دلائل الامامة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب دلائل الامامة برای مدت‌ها نوشته [[محمد بن جریر بن رستم طبری شیعی]] و نویسنده [[المسترشد فی الامامة]] قلمداد می شد. اما در کتاب شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این اثر متعلق به طبری شیعی نیست؛ از این رو، برخی از محققان به گمان اینکه اگر این کتاب از او نیست، ناگزیر از یک محمد بن جریر بن رستم دیگری، متأخرتر از نویسنده المسترشد، است، به دو طبری کبیر و صغیر قائل شده و کتاب را از [[طبری صغیر]] فرض کرده‌اند.<ref> آقا بزرگ، الذریعه، ج۸، ص۲۴۱-۲۴۲</ref>

در مقابل عده‌ای نیز اصولا معتقدند کتاب دلائل الإمامة از محمد بن جریر طبری نیست؛ چه صغیر و چه کبیر. و انتساب این اثر به فردی که "محمد بن جریر طبری" نام دارد فقط به علت برداشت اشتباهی از برخی روایات کتاب است که با تعبیر "قال محمد بن جریر الطبری" آغاز می شود. این کتاب نوشته شخصیتی ناشناخته است که در نیمه اول سده پنجم قمری فعال بوده و معاصر [[شیخ طوسی]] است و به احتمال بسیار زیاد در [[بغداد]] زندگی می کرده اما به دلیل معاصرت مورد توجه [[رجال|رجالشناسان]] آن دوران، مانند [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] و شیخ طوسی قرار نگرفته است<ref>حسن انصاری، متن شیعی مجعول و منسوب به محمد بن جریر طبری</ref>

از این کتاب در منابع کهن با عناوین دلائل، دلائل الأئمه، دلائل الإمامه<ref> آقا بزرگ، الذریعه، ج۸، ص۲۴۵</ref> و الامامة یاد شده است. نسخه‌هاى کتاب از آغاز افتاده است<ref> آقا بزرگ، الذریعه، ج۸، ص۲۴۵</ref>؛ به همین جهت معلوم نیست که مؤلف کدام عنوان را برآن نهاده بود، ولى از آن جا که [[سید بن طاووس|سیّد‌بن‌طاوس]] بر عنوان دلائل‌الإمامه تصریح کرده است، این کتاب به دلائل‌الامامه شهرت یافته است.

این کتاب به تاریخ زندگانی، دلایل، معجزات و فضایل [[حضرت زهرا]] (س) و ائمه معصومین می پردازد.<ref> ر. ک. دلایل الامامه، فهرست کتاب، ص۳۲۱-۳۲۶</ref> بنا بر نقل سیّد‌بن‌طاوس از جلد اول و تصریح علامه مجلسى بر جلد دوم این کتاب، دلائل‌الإمامه در دو جلد بوده است، اما قسمت موجود از "مسند فاطمه" تا «معرفة رجال مولانا صاحب الزمان» را شامل است.

ساختار کتاب، جز شرح زندگانى حضرت [[فاطمه(س)]] و [[امام زمان(ع)]] بدین گونه است: شناخت، القاب، مادر، [[باب الامام|بَوّاب]]، نقش خاتم، فرزندان و معجزات.<ref> ر. ک. دلایل الامامه، ص، ۵۹-۲۳۲، فهرست کتاب، ص۳۲۱-۳۲۶</ref> در منابع متأخر نشانى از عنوان بواب دیده نمى‌شود؛ در این بخش بواب یا اصحاب خاصّ هر امامى نام برده شده‌اند.

شرح زندگانى حضرت فاطمه(س) با مسند آن حضرت آغاز مى‌شود؛ مباحثی چون، خبر ولادت، معنای [[محدثه]]، هجرت، [[ازدواج امام علی و حضرت فاطمه|ازدواج]]، خطبه عقد، مهریه، زفاف، [[فدک]]، عیادت زنان مدینه، [[مصحف فاطمه|مصحف]]، دعاى ایشان، ماجراى فدک، عیادت زنان مدینه از آن حضرت، وصیت، روِیاى قبل از شهادت و روایاتى در مناقب او آمده است. او تحت عنوان حدیث فدک سند این حدیث را به چندین طریق نقل می‌کند.<ref> ر. ک. دلایل الامامه، فهرست کتاب، ص۱-۵۸</ref>

بخش آخر کتاب نیز در عناوین مطالب با دیگر بخش‌ها متفاوت و بدین قرار است: شناخت وجود [[قائم]]، روایت [[مادر امام زمان]] و ماجراى خریده‌شدنش، ولادت آن حضرت، نسب، کنیه، القاب، کسانى که امام(ع) را در حیات پدرش دیده‌اند، علمایى که حضرت را در مدّت اقامتش در [[سامرا]] شناخته‌اند، روایات وجوب غیبت، [[ملاقات امام زمان|مشاهده‌کنندگان آن حضرت در غیبت]]، دعاى امام زمان، و اسامى [[یاران امام زمان|یاران آن حضرت]].<ref> ر. ک. دلایل الامامه، ص۲۳۲-۳۲۰</ref>

== چاپ ها ==

نسخه‌ای که امروزه در دسترس محققان قرار دارد،‌ نسخه‌ای ناقص و از دستنوشته‌‏های چند قرن اخیر است و بخش نخست آن که شامل معجزات [[امیرالمؤمنین]] و حضرت [[فاطمه(س)]] بوده، ناقص است. منبعی که مورد استفاده [[سید بن طاووس]] بوده از میان رفته، و حتی [[علامه مجلسی]] نیز از همین نسخه ناقص استفاده کرده است. لیکن محققان با استفاده از کتاب‌های ابن طاووس در بخش اول و دوم این نسخه ناقص را بازسازی و تکمیل کرده‏‌اند.

* انتشارات نشر حیدرى نجف، به سال ۱۳۸۳ق؛

* مؤسسه الاعلمى للمطبوعات بیروت، به سال ۱۴۰۸ق؛

* چاپ مؤسسه بعثت قم، ۱۴۱۳ق، از ویژگى این چاپ، افزودن بخشى از شرح زندگانى امیرالمؤمنین(ع) با عنوان المستدرک در اوّل کتاب است. محقّقین مؤسسه بعثت بر اساس نقل سیّد بن طاوس در کتب خود([[الیقین]] و [[فرج المهموم]]) از دلائل‌الإمامة، این بخش را احیا کرده‌اند.

{{پانویس|3}}

* انصاری، حسن، "[http://ansari.kateban.com/post/2166 متن شيعی مجعول و منسوب به محمد بن جرير طبري]"

* شیخ طوسی، الفهرست( طبع جديد)، كتابخانه محقق طباطبائى‏، قم‏، ۱۴۲۰ق‏.

* نسخه pdf دلائل الامامة را از [http://fa.wikishia.net/view/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A9.pdf اینجا] دانلود کنید.