عبدالحسین فقیهی رشتی: تفاوت میان نسخه‌ها

عبدالحسین فقیهی رشتی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۴:۲۹

۱۶٬۶۷۹ بایت حذف‌شده ، ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۱۶

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Hasaninasab

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش ۲|ماه=دسامبر|روز=۵|سال=۲۰۱۵|چند = 2}}
+[[پرونده:عبدالحسین رشتی.jpg|بندانگشتی|200px]]
-==ولادت و کودکی==
+عبدالحسین فقیهی رشتی فرزند مرحوم [[شعبان گیلانی]] از علمای گیلان بود.<ref>جهت آگاهی از حالات و اوصاف وی، رک: مقدمه صلوةالمسافر، به قلم مرتضی مدرس گیلانی؛ همان، به قلم سید احمد حسینی اشکوری؛ احسن الودیعه، ج ۲، ص ۹۹؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۳۶۳؛ نقباءالبشر، ج ۲، ص ۸۳۸؛ گنجینه دانشمندان، ج ۵، ص ۱۷۹ و ۱۸۰ و دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، ص ۲۸۳.</ref>
-عبدالحسین فقیهی رشتی در سال ۱۳۲۱ ق. در [[نجف اشرف]] به دنیا آمد.<ref>گنجینه دانشمندان، محمدشریف رازی، ج ۲، ص ۲۲۲.</ref> پدرش آیت‌الله [[شعبان گیلانی]] دیوشَلی رشتی نجفی، از علمای گیلان بود که در [[۲۴ شوال]] [[سال ۱۳۴۸ هجری قمری|۱۳۴۸ق]]. در نجف اشرف وفات یافت.<ref>جهت آگاهی از حالات و اوصاف وی، رک: مقدمه صلوةالمسافر، به قلم مرتضی مدرس گیلانی؛ همان، به قلم سید احمد حسینی اشکوری؛ احسن الودیعه، ج ۲، ص ۹۹؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۳۶۳؛ نقباءالبشر، ج ۲، ص ۸۳۸؛ گنجینه دانشمندان، ج ۵، ص ۱۷۹ و ۱۸۰ و دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، ص ۲۸۳.</ref> جدّش آیت‌الله عبدالوهاب دیوشلی، اهل خراسان بود که به گیلان مهاجرت کرده و در این دیار سکن شده بود.<ref>پیشینه تاریخی فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، محمدعلی قربانی، با مقدمه استاد زین العابدین قربانی، ص ۷۶۳ و دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، صادق احسان بخش، ص ۲۸۳.</ref>
+وی تحصیلات مقدماتی و دروس حوزوی مقدمات و سطح و خارج حوزه را نزد استادان برجسته آن حوزه همچون حضرات آیات: شیخ [[محمدحسین غروی اصفهانی|محمدحسین اصفهانی]]، معروف به «کمپانی» (متوفّای [[سال ۱۳۶۰ هجری قمری|۱۳۶۰ق]].)، [[سیدابوالحسن اصفهانی]] (متوفّای ۱۳۶۵ ق.) شیخ محمدعلی ایروانی، آیت‌الله شیخ محمدعلی جمالی خراسانی، فرا گرفت و سپس به تدریس در [[حوزه علمیه نجف]] پرداخت.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Mostabser/View/62079/%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87%DB%8C-%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86 مدخل عبدالحسین فقیهی رشتی؛ سایت حوزه نت؛ نوشته محمدتقی ادهم نژاد]</ref>
