جعفر کاشف‌الغطاء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
| لقب =کاشف الغطاء • شیخ جعفر کبیر | | لقب =کاشف الغطاء • شیخ جعفر کبیر | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| خویشاوندان سرشناس = [[محمدحسین کاشف الغطاء]](نوه) | | خویشاوندان سرشناس = [[محمدحسین کاشف الغطاء]] (نوه) | ||
| تاریخ تولد = ۱۱۵۶ق | | تاریخ تولد = ۱۱۵۶ق | ||
| شهر تولد = [[نجف]] | | شهر تولد = [[نجف]] | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل = | ||
| محل زندگی = [[عراق]] | | محل زندگی = [[عراق]] | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به = [[شیخ احمد احسایی]] • [[عبدعلی بن امید گیلانی|شیخ عبدعلی گیلانی]] • [[ملاعلی رازی نجفی|شیخ ملاعلی رازی]] • [[اسدالله دزفولی|شیخ اسدالله دزفولی]] • [[سید عبدالله شبر]] | | اجازه روایت به= [[شیخ احمد احسایی]] • [[عبدعلی بن امید گیلانی|شیخ عبدعلی گیلانی]] • [[ملاعلی رازی نجفی|شیخ ملاعلی رازی]] • [[اسدالله دزفولی|شیخ اسدالله دزفولی]] • [[سید عبدالله شبر]] | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به= | ||
| تالیفات =[[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء]] • الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین • بغیة الطّالب فی معرفة المفّوض و الواجب • غایه المراد فی احکام الجهاد • منهج الرّشاد لمن | | تالیفات =[[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء]] • الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین • بغیة الطّالب فی معرفة المفّوض و الواجب • غایه المراد فی احکام الجهاد • منهج الرّشاد لمن آراد السّداد | ||
| سایر = [[مرجع تقلید]] | | سایر = [[مرجع تقلید]] | ||
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی = | | فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی = | ||
| سیاسی = مبارزه با [[وهابیون|وهابیان]] • مبارزه با [[اخباریان]] • صدور اجازه مبارزه با روس | | سیاسی = مبارزه با [[وهابیون|وهابیان]] • مبارزه با [[اخباریان]] • صدور اجازه مبارزه با روس | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''جعفر بن خضر بن یحیی جناجی حلّی نجفی'''، ملقب | '''جعفر بن خضر بن یحیی جناجی حلّی نجفی'''، ملقب به'''کاشف الغطاء''' ([[سال ۱۱۵۶ هجری قمری|۱۱۵۶]]-[[سال ۱۲۲۸ هجری قمری|۱۲۲۸ق]]) از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] [[شیعه]] در قرن سیزدهم قمری بود. شیخ جعفر پس از استادش [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]]، [[مرجع تقلید|مرجعیت]] را بر عهده گرفت. او همچون استاد دیگرش [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] به مبارزه با [[اخباریان]] پرداخت و آثاری در ردّ آرای آنان نگاشت. | ||
شیخ جعفر در [[حمله وهابیان به نجف]]، به دفاع از این شهر پرداخت و نخستین عالم شیعی بود که در ردّ [[وهابیت]] کتاب نوشت. کاشف الغطاء آثاری در [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]] و [[کلام اسلامی|کلام]] هم دارد. مشهورترین اثر او ''[[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء]]'' است که به سبب نگارش آن به کاشف الغطاء مشهور شد. او ''[[منهج الرّشاد لمن | شیخ جعفر در [[حمله وهابیان به نجف]]، به دفاع از این شهر پرداخت و نخستین عالم شیعی بود که در ردّ [[وهابیت]] کتاب نوشت. کاشف الغطاء آثاری در [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]] و [[کلام اسلامی|کلام]] هم دارد. مشهورترین اثر او ''[[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء]]'' است که به سبب نگارش آن به کاشف الغطاء مشهور شد. او ''[[منهج الرّشاد لمن آراد السّداد]]'' را در ردّ آراء [[وهابیت|وهابیان]] و ''الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین'' را در ردّ اخباریان نگاشت. [[محمدحسن نجفی|شیخ محمد حسن نجفی]]، معروف به[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، از شاگردان وی بوده است. [[خاندان کاشف‌الغطاء|آل کاشف الغطاء]]، از خاندان‌های علمی شیعی قرن ۱۳ و ۱۴ق، از تبار وی هستند. | ||
