ها و زمین و كوه هاست و این‌ها توان حمل آن را ندارند.<ref>ابراهیم عاملی، تفسیرالعاملی، مشهد، ۱۳۶۳، ج۷، ص۱۹۸</ref>

# عرضه به معنای حقیقی آن می‌باشد و منظور این است كه امانت بر اهل آسمان‌ها و زمین و كوه‌ها عرضه شد و تنها انسان آن را پذیرفت و برداشت.<ref>امین الاسلام الطبرسی، مجمع البیان، ترجمه احمد بهشتی و دیگران، تهران، فراهانی، ۱۳۶۰، ج۲۰، ص۱۸۹</ref>

از ظاهر آیه استفاده می‌شود كه آسمان و زمین به خاطر نوعی هراس، از پذیرفتن امانت سرباز زدند. در برخی [[روایات]] آمده است هنگامی که امانت بر آن‌ها عرضه شد گفتند: پروردگارا، امانت را بدون [[ثواب]] و عقاب حمل می‌كنیم، اما در مقابل ثواب و عقاب حمل نمی‌كنیم. در [[نهج البلاغه]] آمده است كه آن‌ها امانت را نپذیرفتند چون از عقوبت آن ترسیدند و به عقل آن‌ها چیزی رسید كه به عقل انسان، كه ضعیف‌تر از آن‌هاست نرسید، چرا که انسان ظلوم و جهول بود.<ref>نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه ۱۹۹</ref>

عقل، اختیار و معرفت، تعابیری است که عارفان از امانت ارائه کرده‌اند<ref>عزیزالدین نسفی، الانسان الکامل، ص۲۵۲؛ مولوی، مثنوی معنوی، ص۱۱۹</ref> برخی از آنان نیز امانت را به «سرّ توحید»، یا «اسرار الهی» و «نور محمدی» تفسیر کرده‌اند.<ref>علاءالدوله سمنانی، العروة لاهل الخلوة و الجلوه، ج۱، ص۳۵۴؛ حیدر آملی، جامعالاسرار، ج۱، ص۱۹</ref> البته این تفاسیر با تفاسیر غیر عرفانی نیز قابل جمع است.

==مدح یا ذم؟==

# بیشتر مفسران معتقدند آیه در بیان مدح گروهی از انسان‌ها و ذمّ گروهی دیگر است. انسان حامل امانت گاهی امین است و گاهی ظلوم و جهول و خائن. در اینجا نیز انسان حامل امانت خدا و ممدوح است، مگر انسان‌های ظلوم و جهول. مؤید این قول آیه بعدی است كه هدف از عرضه امانت را جدا شدن انسان مؤمن از منافق و مشرك می‌داند.{{یادداشت|{{عربی|لِّیعَذِّبَ اللَّـهُ الْمُنَافِقِینَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِینَ وَالْمُشْرِكَاتِ وَیتُوبَ اللَّـهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ۗوَكَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَّحِیمًا |هدف این بود که خداوند مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را (از مؤمنان جدا سازد و آنان را) عذاب کند، و خدا رحمت خود را بر مردان و زنان باایمان بفرستد؛ خداوند همواره آمرزنده و رحیم است! }} سوره احزاب، آیه ۷۳}}

# در دیدگاه برخی مفسّران آیه درصدد مدح انسان و بیان عظمت و كرامت اوست و به ویژگی ممتاز وی بر سایر موجودات اشاره می‌كند. در این دیدگاه، حتی ظلوم و جهول هم مدح انسان است. انسان ظلوم است، چرا كه همه حدود و تقیدات را پاره می‌كند و به مقام اطلاق می‌رسد، و جهول است، چرا كه از هرچه غیر خداست غافل می‌باشد و به مقام فنا رسیده است.<ref>سلطان علیشاه، بیان السعادة فی مقامات العبادة، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۴، ج۳، ص۲۵۷</ref>