-==تحصیلات==
+در سال ۱۳۵۱ ق. به [[قم]] مسافرت نمود و در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه این شهر]] نیز تدریس خود را ادامه داد. همچنین در درس [[آیت‌الله العظمی بروجردی]] نیز حضور می‌یافت و به جهت آشنایی آیت الله العظمی بروجردی با وی، مسئولیت‌هایی را از سوی آیت الله العظمی بروجردی پذیرفت؛ از جمله نماینده آیت الله العظمی بروجردی برای رسیدگی به امور حجاج؛<ref>هفته نامه نقش قلم (نشریه استان گیلان)، ۲۷ آبان ۱۳۶۹، مقاله محمدعلی فقیهی زاده گیلانی.</ref> رسیدگی به وضع سادات عربستان<ref>هفته نامه نقش قلم (نشریه استان گیلان)، ۲۷ آبان ۱۳۶۹، مقاله محمدعلی فقیهی زاده گیلانی.  و اظهارات سید محمد واحدی، نوه آن مرحوم.</ref> حضور در «هیئت حکمه» برای اصلاح حوزه علمیه قم (این هیئت شامل افراد دیگری مانند [[امام خمینی]]، [[مرتضی حائری|حاج شیخ مرتضی حائری]]، [[آیت الله فاضل لنکرانی]]، حاج سید زین العابدین کاشانی، [[محقق داماد]]،  و... می‌شد.)<ref>مجلّه حوزه، ش ۴۴ - ۴۳ (ویژه نامه آیةالله بروجردی)، ص ۴۴، مصاحبه آیةالله سلطانی طباطبایی.</ref>
-شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی، تحصیلات ابتدایی و فراگیری قرآن را در شهر نجف پشت سر نهاد و دروس مقدماتی و سطوح عالی حوزه را نزد استادان برجسته آن حوزه همچون حضرات آیات: شیخ [[محمدحسین غروی اصفهانی|محمدحسین اصفهانی]]، معروف به «کمپانی» (متوفّای [[سال ۱۳۶۰ هجری قمری|۱۳۶۰ق]].)، [[سیدابوالحسن اصفهانی]] (متوفّای ۱۳۶۵ ق.) شیخ محمدعلی ایروانی، آیت‌الله شیخ محمدعلی جمالی خراسانی، مؤلف تقریرات الاصول و پدر بزرگوارش بهره‌ها گرفت و نیز تفسیر را از علامه [[محمد جواد بلاغی]] (م [[سال ۱۳۵۲ هجری قمری|۱۳۵۲ق]].)<ref>پیشینه تاریخی فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، ص ۸۶۶.</ref> و اخلاق و عرفان را از شیخ مرتضی طالقانی آموخت و از استادان مذکور، اجازات اجتهاد دریافت داشت.
-==شاگردان==
+آیت‌الله عبدالحسین فقیهی رشتی در ۹۱ سالگی، ([[۲۷ آبان]] سال [[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸ش]].) وفات یافت و در یکی از حجره‌های صحن بزرگ به خاک سپرده شد. پس از رحلت او، مجالس بزرگداشتی در قم و گیلان منعقد گردید.<ref>دست نوشته‌های فقیهی زاده گیلانی.</ref>
-الف) برخی از شاگردان وی در نجف اشرف عبارتند از:
-# عالم ربانی، [[سید عبدالکریم کشمیری|سیدعبدالکریم کشمیری]]. وی علاوه بر کفایه، اسفار را نیز در نزد او آموخت؛<ref>آفتاب خوبان، ص ۲۱.</ref>
-# حاج [[سیدعبدالعزیز طباطبایی یزدی]]؛<ref>گنجینه دانشمندان، ج ۹، ص ۲۳۱.</ref>