==نسب و زندگینامه== | == نسب و زندگینامه == | ||
نسب آل کاشف الغطاء به [[مالک اشتر]] می‌رسد. پدر او خضر، از عالمان و زاهدان روزگار خود شمرده می‌شد، از جُناجیه در اطراف شهر [[حله (شهر)|حله]] به قصد تحصیل به [[نجف]] رفت و در همان شهر ماند و در سال [[سال ۱۱۸۱ هجری قمری|۱۱۸۱ق]] درگذشت.<ref>معلم حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۵۲ش، ج۳، ص۸۵۲؛ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۰۴ق، ص۲۴۹.</ref> شیخ جعفر هم در نجف زاده شد. | نسب آل کاشف الغطاء به[[مالک اشتر]] می‌رسد. پدر او خضر، از عالمان و زاهدان روزگار خود شمرده می‌شد، از جُناجیه در اطراف شهر [[حله (شهر)|حله]] به قصد تحصیل به[[نجف]] رفت و در همان شهر ماند و در سال [[سال ۱۱۸۱ هجری قمری|۱۱۸۱ق]] درگذشت.<ref>معلم حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ۱۳۵۲ش، ج۳، ص۸۵۲؛ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۰۴ق، ص۲۴۹.</ref> شیخ جعفر هم در نجف زاده شد. | ||
[[پرونده:سنگ قبر کاشف الغطاء.jpg|بندانگشتی|۱۷۰px|سنگ قبر کاشف الغطاء]] | [[پرونده:سنگ قبر کاشف الغطاء.jpg|بندانگشتی|۱۷۰px|سنگ قبر کاشف الغطاء]] | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
{{همچنین ببینید|خاندان کاشف الغطاء}} | {{همچنین ببینید|خاندان کاشف الغطاء}} | ||
==تحصیل== | == تحصیل == | ||
شیخ جعفر نزد پدر مقدمات علوم را خواند و پس از آن خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را نزد عالمان [[عراق]] مانند [[سید صادق فحام|سید صادق فَحّام]] ( | شیخ جعفر نزد پدر مقدمات علوم را خواند و پس از آن خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را نزد عالمان [[عراق]] مانند [[سید صادق فحام|سید صادق فَحّام]] (۱۱۲۴–۱۲۰۵ق)، [[شیخ محمد دورقی|شیخ محمد دوْرَقی]] (م ۱۱۸۷ق)، [[شیخ فتونی|شیخ فتّونی]]، [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] در [[کربلا]]، و اندکی نزد [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|سید محمد مهدی بحرالعلوم]] (۱۱۵۵–۱۲۱۲ق) در [[نجف]] فرا گرفت و خود از [[مجتهد|مجتهدان]] و عالمان بلندآوازه گردید و به تدریس پرداخت. | ||
{{جعبه نقل قول | نقل‌قول =فتوای جهاد شیخ جعفر کاشف الغطاء{{سخ}} ای کافه اهل ایران از عراق و فارس و آذربایجان و خراسان، آماده شوید به جهاد کفار لئام، و | {{جعبه نقل قول | نقل‌قول =فتوای جهاد شیخ جعفر کاشف الغطاء{{سخ}} ای کافه اهل ایران از عراق و فارس و آذربایجان و خراسان، آماده شوید به جهاد کفار لئام، و برآورید تیغ‌ها از نیام، برای حفظ [[بیضه اسلام]] و در آیید در سلک یاوران ملک علام و جهاد کنید به دفع کفار از شریعت سید انام (ص) وطریقه امیرالمؤمنین (ع) و سید الوصیین. اینکه برای شماحوران آراسته و [[غلمان]] به خدمت برخواسته[خاسته]، پس بفروشید جانهای خود را به بهای گران که اندوخته شده است برای شما در جنات عالیه «لاتسمع فیها لاغیة فیها عین جاریة فیها سرر مرفوعة و اکواب موضوعة ونمارق مصفوفة و زرابی مبثوثة»<ref>سوره غاشیه، آیه ۱۱–۱۵.</ref> قیام کنید به یاری مؤمنین تا در یابید بهشت برین را. | ||
