الامالی (شیخ صدوق): تفاوت میان نسخه‌ها

محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، (۳۰۵ ـ۳۸۱ق.) از بزرگترین [[:رده:علما|علمای]] شیعه در قرن چهارم [[هجری قمری]] است. تاریخ دقیق تولد وی معلوم نیست. اما گویا پس از ۳۰۵ ه.ق بوده است. مدفن شیخ صدوق در [[ری]] است. وی را بزرگ‌ترین [[:رده:محدثان|محدّث]] و [[:رده:فقها|فقیه]] [[مکتب حدیثی قم]] به شمار آورده‌ و حدود ۳۰۰ اثر علمی به او نسبت داده‌اند که بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. کتاب [[من لایحضره الفقیه]] از [[کتب اربعه]] [[شیعه]] اثر اوست. از دیگر آثار مهم و معروف وی می‌توان [[معانی الاخبار]]، [[عیون الاخبار]]، [[الخصال]]، [[علل الشرائع]] و [[صفات الشیعة]] را نام برد.

پس از شیوع فن مقامات در محافل ادبى از اواخر قرن سوم اسلامى شیوه دیگرى میان دانشمندان اسلامى ظهور کرد که آن را فن امالى باید نامید. امالى جمع املاء است و به این صورت بوده که یکى از اساتید یا دانشمندان بنام در انجمنى سخنرانى می‌کرد و سخنان او را می‌نوشتند و جمع‌آورى می‌کردند تا کتابى می‌شد و آن را امالى می‌خواندند. مهم‌ترین کتب امالی شیعه به این شرح است:

{{ستون-شروع|3}}

مجلس ۲۹ آن مصادف با روز هشتم [[ماه محرم]] (دومین جمعه محرم) بوده و لذا به مقتل [[سیدالشهداء]] (ع) شروع کرده و آن را در مجلس ۳۰ و ۳۱ تکمیل کرده است. مجلس ۲۶ مصادف با [[عید غدیر|غدیر]] و ذکر فضائل این روز است. این بیانگر امتیاز این کتاب به دیگر کتب امالی است که صدوق در نقل احادیث به مناسبت‌های زمانی و مکانی توجه داشته است.

افزون بر آن در [[ماه رجب]] از فضائل آن ماه و در [[ماه مبارک رمضان]] از فضائل رمضان و ثواب روزۀ در این ماه‌ها حدیث نقل کرده است. هنگامی که به [[نیشابور]] می‌رسد حدیثی در فضیلت زیارت [[امام رضا (ع)]] نقل می‌کند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7173/87600/ مقاله امالی از شیخ صدوق]</ref>

این کتاب شامل دسته‌ای از احادیث [[پیامبر (ص)|نبوی (ص)]] و [[اهل بیت (ع)]] در موضوعات مختلف مانند سیره پیامبر (ص)، ماجرای [[معراج|اسراء و معراج]]، ادعیه و موعظه‌ها، فضائل و مناقب اهل بیت (ع) است که شامل موضوعات تاریخی و اخلاقی و عقائدی و ... می‌باشد.<ref>ابن بابویه، الامالی، چاپ مؤسسه بعثت، مقدمه، ص 41</ref>

:در ضمن اخبار این کتاب مضامین به ظاهر ضعیف و مورد اعتراضى وجود دارد که نقطه ضعف آنها از ملاحظات زیر منظور می‌شود.

:* اخبارى راجع به ثواب‌هاى دور از فکر معمولى نسبت به اعمال مستحبه و عبادات مانند اخبار فضیلت روزه هر روز از ماه شعبان یا رجب که بسیار به نظر بعید و اغراق آمیز می‌آید.

:* اخبارى راجع به اوضاع محشر و قیامت و معراج و عذاب دوزخیان که گنجایش تصور بشر معمولى را ندارد. مانند تعبیر به اینکه دندان کافر در قیامت چون کوه احد است.

:* اخبارى راجع به تطبیق آیات بعضى از سوره قرآن به موارد معینى و اعتبارشان نزول‌هاى مخصوصى که با تاریخ نزول آیات تطبیق نمیکند. مثل تطبیق آیات [[سوره نجم|والنجم]] بر نجمى که در دوران مرض وفات [[پیامبر (ص)|پیغمبر اکرم (ص)]] در خانه [[على (ع)]] فرود آمده براى تعیین آن حضرت به خلافت در حالى که این سوره از نظر نزول مکى ضبط شده است.

::*اول اینکه بسیارى از این اخبار متشابه است و حاوى مطالبى است نامحسوس و راجع به امور آینده است و وقایع آخرت، در خود [[قرآن مجید]] [[آیات محکم]] وجود دارد و [[آیات متشابه]] و منظور از آیات محکم آیاتى است که مضمون روشن و دستورات عمل است. چون آیات احکام و اخلاق و آیات بیشتر قصص قرآن که منظور از آنها هم آموختن مطالب اخلاقى و پند و اندرز و انذار است...

::*دوم از نظر دقت در ضبط حدیث و اثبات نسبت به مصنف عالی‌مقام شیخ بزرگوار صدوق (ره). بسیارى از کتب موجوده که از دانشمندان گذشته خصوص ده الى 12 قرن اسلامى بجا مانده است سلسله سند متصلى به آنها ندارد...<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، الامالی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، نشر کتابچی، ص 9 و 10</ref>

{{ستون-شروع|3}}

{{پانویس|3}}

 

* ابن بابویه، محمد بن علی، الامالی، قم، نشر مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1417 ه.ق

* ابن بابویه، محمد بن علی، الامالی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران، نشر کتابچی، چاپ ششم، 1376