-# حاج سیدحسین طباطبایی بحرالعلوم؛<ref>مجلّه آیینه پژوهش، ش ۶۸، ص ۱۱۶.</ref>
-# شهید محراب، حاج میرزا محمدعلی قاضی طباطبایی. وی از شاگردان درس خارج فقه و اصول ایشان بود؛<ref>آثارالحجة، محمد شریف رازی، ج ۲، ص ۲۳۵.</ref>
-# شیخ ابوالقاسم حجتی رشتی؛<ref>آثارالحجة، محمد شریف رازی، ج ۲، ص ۸۰.</ref>
-# شیخ مهدی مهدوی لاهیجانی؛<ref>مجلّه حوزه، ش ۵۸، مهر و آبان ۱۳۷۲.</ref>
-# شیخ محمد سعیدی لاهیجانی؛<ref>پیشینه تاریخی فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، ص ۸۷۰.</ref>
-# شیخ محمدصادق تهرانی قمی؛<ref>آثار الحجة، ج ۲، ص ۱۱۸.</ref>
-# میرزا محمدعلی ادیب تهرانی.<ref>دانشمندان بروجرد، غلامرضا مولانا، ص ۵۱۵.</ref>
-ب) برخی از شاگردان وی در حوزه علمیه قم نیز عبارتند از حضرات آیات:
-# شیخ محمدصادق احسان بخش، نماینده امام و رهبری در گیلان و امام جمعه رشت؛<ref>دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، ص ۵۶ و مجلّه آیینه پژوهش، ش ۶۸، ص ۱۱۷.</ref>
-آیت‌الله احسان بخش در باره استادش می‌نویسد:
-«آیت‌الله حاج شیخ عبدالحسین فقیهی... عالم، عامل، فقیه کامل، اصولی، ادیب متتبّع، جامع فضایل و کمالات از فضل و جلالت قدر مشار با لبنان بود. نگارنده کفایتین را در نزد ایشان تلمّذ کرده، انصافاً تسلط کامل بر اصول داشت و نظرات بسیاری از علما را می‌دانست. او را در استنباطات اصولی بسیار قوی دیدم و از خواص اصحاب و محرم اسرار آیت‌الله بروجردی به شمار می‌رفت و هر ساله نیز به نیابت از آن مرجع عالی قدر به مکه مشرف می‌شد و مشکلات دینی زائرین را بر طرف می‌نمود».<ref>دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، ص ۵۳۱.</ref>
-# علیرضا ممجّد لنگرودی (درس کفایه و خارج)؛<ref>مجلّه حوزه، ش ۸۷، ص ۲۸.</ref>
-# حاج سیدعلی حسینی نجفی اشکوری؛<ref>تراجم الرجال، سید احمد حسینی اشکوری، ص ۹۶.</ref>
-# حاج شیخ محمد واصف.
-==هجرت به قم==
-آیت‌الله فقیهی رشتی برای زیارت امام رضا(ع) و نیز دیدن اقوام و صله ارحام به ایران مهاجرت نمود و بعد از چند ماه توقف در شمال (لنگرود) برای عزیمت به نجف اشرف، به سال ۱۳۵۱ ق. وارد حوزه علمیه قم شد. وی در این سفر، وقتی تلاش و جدیت طلاب این حوزه تازه تأسیس را مشاهده کرد، از مهاجرت به نجف منصرف و همان جا ماندگار شد و به سبب توانایی علمی خویش، تدریس سطوح مختلف را شروع کرد. و خود او نیز با آنکه فضلای بی شماری از محضرش استاده می‌کردند، از درس آیت‌الله حائری یزدی بهره می‌برد. استادان بزرگی همانند حضرات آیات: حجّت، خوانساری و صدر با توجه به شناخت قبلی که از وی داشتند، وجودش را مغتنم دانسته و برای ساماندهی حوزه از او بهره مند می‌شدند.