آیا خطاب نمی‌کردید به خدا در دعای ماه مبارک رمضان که: شهادت نهایت آرزو و مطلوب ماست در عبارت «و قتلا فی سبیلک فوفق لنا»<ref>اقبال الاعمال، دعای افتتاح، ج۱، ص۱۴۳؛ مفاتیح الجنان، دعای افتتاح؛ ابن‌قولویه، زیارت امام حسین(ع)، ص۳۰۵.</ref> آیا مکرر نمی‌گفتید میان مردم «لیتنا کنا مع الشهداء فی کربلاء»؟ پس راضی مشوید به کذب گفتار خود و مخالفت گفتار با کردار خود، بدانید که مقتول ثغور [[آذربایجان]] در دفاع اهل کفر و طغیان برای حفظ بیضه اسلام و مسلمین و حراست ناموس مؤمنات و مؤمنین مانند شهدای [[کربلا]] است در طلب رضای خداوند ارض و سماء. | آیا خطاب نمی‌کردید به خدا در دعای ماه مبارک رمضان که: شهادت نهایت آرزو و مطلوب ماست در عبارت «و قتلا فی سبیلک فوفق لنا»<ref>اقبال الاعمال، دعای افتتاح، ج۱، ص۱۴۳؛ مفاتیح الجنان، دعای افتتاح؛ ابن‌قولویه، زیارت امام حسین (ع)، ص۳۰۵.</ref> آیا مکرر نمی‌گفتید میان مردم «لیتنا کنا مع الشهداء فی کربلاء»؟ پس راضی مشوید به کذب گفتار خود و مخالفت گفتار با کردار خود، بدانید که مقتول ثغور [[آذربایجان]] در دفاع اهل کفر و طغیان برای حفظ بیضه اسلام و مسلمین و حراست ناموس مؤمنات و مؤمنین مانند شهدای [[کربلا]] است در طلب رضای خداوند ارض و سماء. | ||
و به یاد آورید آرزوی خود را در قول: «لیتنا کنا حاضرین یوم الطفوف ونفدی نفوسنا للحسین و نجعلها وقایة دون طعن الرماح و ضرب السیوف»، پس اگر در قول صادق اید و به حق ناطق، پیش بگیرید پیشه شهداء را در ا متثال امر بضعه بتول، زهرا، چه به خدا در این مقام حاضر است امام حسین (ع) وگویا در این کارزار شما را به یاری می‌خواند و همچنین خاتم انبیا و سید اوصیا و سایر ائمه، سیما صاحب این عصر وامام این عهد می‌فرمایند: «ای پیروان پاک اعتقاد، به درستی که سیاست جهاد و دفع اهل کفر و عناد و جمع لشکر و سپاه مخصوص است به بزرگان بندگان و پیامبران و ائمه امنا وکسی که قایم مقام ایشان است از علما و پس در حصول موانع ظهور و عدم امکان قیام ما و قیام علما این امور اذن دادیم به یادشاه این زمان و یگانه دوران که معترف است به اطاعت وسالک است در دفع دشمنان به طریق شریعت ما [[فتحعلی شاه]] (حفظه الله مما یخافه و یخشاه) و کسی را که ولی عهد وقایم مقام خود داشته و ملک [[آذربایجان]] را به او واگذاشته است، شاهزاده [[عباس میرزا]] (ادخله الله فی شفاعتنا وجعله فی الدنیا و الآخرة تحت ظلنا وفی حمایتنا) در جمع سپاه برای کسر شوکت کفار و اخذ اموال و اسر عیال و اطفال آنها. هر که در سپاه ایشان قتیل شود مثل آن است که در لشکر مابه قتل رسیده و آنکه اطاعت ایشان کند چنان است که اطاعت ما کرده باشد و هر که ایشان را یاری نکند، ندیم ندامت شود و محروم از شفاعت ما در روز قیامت باشد. | و به یاد آورید آرزوی خود را در قول: «لیتنا کنا حاضرین یوم الطفوف ونفدی نفوسنا للحسین و نجعلها وقایة دون طعن الرماح و ضرب السیوف»، پس اگر در قول صادق اید و به حق ناطق، پیش بگیرید پیشه شهداء را در ا متثال امر بضعه بتول، زهرا، چه به خدا در این مقام حاضر است امام حسین (ع) وگویا در این کارزار شما را به یاری می‌خواند و همچنین خاتم انبیا و سید اوصیا و سایر ائمه، سیما صاحب این عصر وامام این عهد می‌فرمایند: «ای پیروان پاک اعتقاد، به درستی که سیاست جهاد و دفع اهل کفر و عناد و جمع لشکر و سپاه مخصوص است به بزرگان بندگان و پیامبران و ائمه امنا وکسی که قایم مقام ایشان است از علما و پس در حصول موانع ظهور و عدم امکان قیام ما و قیام علما این امور اذن دادیم به یادشاه این زمان و یگانه دوران که معترف است به اطاعت وسالک است در دفع دشمنان به طریق شریعت ما [[فتحعلی شاه]] (حفظه الله مما یخافه و یخشاه) و کسی را که ولی عهد وقایم مقام خود داشته و ملک [[آذربایجان]] را به او واگذاشته است، شاهزاده [[عباس میرزا]] (ادخله الله فی شفاعتنا وجعله فی الدنیا و الآخرة تحت ظلنا وفی حمایتنا) در جمع سپاه برای کسر شوکت کفار و اخذ اموال و اسر عیال و اطفال آنها. هر که در سپاه ایشان قتیل شود مثل آن است که در لشکر مابه قتل رسیده و آنکه اطاعت ایشان کند چنان است که اطاعت ما کرده باشد و هر که ایشان را یاری نکند، ندیم ندامت شود و محروم از شفاعت ما در روز قیامت باشد. | ||
