مکتب اسلام (مجله): تفاوت میان نسخه‌ها

نشریه درس‌هایی از مکتب اسلام که بعدها به «مکتب اسلام» مشهور شد، در سال ۱۳۳۷ توسط آقایان: [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[امام موسی صدر]]، [[جعفر سبحانی]]، سید [[عبدالکریم موسوی اردبیلی]]، مجدالدین محلاتی، [[حسین نوری همدانی]]، [[محمد واعظ ‌زاده خراسانی]]، سید مرتضی جزائری و [[علی دوانی]] پایه گذاری گردید. <ref>جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص307</ref> هر چند پیش از آن نیز چندین نشریه در زمینه‌های دینی منتشر می‌شد ولی هیچکدام از آن‌ها به طور رسمی وابسته به حوزه نبود. در اساسنامه این مجله آمده است این مجله «زیر نظر یکی از مراجع عالی قدر حوزه علمیه قم<ref>آیت الله شریعتمداری</ref> و با همکاری دو هیئت علمی و مالی مرکب از ده تن از دانشمندان جوان و روشنفکر حوزه علمیه و ده تن از بازرگانان خیراندیش و روشن دل تهران تاسیس گردید.» <ref>اساسنامه مکتب اسلام، ص3، به نقل از جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص306</ref>

در سال اول انتشار مجله، [[سید موسی صدر]] مسئول اصلی مجله بود. <ref> گفتگو با سید هادی خسروشاهی، امام موسی صدر مصلح بزرگ معاصر</ref> پس از آن تا سال ۱۳۶۶ش [[آیت الله مکارم شیرازی]] صاحب امتیاز و مسئول مجله بود و از آن تاریخ تا کنون این مسئولیت بر عهده آیت الله [[جعفر سبحانی]] است. سردبیر فعلی نشریه [[مهدی پیشوایی]] است.

'''نسل اول: ''' نخستین هیئت تحریریه مکتب اسلام، همان پایه گذاران آن بودند که در کنار آنها شخصیت هایی همچون [[سید محمد حسین طباطبائی]]، [[لطف الله صافی گلپایگانی]]، [[سید موسی شبیری زنجانی]]، [[محمد فاضل لنکرانی|محمد موحدی لنکرانی]]، [[علی احمدی میانجی]]، [[احمد آذری قمی]]، [[سید مهدی روحانی]]، [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[محمد جواد باهنر]]، [[سید غلامرضا سعیدی]] و... نیز با مجله همکاری داشتند.

'''نسل دوم: ''' یک سال پس از انتشار مجله و با استعفای چند نفر از هیئت تحریریه اصلی<ref>امام موسی صدر، واعظ زاده، جزائری، محلاتی و موسوی اردبیلی. ر.ک: جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص309</ref>، گروهی تحت عنوان هیئت تحریریه فرعی به کمک نشریه آمدند که عبارت بودند از: [[عباسعلی عمید زنجانی]]، [[علی حجتی کرمانی]]، [[سید هادی خسروشاهی]]، [[حسین حقانی زنجانی]]، [[زین العابدین قربانی]]، [[محمد مجتهد شبستری]]، رضا گلسرخی کاشانی و یعقوب جعفری.

 

[[پرونده:اولین شماره ماهنامه مکتب اسلام.jpg|بندانگشتی|اولین شماره ماهنامه مکتب اسلام - آذر 1337]]

 

در سالهای پیش از انقلاب، مجله مکتب اسلام تنها نشریه حوزوی بود که می کوشید اندیشه های نو مذهبی را که در [[قم]] پدید می آمد و البته متاثر از جریانهای نوگرای اسلامی در تهران بود، به مشتاقان عرضه کند. <ref>جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص307</ref> در این مجله افزون بر مقالات علمی، گاه گزارشها و اخباری از وضعیت قم منعکس می شد و گاه نسبت به انحرافهای فکری پدید آمده در جامعه نیز جسته و گریخته هشدارهایی داده می شد. <ref>جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص308</ref>

در سالهای نخست سنگین ترین مقالات را [[علامه طباطبایی]] می نوشت و به معرفی اسلام و برخورد اسلام با نیازمندیهای روز و مسائل اجتماعی از دیدگاه اسلام می پرداخت. <ref>جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص308</ref> علاوه بر آن، مجله به مطالب مورد نیاز روز، مثل مسایل پزشکی و روانشناسی نیز می پرداخت و به سوالات پزشکی مخاطبان پاسخ می داد.

پس از انتشار مجله مکتب اسلام، حدود سی نامۀ اعتراض آمیز برای [[آیت الله بروجردی]] ارسال شد تا از انتشار آن جلوگیری شود ولی ایشان در مقابل همۀ آنان ایستاد و از ادامه انتشار مجله پشتیبانی کرد. <ref> علی دوانی، زندگانی آیت الله بروجردی، ص۳۴۹.</ref>

مهم‌ترین ویژگی مجله، آموزش و روشنگری و تربیت عملی جوانان اسلام‌گرایی بود که در روند شکل گیری انقلاب تاثیرگذار بودند. مکتب اسلام توانست بخش زیادی از نیازهای دینی پیش از انقلاب را برآورده کند و مورد استقبال مردم قرار گیرد. در مراحل نخست، توزیع و فروش مجله، مردمی بود و مساجد، هیئتهای مذهبی و مراکز فرهنگی، پایگاه نشر آن بودند و به همین دلیل مجله از انتشار گسترده ای برخوردار شد.<ref>خسروشاهی، سید هادی، گفتگو با مرکز خبر حوزه</ref>شماره اول نشریه ابتدا در هزار نسخه چاپ شد ولی به خاطر استقبال زیاد، چندبار تجدید چاپ شد و به تدریج شمارگان آن افزایش یافت و به ۱۲۰ هزار<ref>جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، ص309</ref> رسید.

مجله مکتب اسلام برای آنکه بتواند به فعالیت خود ادامه دهد، به هیچ وجه به مسایل نهضت و انقلاب نمی‌پرداخت. <ref> علی دوانی، زندگانی زعیم بزرگ آیت الله بروجردی، ص۳۵۳</ref> ولی به علت موضع گیری در برابر اوضاع فرهنگی جامعه چندین بار توقیف شد که با حمایت و سفارش آیت الله بروجردی رفع توقیف گردید.<ref> آیت الله مکارم، در دیدار اعضای کمیته برگزاری همایش تجلیل از نشریه مکتب اسلام</ref> از جمله پس از انتقاد صریح از مواضع ضد دینی رژیم پهلوی در مسئله کشف حجاب، حساسیت‌هایی ایجاد شد و مجله برای نخستین بار در سال ۱۳۴۰ توقیف گردید. سال ۱۳۴۱ نیز به علت نشر سرمقاله‌ای درباره مفاسد آزادی‌های نامشروع ناشی از [[کشف حجاب]]، به مدت دو ماه توقیف شد. در سال ۱۳۵۵ نیز مجله به مدت شش ماه توقیف شد ولی با وساطت علمای [[حوزه علمیه قم]] و بعضی از روحانیون بانفوذ [[تهران]]، رفع توقیف شد.

 

[[پرونده: تمبر یادبود ماهنامه مکتب اسلام.jpg|بندانگشتی|230px|تمبر یادبود ماهنامه مکتب اسلام]]

 

*جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390.

*دوانی، علی، زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت الله بروجردی، چاپ سوم، نشر مطهر ، 1371.