-==زعامت آیت‌الله بروجردی==
-آیت‌الله فقیهی رشتی با آیت‌الله بروجردی سابقه آشنایی و رفاقت داشت و به خوبی واقف بود که وجود معظم له می‌تواند توان علمی فراوانی به حوزه قم ببخشد. بدین جهت، پس از ورود آن آیت حق به قم، ایشان نیز مانند بسیاری از بزرگان - همانند امام راحل - برای تجلیل از مقام علمی زعیم عالی قدر حوزه آیت‌الله بروجردی، در درس وی حضور می‌یافت. آن بزرگوار هم به ایشان علاقه ویژه ای داشت و ایشان را به عنوان یکی از مشاوران و نزدیکان در امر ساماندهی حوزه و سایر امور دینی برگزید، که نمونه‌هایی از مسئولیت‌های او را در ذیل می‌آوریم:
-===الف) خدمت به زائران مکه===
-آیت‌الله فقیهی از بدو ورود آیت‌الله بروجردی تا آخر عمر آن بزرگوار - و بعد از ایشان از طرف سایر مراجع - به عنوان نماینده ایشان برای رسیدگی به امور حجّاج در موسم حجّ، خدمات فراوانی را انجام داد.<ref>هفته نامه نقش قلم (نشریه استان گیلان)، ۲۷ آبان ۱۳۶۹، مقاله محمدعلی فقیهی زاده گیلانی.</ref>
-===ب) رسیدگی به وضع سادات عربستان===
-شیعیان عربستان همواره در طول تاریخ، مظلومیت مضاعفی داشته اند؛ خصوصاً اِعمال مقرّرات دشوار از سوی دولت سعودی و علمای وهّابی، مشکلات طاقت فرسایی برای آنان در پی داشته است. مرحوم فقیهی، از سوی آیت‌الله بروجردی موظّف به رسیدگی به امور سادات و شیعیان آنجا بود. او در امور مادی و معنوی سادات «نُخاوله» سعی بلیغی مبذول می‌داشت و برای رفع مشکلات آنان، بارها با دولت سعودی به گفت و گو و مذکره پرداخت و از این راه توانست از فشار دولت سعودی بر آنان بکاهد.<ref>هفته نامه نقش قلم (نشریه استان گیلان)، ۲۷ آبان ۱۳۶۹، مقاله محمدعلی فقیهی زاده گیلانی.  و اظهارات سید محمد واحدی، نوه آن مرحوم.</ref>
-===ج) همکاری صمیمانه در امور حوزه===
-آیت‌الله العظمی بروجردی به حفظ کیان حوزه علمیه قم علاقه زیادی داشتند و مکرر می‌فرمود:«حوزه قم همانند شهری است که دروازه ندارد؛ حوزه بر روی اشخاص مختلف باز است. افراد صالح و ناصالح از هم ممتاز نمی شوند. ای کاش نظمی بود و برنامه ای!»
-او برای تحقق این آرزو، هیئتی مرکب از چند نفر از آیات حوزه را مأمور کرد تا دیدگاه‌های اصلاحی خود را بعد از مشورت ارائه دهند. این هیئت که اصطلاحاً «هیئت حکمه» نامیده می‌شد. این هیئت اختیار داشت که مصالح حوزه را بسنجید و بر این اساس عمل کنند. آیت‌الله فقیهی رشتی یکی از اعضای این هیئت بود. اعضای دیگر آن عبارت بودند از: مرحوم امام خمینی، حاج شیخ مرتضی حائری، حاج سیداحمد زنجانی، حاج سید ابوطالب مدرسی، مرحوم فاضل لنکرانی، حاج سید زین العابدین کاشانی، محقق داماد، شیخ ابوالقاسم اصفهانی، سید مرتضی مبرقعی، حاج مصطفی صادقی، قاضی تبریزی، میرزا محمود روحانی، حاج ریحان الله گلپایگانی و سلطانی طباطبایی و...<ref>مجلّه حوزه، ش ۴۴ - ۴۳ (ویژه نامه آیةالله بروجردی)، ص ۴۴، مصاحبه آیةالله سلطانی طباطبایی.</ref>
-جلسات، هر شب در مدرسه حاج ملاصادق برگزار می‌شد. یکی از برنامه‌های آنان، امتحانات در حوزه بود؛ مسائلی مانند اینکه درس‌هایی امتحان گرفته شود؛ چگونه تعیین رتبه گردد و... از آن هیئت تعدادی برای گرفتن امتحان انتخاب شدند که عبارت بودند از حضرات آیات: فقیهی رشتی، فاضل، حائری، قاضی، ابوالقاسم نحوی، صاحب الداری، سلطانی طباطبایی، مبرقعی و ابوالقاسم اصفهانی.<ref>مجلّه حوزه، ش ۴۴ - ۴۳ (ویژه نامه آیةالله بروجردی)، ص ۱۰۶، مصاحبه آیةالله سلطانی طباطبایی و ش ۹۶، ص ۲۸۴.</ref>