ای شیعیان و چاکران که شنونده‌اید گفتار ما را و پیروانیدکردار ما را، چون شما را خوانده شود این کتاب و مسموع شود این خطاب، | ای شیعیان و چاکران که شنونده‌اید گفتار ما را و پیروانیدکردار ما را، چون شما را خوانده شود این کتاب و مسموع شود این خطاب، برآورید تیغ‌ها از نیام و طلب کنید خون شهدا را در این مقام. بگویید به آواز بلند که دور و نزدیک شنوند: کجا است غیرت اسلام؟ کجا است حمیت شریعت سید انام؟ کجا است حرمت مردم و نساء که پرده نشینان [[عفت]] و ناموس اند و اکنون بعض ایشان محل زنا و فجور روس اند؟ کجایند اهل ناموس از امم؟ کجایند آنان که می‌گفتیم در حق ایشان «اکثر شیعتنا العجم»؟ اگر نکوشید با شنیدن این کلام ونخواهید جهاد دشمنان در این مقام، نمی‌رسید به شفاعت ما در روز قیام.<ref>نجفی، تاریخ تحولات سیاسی ایران، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۴۳۰px | اندازه خط = 13px| رنگ پس‌زمینه = #C9FFE5| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}} | ||
==شاگردان== | |||
در | == شاگردان == | ||
در حوزهٔ درس او عالمان بسیاری شرکت کردند که عدّه‌ای از آنان خود از فقیهان و محققان بزرگ شدند و در عرصهٔ علوم دینی [[عراق]] و [[ایران]] درخشیدند. از آن میان می‌توان به این کسان اشاره کرد: | |||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
* [[محمدحسن نجفی]]، صاحب [[جواهر الکلام (کتاب)|جواهر]] (م۱۲۶۶ق) | * [[محمدحسن نجفی]]، صاحب [[جواهر الکلام (کتاب)|جواهر]] (م۱۲۶۶ق) | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۷: | ||
* [[محمد تقی اصفهانی|شیخ محمدتقی اصفهانی]] (م ۱۳۳۲ق) | * [[محمد تقی اصفهانی|شیخ محمدتقی اصفهانی]] (م ۱۳۳۲ق) | ||
* [[محسن اعسم|شیخ محسن اَعسَم]] (م۱۲۳۸ق) | * [[محسن اعسم|شیخ محسن اَعسَم]] (م۱۲۳۸ق) | ||
* [[سید محمد بن امیر معصوم رضوی|سید محمدبن امیر معصوم رضوی]](م ۱۲۵۵ق) | * [[سید محمد بن امیر معصوم رضوی|سید محمدبن امیر معصوم رضوی]] (م ۱۲۵۵ق) | ||
* [[سید محمد باقراصفهانی|سیدمحمدباقراصفهانی]] (م ۱۲۶۰ق) | * [[سید محمد باقراصفهانی|سیدمحمدباقراصفهانی]] (م ۱۲۶۰ق) | ||
* [[ابراهیم کلباسی|شیخ ابراهیم کلباسی]] (م ۱۲۶۱ق) | * [[ابراهیم کلباسی|شیخ ابراهیم کلباسی]] (م ۱۲۶۱ق) | ||
* [[صدرالدین عاملی|سید صدرالدّین عاملی]] (م ۱۲۶۳ق) | * [[صدرالدین عاملی|سید صدرالدّین عاملی]] (م ۱۲۶۳ق) | ||
* چهار تن از فرزندانش: موسی، [[علی بن جعفر کاشف الغطاء|علی]]، حسن و محمد<ref>حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، | * چهار تن از فرزندانش: موسی، [[علی بن جعفر کاشف الغطاء|علی]]، حسن و محمد<ref>حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، ص۱۵۲–۱۵۳.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
کسانی چون [[احمد احسائی|شیخ احمد احسایی]] (م ۱۲۴۱ق)، [[عبد علی بن امید گیلانی|شیخ عبدعلی بن امید گیلانی]]، [[ملاعلی رازی نجفی|شیخ ملاعلی رازی نجفی]]، [[اسدالله شوشتری|شیخ اسدالله دزفولی]] و [[سید عبدالله شبر|سید عبدالله کاظمی شُبَّر]] (م ۱۲۴۲ق) از او [[اجازه روایت| | کسانی چون [[احمد احسائی|شیخ احمد احسایی]] (م ۱۲۴۱ق)، [[عبد علی بن امید گیلانی|شیخ عبدعلی بن امید گیلانی]]، [[ملاعلی رازی نجفی|شیخ ملاعلی رازی نجفی]]، [[اسدالله شوشتری|شیخ اسدالله دزفولی]] و [[سید عبدالله شبر|سید عبدالله کاظمی شُبَّر]] (م ۱۲۴۲ق) از او [[اجازه روایت|اجازهٔ روایت]] یافته‌اند.<ref>حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، ص۱۵۲–۱۵۳.</ref> | ||
==زعامت دینی== | == زعامت دینی == | ||
