پرش به محتوا

صدقه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۱۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ آوریل ۲۰۱۵
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie
imported>Pourrezaei
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{احکام}}
{{احکام}}'''صدقه'''، به اموالی می‌گویند که در راه خدا داده می‌شود. در دین اسلام همان‌گونه که کسب درآمد از هر راهی مجاز نیست، خرج کردن مال نیز در هر راهی صحیح نمی‌باشد، یکی از نیکوترین راه‌های مورد تأیید [[اسلام]] برای صرف مال، صدقه دادن آن در راه خداست. بنابر آیات قرآن، صدقه به دو دسته [[واجب]] و [[مستحب]] تقسیم شده و همچنین مصارف و شرایط آن بیان شده است. صدقه دادن نه تنها موجب کم شدن اموال انسان نمی‌شود، بلکه [[برکت]] و یا افزایش اموال را نیز به دنبال دارد.
'''صدقه'''، به اموالی می گویند که در راه خدا داده می شود. در دین اسلام همان‌گونه که کسب درآمد از هر راهی مجاز نیست، خرج کردن مال نیز در هر راهی صحیح نمی باشد، یکی از نیکوترین راه‌های مورد تأیید [[اسلام]] برای صرف مال، صدقه دادن آن در راه خداست. بنابر آیات قرآن، صدقه به دو دسته واجب و مستحب تقسیم شده و همچنین مصارف و شرایط آن بیان شده است. صدقه دادن نه تنها موجب کم شدن اموال انسان نمی شود، بلکه [[برکت]] و یا افزایش اموال را نیز به دنبال دارد.


==واژه شناسی==
==واژه شناسی==
خط ۷: خط ۶:


==اهمیت صدقه==
==اهمیت صدقه==
در [[سوره توبه]] آیه ۱۰۴:<ref> {{متن قرآن|أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّـهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّـهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّ‌حِيمُ ﴿١٠٤﴾|ترجمه=آيا ندانسته‌اند كه تنها خداست كه از بندگانش توبه را مى‌پذيرد و صدقات را مى‌گيرد، و خداست كه خود توبه‌پذير مهربان است؟| سوره= [[سوره توبه]]| آیه= آیه ١٠٤}}</ref>
در [[سوره توبه]] آیه ۱۰۴:<ref> {{متن قرآن|أَلَمْ یعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ یقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّ‌حِیمُ ﴿۱۰۴﴾|ترجمه=آیا ندانسته‌اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد، و خداست که خود توبه‌پذیر مهربان است؟| سوره= [[سوره توبه]]| آیه= آیه ۱۰۴}}</ref>
سخن از بندگان نیازمندی است که به اجازه و فرمان الهی، این‌گونه کمک‌ها را می‌پذیرند، در حقیقت نمایندگان پروردگارند و به این ترتیب دست آنها نیز دست خداست، این تعبیر، یکی از لطیف ترین تعبیراتی است که عظمت و شکوه این حُکم اسلامی را مجسم می‌سازد و علاوه بر تشویق این فریضه الهی هشدار می‌دهد که در پرداخت [[زکات]] و صدقات نهایت ادب و احترام را به خرج دهند، چرا که گیرنده خدا است. همچنین در روایتی از [[امام سجاد(ع)]] آمده است:{{حدیث|إنَّ الصَّدَقَة لاتَقَع فی یدِ العَبدِ حتّی تَقَعُ فی یدِ الرَّب|ترجمه= صدقه در دست بنده قرار نمی‌گیرد مگر این که قبلاً در دست خدا قرار گیرد.}}
سخن از بندگان نیازمندی است که به اجازه و فرمان الهی، این‌گونه کمک‌ها را می‌پذیرند، در حقیقت نمایندگان پروردگارند و به این ترتیب دست آنها نیز دست خداست، این تعبیر، یکی از لطیف‌ترین تعبیراتی است که عظمت و شکوه این حُکم اسلامی را مجسم می‌سازد و علاوه بر تشویق این فریضه الهی هشدار می‌دهد که در پرداخت [[زکات]] و صدقات نهایت ادب و احترام را به خرج دهند، چرا که گیرنده خدا است. همچنین در روایتی از [[امام سجاد(ع)]] آمده است:{{حدیث|إنَّ الصَّدَقَة لاتَقَع فی یدِ العَبدِ حتّی تَقَعُ فی یدِ الرَّب|ترجمه= صدقه در دست بنده قرار نمی‌گیرد مگر این که قبلاً در دست خدا قرار گیرد.}}
با توجه به آیات و روایات متعدد، باز هم کسانی هستند که به هنگام کمک مالی جزئی به برادران و خواهران نیازمند خود آنها را تحقیر کرده و یا با خشونت و بی اعتنائی با آنها رفتار می‌کنند.<ref>تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۲۳.</ref>
با توجه به آیات و روایات متعدد، باز هم کسانی هستند که به هنگام کمک مالی جزئی به برادران و خواهران نیازمند خود آنها را تحقیر کرده و یا با خشونت و بی‌اعتنائی با آنها رفتار می‌کنند.<ref>تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۲۳.</ref>