-==طرح ابتکاری==
-آیت‌الله فقیهی به خوبی می‌دانست که راه و رمز پیشرفت و ترویج اسلام ارتباط با همگان است؛ خصوصاً با مسلمانان و غیر مسلمانان خارج از کشور است، از این رو بود که او آموزش زبان انگلیسی رای طلاب ضروری می‌دانست و معتقد بود که با هر قوم و ملتی باید با زبان خود آنان سخن گفت. او به آن دسته از طلاب فاضل، همانند مرحوم محقق لاهیجی، که به زبان بیگانگان مسلط بودند و به راحتی تکلم می‌کردند، ارزش فوق العاده ای قائل می‌شد. با چنین نگرشی بود که به عنوان مشاوری امین، اهمیت و ضرورت این موضوع را به آیت‌الله بروجردی یادآور شد که البته با موافقت معظم له مواجه شد. معظم له ایشان و دو نفر دیگر از آقایان را تعیین کردند تا با مقررات و شرایطی، زمینه این کار را فراهم سازند. طرح و برنامه کار با جدّیت تمام آماده شد و حتی استادان زبان انگلیسی را معین کردند، اما متأسفانه این طرح، با مخالفت اطرافیان آیت‌الله بروجردی به اجرا در نیامد. گویا فردی به آقا گفته بود: «اگر مردم بفهمند که با پول آنان زبان خارجی تدریس می‌شود، عقیده شان به اسلام و شما سست می‌شود»؛ از این رو، زعیم عالی قدر آیت‌الله بروجردی، به رغم میلی باطنی، مانع از اجرای برنامه شدند. آیت‌الله فقیهی از اینکه برخی افراد متحجّر و مقدس مآب دیدگاه‌های غلط خود را به آقا القا می‌نمودند، به شدت اظهار ناراحتی می‌کرد.<ref>هفته نامه نقش قلم.</ref>
-==اوصاف اخلاقی==
-آیت‌الله فقیهی از رجال خوش فکر و خوش محضر بد و حافظه ای بسیار قوی و برخوردی گرم و صمیمی داشت. بسیار متواضع بود. محفل گرم و فراموش ناشدنی اش، پیوسته با خاطره ای خوش همراه بود. با آنکه مردی عمیق در فقه و اصول بود، ولی در تاریخ ادیان و ادبیات غربی و فارسی، خصوصاً اشعار حماسه سرایان قبل و بعد از اسلام، ید طولانی داشت. در احتجاجات کمتر کسی را یارای مقابله با او بود، ولی چون ذاتاً مردی آرام و سکت بود، در برخورد ابتدایی کمتر کسی می‌توانست این محاسن را درک نماید. عاشق اهل بیت(ع) بود و همواره با تجلیل فراوان از آنان یاد می‌کرد و در جلسات روضه، برای نام ائمه اطهار(ع) تعظیم می‌کرد. انصافاً اخلاق کریمانه داشت و به سادات احترام ویژه ای قائل بودند....<ref>هفته نامه نقش قلم.و دست نوشته‌های فقیهی زاده گیلانی.</ref>
-آیت‌الله فقیهی رشتی، اهل محاسبه و مراقبه بود و همواره اذکاری را بر لب داشت. او مرتب دوستان خود را به اقامه نماز اول وقت توصیه می‌فرمود و خود، به نماز اول وقت اهمیت فوق العاده ای می‌داد.<ref>هفته نامه نقش قلم.و دست نوشته‌های فقیهی زاده گیلانی.</ref>
-ضمناً ایشان در هنر خوش نویسی هم دستی داشت. او تمام اوراق و تقریرات و مکاتبات خود را با خطّ نستعلیق بسیار زیبا می‌نگاشته که مایه اعجاب است. از اوراق به جای مانده بر می‌آید که در آن جمع «هیئت حکمه»، مطالب را وی تقریر می‌کرده و پس از امضای اعضا، به رؤیت آیت‌الله بروجردی می‌رسیده است.