شیخ جعفر پس از درگذشت [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|بحرالعلوم]]، به رهبری دینی [[شیعه|شیعیان]] [[عراق]] و [[ایران]] و دیگر کشورها دست یافت و بر شهرت و نفوذ اجتماعی و سیاسی او افزوده شد. با اینکه پیش از [[شیخ مرتضی انصاری]] | شیخ جعفر پس از درگذشت [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|بحرالعلوم]]، به رهبری دینی [[شیعه|شیعیان]] [[عراق]] و [[ایران]] و دیگر کشورها دست یافت و بر شهرت و نفوذ اجتماعی و سیاسی او افزوده شد. با اینکه پیش از [[شیخ مرتضی انصاری]] نظریهٔ [[واجب|وجوب]] [[تقلید (فقه)|تقلید]] از [[اعلمیت|اعلم]] چندان رواج نداشت و از این‌رو مقلّدان شیعی همزمان از [[مجتهد|مجتهدان]] مختلف و عمدتاً محلّی و منطقه‌ای تقلید می‌کردند، کاشف الغطاء عملاً [[مرجع تقلید]] شیعیان جهان گردید. | ||
==مبارزه با | == مبارزه با اخباری‌ها == | ||
در روزگار کاشف الغطاء برخورد علمی سختی میان عالمان [[اصولیون|اصولی]] و [[اخباریان|اخباری]] شیعی پدید آمده بود و هریک از آن دو طایفه می‌کوشید نظر خود را اثبات و نظر مخالف را رد و محکوم کند. شیخ جعفر که از تربیت یافتگان مکتب اصولی [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] و طرفدار [[اجتهاد]] و استنباط بود و از به کارگیری عقل و استدلال در درک [[عقاید]] و [[احکام شرعی]] دفاع می‌کرد، به دفاع از [[اصول فقه|علم اصول]] برخاست. | در روزگار کاشف الغطاء برخورد علمی سختی میان عالمان [[اصولیون|اصولی]] و [[اخباریان|اخباری]] شیعی پدید آمده بود و هریک از آن دو طایفه می‌کوشید نظر خود را اثبات و نظر مخالف را رد و محکوم کند. شیخ جعفر که از تربیت یافتگان مکتب اصولی [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] و طرفدار [[اجتهاد]] و استنباط بود و از به کارگیری عقل و استدلال در درک [[عقاید]] و [[احکام شرعی]] دفاع می‌کرد، به دفاع از [[اصول فقه|علم اصول]] برخاست. | ||
نمود | نمود برجستهٔ این جدال، برخورد شدید او با [[میرزا محمد اخباری|شیخ محمد بن عبدالنّبی نیشابوری]] (م ۱۲۳۲ق) معروف به میرزا محمد اخباری عالم اخباری مشهور بود که بر اثر آن، میرزا محمد احساس خطر کرد و به ایران آمد و به[[فتحعلی شاه]] پناه برد. شیخ جعفر نخست کتابی با عنوان [[کشف الغطاء عن معایب میرزا محمد عدوّالعلماء]] در رد آرای او نوشت و آن را برای شاه ایران فرستاد.<ref>آقابزرگ، الذریعه، ج۴۵، ص۱۸؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۲۰۴.</ref> و آنگاه خود به ایران آمد و کاری کرد که شاه قاجار شیخ محمد را از خود راند.<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۰۴ق، ص۲۵۰.</ref> | ||
وی سپس ضمن سفر به اصفهان کتاب دیگری به نام [[الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه جهّال الاخباریین|الحق المبین]] برای فرزند خود [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء|شیخ علی]] نوشت و باز هم نظریات اخباریان را رد و محکوم کرد.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۷، ص۳۷.</ref> [[میرزا محمد اخباری]] نیز کتابی با عنوان [[الصیحة بالحق علی من الحد و تزندق|الصیحة بالحق]] در ردّ کتاب یاد شده تألیف کرد.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۷، ص۳۸.</ref> | وی سپس ضمن سفر به اصفهان کتاب دیگری به نام [[الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه جهّال الاخباریین|الحق المبین]] برای فرزند خود [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء|شیخ علی]] نوشت و باز هم نظریات اخباریان را رد و محکوم کرد.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۷، ص۳۷.</ref> [[میرزا محمد اخباری]] نیز کتابی با عنوان [[الصیحة بالحق علی من الحد و تزندق|الصیحة بالحق]] در ردّ کتاب یاد شده تألیف کرد.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۷، ص۳۸.</ref> | ||
==مبارزه با وهابیان== | == مبارزه با وهابیان == | ||
در سال‌های آخر | در سال‌های آخر سدهٔ ۱۲ق/۱۸م پیروان [[محمد بن عبدالوهاب]] (۱۱۱۱–۱۲۰۷ق) در [[عربستان سعودی|عربستان]] سر به شورش برداشتند و با ادعای پیرایشگری دینی، با بسیاری از اعتقادات فرقه‌های مختلف اسلامی (و بیش‌تر [[شیعیان]]) مخالفت ورزیدند و در عمل تلاش گسترده‌ای را برای مبارزه با آنچه خود مظاهر غیردینی و شرک‌آلود می‌خواندند، آغاز کردند. | ||
دامنهٔ این طغیان از مرزهای عربستان و [[مکه|مکّه]] و [[مدینه]] گذشت و به[[عراق]] کشیده شد و دو شهر [[کربلا]] و [[نجف]] مورد هجوم [[وهابیت|وهابیان]] قرار گرفت. در حملهٔ آنان به نجف (حدود ۱۲۲۱یا ۱۲۲۲ق)، شیخ جعفر کاشف الغطاء به دفاع از شهر و مقدسات و مردم آن برخاست و خود مسلّح شد و دیگر عالمان و طلاب و مردم را نیز مسلح ساخت و با مهاجمان جنگید و سرانجام آنان را مجبور به فرار کرد. وی پس از آن دستور داد دیواری استوار بر گرد شهر نجف بکشند تا در هنگام تاخت و تاز وهابیان، شهر و مردم آن در امان باشند. | |||
در | در صحنهٔ مبارزهٔ علمی نیز وی کتابی به نام [[منهج الرشاد لمن آراد السداد|منهج الرّشاد لمن آراد السّداد]] در نقد و ردّ آراء وهابیان نوشت که گویا نخستین کتاب در این زمینه بود.<ref>آقا بزرگ تهرانی، طبقات علماء الشیعه، ص۲۵۱.</ref> | ||
==مسافرت‌ها== | == مسافرت‌ها == | ||
کاشف الغطاء دوبار به [[حج]] رفت. یک بار در ۱۱۸۶ق و دیگر بار در ۱۱۹۹ق. در ۱۲۲۲ق عازم سفر به [[ایران]] شد و از [[تهران]]، [[اصفهان]]، [[قزوین]]، [[یزد]]، [[مشهد]] و [[رشت]] دیدار کرد و در همه‌جا از سوی مردم و علما به گرمی پذیرفته شد. جماعات و اجتماعات باشکوهی ترتیب داد و در همه‌جا با مردم سخن گفت.{{مدرک}} | کاشف الغطاء دوبار به[[حج]] رفت. یک بار در ۱۱۸۶ق و دیگر بار در ۱۱۹۹ق. در ۱۲۲۲ق عازم سفر به[[ایران]] شد و از [[تهران]]، [[اصفهان]]، [[قزوین]]، [[یزد]]، [[مشهد]] و [[رشت]] دیدار کرد و در همه‌جا از سوی مردم و علما به گرمی پذیرفته شد. جماعات و اجتماعات باشکوهی ترتیب داد و در همه‌جا با مردم سخن گفت.{{مدرک}} | ||
== اندیشه و عمل سیاسی == | == اندیشه و عمل سیاسی == | ||
شیخ جعفر کاشف‌الغطاء در امور سیاسی دوران خود نقش داشت. او ارتباط دوستانه‌ای با [[فتحعلیشاه]] قاجار داشت و از او با القاب و صفاتی ستایش برانگیز یاد می‌کرد. <ref>حائری، نخستین رویاروییها با دو رویه تمدن غرب، ص ۳۲۹</ref> نفوذ سیاسی شیخ به قدری بود که وقتی پاشای [[بغداد]] در جنگ‌های مرزی از سپاهیان ایران شکست خورد، از او خواست واسطه مذاکرات صلح بین دو کشور باشد.<ref>اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، | شیخ جعفر کاشف‌الغطاء در امور سیاسی دوران خود نقش داشت. او ارتباط دوستانه‌ای با [[فتحعلیشاه]] قاجار داشت و از او با القاب و صفاتی ستایش برانگیز یاد می‌کرد.<ref>حائری، نخستین رویاروییها با دو رویه تمدن غرب، ص ۳۲۹</ref> نفوذ سیاسی شیخ به قدری بود که وقتی پاشای [[بغداد]] در جنگ‌های مرزی از سپاهیان ایران شکست خورد، از او خواست واسطه مذاکرات صلح بین دو کشور باشد.<ref>اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۳، ص ۱۴۸۳</ref> | ||
در زمان سفر به ایران، شیخ جعفر که در اوج شهرت و اقتدار دینی و سیاسی بود، در [[تهران]] به دیدار [[فتحعلیشاه قاجار|فتحعلیشاه قاجار]] رفت و در این دیدار شخصاً کتاب [[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء]] را به شاه تقدیم کرد و برای [[جهاد]] با [[کفر|کافران]] و گردآوری سربازان و ستاندن مالیات و [[زکات]] از مردم به منظور سامان دادن سپاه، | در زمان سفر به ایران، شیخ جعفر که در اوج شهرت و اقتدار دینی و سیاسی بود، در [[تهران]] به دیدار [[فتحعلیشاه قاجار|فتحعلیشاه قاجار]] رفت و در این دیدار شخصاً کتاب [[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء]] را به شاه تقدیم کرد و برای [[جهاد]] با [[کفر|کافران]] و گردآوری سربازان و ستاندن مالیات و [[زکات]] از مردم به منظور سامان دادن سپاه، اجازهٔ رسمی به او داد.<ref>کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ص۳۹۴.</ref> | ||
===حدود اختیارات فقیه=== | === مشروعیت سلطنت === | ||