-==فرار از مرجعیت==
-ایشان از هرگونه شهرت می‌گریخت و به همین دلیل، با اینکه سالیان پیش، بر عروةالوثقی حاشیه زده بود و خواص و شاگردانش، از موقعیت علمی و معنوی او اطلاع داشتند؛ با این حال، همانند برخی از بزرگان، از مطرح شدن و از مقام افتا دوری می‌جست و به هیچ عنوان راضی نمی شد که ارادتمندانش او را در میان جامعه مطرح سازند.<ref>شرح حال مرحوم آیةالله فقیهی رشتی را می‌توان در کتب ذیل یافت: گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۲۲؛ آثارالحجة، ج ۲، ص ۵۶؛ پیشینه تاریخی فرهنگی لاهیجان، ص ۸۶۵؛ سیمای شهرستان لنگرود، ص ۱۱۶ و دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، ص ۵۳۱.</ref>
-==ارتباط دوستانه با حضرت امام==
-آیت‌الله فقیهی رشتی در جلسات درس آیت‌الله حائری یزدی با حضرت امام راحل آشنا شد و بعدها این آشنایی تبدیل به ارتباط عمیق دوستانه گردید. این علاقه زایدالوصف دوسویه، که تا آخر عمر شریف آن دو ادامه داشت، به گونه ای بود که حضرت امام در قم به منزل آیت‌الله فقیهی می‌رفت و از نزدیک به تفقّد می‌پرداخت. در اوراقی که از مرحوم آیت‌الله فقیهی باقی مانده، عکس‌ها و نامه‌هایی با دستخطّ آن دو بزرگوار به مناسبت‌های مختلف و نیز کتب اهدایی از طرف حضرت امام به ایشان دیده می‌شود که حضرت امام در صفحات اول کتاب مطالبی را به یادگار نوشته است.
-==فرزندان==
-آیت‌الله فقیهی رشتی دارای سه فرزند (یک پسر و دو دختر) بود. تنها پسرش دکتر احمد فقیهی، متخصّص قلب از آلمان بود که متأسفانه در عنفوان جوانی تصادف کرد و با نماز حضرت آیت‌الله بروجردی، در یکی از حجره‌های صحن بزرگ دفن شد.
-دامادهای او نیز عبارتند از:
-# حجةالاسلام سیدحسین واحدی. وی از شاگردان آیات عظام: بروجردی، امام خمینی، مرعشی نجفی و گلپایگانی است که در سال ۱۳۷۴ ش. فوت و در وادی السلام قم دفن شد.
-# حاج سیف الله قمصری، از بازاریان متدین تهران.
-==تألیفات==
-ایشان تألیفات و تقریرات فراوانی به جای گذاشته که هیچ کدام به طبع نرسیده است؛ از آن میان می‌توان اشاره داشت به: حاشیه بر کفآیت‌الاصول، حاشیه بر رسائل، حاشیه بر مکاسب.
-==رحلت==
-آیت‌الله حاج شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی در ۹۱ سالگی، ([[۲۷ آبان]] سال [[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸ش]].) دار فانی را وداع گفت و پیکرش با شرکت مراجع، بزرگان، شخصیت‌های کشوری و اصناف مختلف تشییع و با نماز آیت‌الله حاج [[سید محمد وحیدی]] در یکی از حجره‌های صحن بزرگ به خاک سپرده شد. پس از رحلت او، مجالس بزرگداشتی در قم و گیلان منعقد گردید.<ref>دست نوشته‌های فقیهی زاده گیلانی.</ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس2}}