پژوهشگران | کاشف‌الغطاء به مشروعیت ذاتی سلطنت قاجارها اعتقادی نداشت. او نیز مانند علمای دیگر، حق حاکمیت و ولایت را تنها از آن خدا، پیامبر و امامان می‌دانست. از نظر او علم نیز از عوامل ایجاد ولایت است و مجتهد با کسب علم می‌تواند حق ولایت را به دست آورد.<ref>هواسی، سلیمانی، یاری، «اندیشه فقهی و عمل سیاسی کاشف‌الغطاء…»، ص ۹۲</ref> حقی که شاهان از آن برخوردار نیستند. بنابر این مشروعیت سلطان تنها از آن‌جا است که برخی از کارها تنها از او بر می‌آید؛ به عبارت دیگر مشروعیت شاهان ذاتی نیست وعرضی است.<ref>حائری، نخستین رویاییها با دو رویه تمدن غرب، ص ۳۳۱؛ زرگری‌نژاد، اندیشه و سیاست در ایران قاجار، ج۱، ص ۴۷۲–۴۷۳</ref>برای مثال فقها امکان مادی و سیاسی [[جهاد]] را ندارند ولی این امر از پادشاه ساخته است.<ref>هواسی، سلیمانی، یاری، «اندیشه فقهی و عمل سیاسی کاشف‌الغطاء…»، ص ۹۲</ref> | ||
برخی برآنند که از مجموع آرای شیخ می‌توان به باور او به ولایت عامه فقیه در امور حکومتی و سیاسی پی برد. <ref>عمید زنجانی، دانشنامه فقه سیاسی، ج۲، ص ۴۲۱؛ آبادیان و منزه، «اندیشه سیاسی شیخ جعفر کاشف الغطاء»، ص ۲۱۶؛ معرفت، شوون فقیه و ولایت فقیه در نگاه شیخ جعفر کاشف الغطا، ص ۴۲</ref> | |||
برخی دیگر | === حدود اختیارات فقیه === | ||
پژوهشگران دربارهٔ نظر شیخ جعفر کاشف‌الغطاء دربارهٔ محدوده و مرزهای [[ولایت فقیه]] اختلاف نظر دارند. او دربارهٔ برخی وظایف و اختیارات فقیه به تصریح سخن گفته است؛ از جمله جهاد و قضاوت و اجرای [[حد شرعی|حدود]] و امور [[حسبه]] و امور مالی را از وظایف و اختیارات فقها دانسته است.<ref>کدیور، تحول گفتمان سیاسی شیعه در ایران، ص ۲۲۱</ref> اما دربارهٔ ولایت فقها در امر حکومت و سیاست بحث نکرده است.<ref>عمید زنجانی، دانشنامه فقه سیاسی، ج۲، ص ۴۲۰</ref> | |||
برخی برآنند که از مجموع آرای شیخ می‌توان به باور او به ولایت عامه فقیه در امور حکومتی و سیاسی پی برد.<ref>عمید زنجانی، دانشنامه فقه سیاسی، ج۲، ص ۴۲۱؛ آبادیان و منزه، «اندیشه سیاسی شیخ جعفر کاشف الغطاء»، ص ۲۱۶؛ معرفت، شوون فقیه و ولایت فقیه در نگاه شیخ جعفر کاشف الغطا، ص ۴۲</ref> | |||
برخی دیگر تأکید می‌کنند که او تأسیس حکومت را از وظایف فقها نمی‌دانست.<ref>زرگری‌نژاد، اندیشه و سیاست در ایران قاجار، ج۱، ص۴۷۴</ref> برخی نیز با توجه به اینکه او برپایی [[نماز جمعه]] در [[غیبت امام مهدی(عج)|عصر غیبت]] را نمی‌پذیرد، او را بین نظریه تقلید و انتظار و نظریه [[نیابت عامه]] مردد دانسته‌اند.<ref>هواسی، سلیمانی، یاری، «اندیشه فقهی و عمل سیاسی کاشف‌الغطاء…» ،ص۹۷</ref> | |||
=== تأکید بر اجرای حدود === | === تأکید بر اجرای حدود === | ||
وی به اجرای [[احکام شرعی|احکام]] اسلام به‌ویژه [[حد شرعی|حدود]] و [[دیه انسان|دیات]] و [[تعزیر|تعزیرات]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]] اعتقاد راسخ داشت و با تمام قدرت و امکانات خود در این راه می‌کوشید، گاهی نیز پای فشردن او در اجرای حدود به حوادثی منتهی می‌شد<ref>اعیان الشیعه، امین، ج۴، ص۱۰۲.</ref> | وی به اجرای [[احکام شرعی|احکام]] اسلام به‌ویژه [[حد شرعی|حدود]] و [[دیه انسان|دیات]] و [[تعزیر|تعزیرات]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]] اعتقاد راسخ داشت و با تمام قدرت و امکانات خود در این راه می‌کوشید، گاهی نیز پای فشردن او در اجرای حدود به حوادثی منتهی می‌شد<ref>اعیان الشیعه، امین، ج۴، ص۱۰۲.</ref> | ||
==آثار== | == آثار == | ||
[[پرونده:منهج الرشاد.jpg|thumb|170px|کتاب [[منهج الرشاد لمن | [[پرونده:منهج الرشاد.jpg|thumb|170px|کتاب [[منهج الرشاد لمن آراد السداد |منهج الرشاد لمن آراد السداد]] نوشته [[جعفر کاشف الغطاء]]]] | ||
از کاشف الغطاء آثار علمی متنّوعی به جای مانده که عمدتاً در فقه، اصول، کلام و ادب عربی است: | از کاشف الغطاء آثار علمی متنّوعی به جای مانده که عمدتاً در فقه، اصول، کلام و ادب عربی است: | ||
* الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین، چاپ تهران، ۱۳۰۶ق و ۱۳۱۹ق. | * الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین، چاپ تهران، ۱۳۰۶ق و ۱۳۱۹ق. | ||
* [[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء عن مبهمات الشّریعة الغّراء]]، تهران، ۱۲۷۱ق و ۱۳۱۷ق؛ تبحّر و مهارت کاشف الغطاء بیش‌تر در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] بود و آثار او در این دانش‌ها به‌ویژه کتاب کشف الغطاء، | * [[کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (کتاب)|کشف الغطاء عن مبهمات الشّریعة الغّراء]]، تهران، ۱۲۷۱ق و ۱۳۱۷ق؛ تبحّر و مهارت کاشف الغطاء بیش‌تر در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] بود و آثار او در این دانش‌ها به‌ویژه کتاب کشف الغطاء، نشانهٔ چیره‌دستی او در استنباط احکام است. وی این کتاب را در ضمن سفر به ایران نوشته در حالی که جز کتاب قواعد [[علامه حلی|علامهٔ حلّی]] کتاب دیگری همراه نداشته است. چنین نقل شده که [[شیخ مرتضی انصاری]] (۱۲۱۴–۱۲۸۱ق) گفته است: اگر کسی قواعد و اصول این کتاب را بداند، نزد من [[مجتهد]] است. او خود ادّعا کرده است که اگر همهٔ کتاب‌های فقهی از دسترس من بیرون رود، باز قادر خواهم بود همهٔ ابواب و مباحث فقهی را از آغاز تا انجام بنویسم<ref>قمی، فوائد الرّضویه، ص۷۰.</ref> تبحّر علمی و فقهی او مورد تأیید فقیهان معاصرِ او و پس از اوست. | ||
* بُغیة الطّالب فی معرفة المفّوض و الواجب: رساله‌ای عملیه و کوتاه که بخش اول آن در اصول عقاید و بخش دوم آن در احکام است. | * بُغیة الطّالب فی معرفة المفّوض و الواجب: رساله‌ای عملیه و کوتاه که بخش اول آن در اصول عقاید و بخش دوم آن در احکام است. | ||
* التحقیق و التّنقیر فیما یتعلّق بالمقادیر | * التحقیق و التّنقیر فیما یتعلّق بالمقادیر | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۲: | ||
* رسالة فی العبادات المالیه | * رسالة فی العبادات المالیه | ||
* غایة المراد فی احکام الجهاد | * غایة المراد فی احکام الجهاد | ||
* منهج الرّشاد لمن | * منهج الرّشاد لمن آراد السّداد.{{مدرک}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آبادیان، حسین، زهره منزه، «اندیشه سیاسی شیخ جعفر کاشف الغطاء»، تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، شماره ۲۳، ۱۳۸۸. | * آبادیان، حسین، زهره منزه، «اندیشه سیاسی شیخ جعفر کاشف الغطاء»، تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، شماره ۲۳، ۱۳۸۸. | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۷: | ||
* خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، مکتبة اسماعیلیان، قم، بی‌تا. | * خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، مکتبة اسماعیلیان، قم، بی‌تا. | ||
* زرگری‌نژاد، غلامحسین، اندیشه و سیاست در ایران قاجار، تهران، نگارستان اندیشه، ۱۳۹۸ | * زرگری‌نژاد، غلامحسین، اندیشه و سیاست در ایران قاجار، تهران، نگارستان اندیشه، ۱۳۹۸ | ||
* عمید زنجانی، دانشنامه فقه سیاسی، | * عمید زنجانی، دانشنامه فقه سیاسی، تهران، دانشگاه تهران، | ||
* قمی، عباس، فوائد الرّضویه، تهران، ۱۳۲۷ش. | * قمی، عباس، فوائد الرّضویه، تهران، ۱۳۲۷ش. | ||
* کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، تهران، سنگی. | * کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، تهران، سنگی. | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۴: | ||
| تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||
| تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[ar:جعفر کاشف الغطاء]] | |||
[[ar:جعفر | |||
[[en:Ja'far Kashif al-Ghita']] | [[en:Ja'far Kashif al-Ghita']] | ||
[[ur:جعفر کاشف الغطاء]] | [[ur:جعفر کاشف الغطاء]] | ||