==اقسام صدقات==
==اقسام صدقات==
صدقات به دو دسته تقسیم می شوند:
صدقات به دو دسته تقسیم می‌شوند:
* [[واجب]]: یعنی بخشی از اموال شخصی که با شرایطی خاص به افرادی مخصوصی داده می‌شود؛ از جمله [[زکات]]، [[خمس]] و [[فطریه]].
* [[واجب]]: یعنی بخشی از اموال شخصی که با شرایطی خاص به افرادی مخصوصی داده می‌شود؛ از جمله [[زکات]]، [[خمس]] و [[فطریه]].
* [[مستحب]]: اندازه خاصی ندارد و انسان می‌تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد. <ref>طباطبائی، سید محمد حسین؛ تفسیر المیزان، مرکز نشر و توزیع کتاب، قم، ج۲، ص۴۰.</ref>
* [[مستحب]]: اندازه خاصی ندارد و انسان می‌تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد.<ref>طباطبائی، سید محمد حسین؛ تفسیر المیزان، مرکز نشر و توزیع کتاب، قم، ج۲، ص۴۰.</ref>


==ویژگی ها و شرایط==
==ویژگی‌ها و شرایط==
{{نقل قول طبقاتی|عرض = 40|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُم بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ كَالَّذِي يُنفِقُ مَالَهُ رِ‌ئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّـهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ‌ ۖ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَ‌ابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَ‌كَهُ صَلْدًا ۖ لَّا يَقْدِرُ‌ونَ عَلَىٰ شَيْءٍ مِّمَّا كَسَبُوا ۗ وَاللَّـهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِ‌ينَ﴿٢٦٤﴾|اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، صدقه‌هاى خود را با منّت و آزار، باطل مكنيد، مانند كسى كه مالش را براى خودنمايى به مردم، انفاق مى‌كند و به خدا و روز بازپسين ايمان ندارد. پس مَثَل او همچون مَثَل سنگ خارايى است كه بر روى آن، خاكى [نشسته‌] است، و رگبارى به آن رسيده و آن [سنگ‌] را سخت و صاف بر جاى نهاده است. آنان [رياكاران‌] نيز از آنچه به دست آورده‌اند، بهره‌اى نمى‌برند؛ و خداوند، گروه كافران را هدايت نمى‌كند.|خط آخر= سوره بقره-آیه ٢٦٤}}
{{نقل قول طبقاتی|عرض = ۴۰|یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِکم بِالْمَنِّ وَالْأَذَیٰ کالَّذِی ینفِقُ مَالَهُ رِ‌ئَاءَ النَّاسِ وَلَا یؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الْآخِرِ ۖ فَمَثَلُهُ کمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَیهِ تُرَ‌ابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَ‌کهُ صَلْدًا ۖ لَّا یقْدِرُ‌ونَ عَلَیٰ شَیءٍ مِّمَّا کسَبُوا ۗ وَاللَّهُ لَا یهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِ‌ینَ﴿۲۶۴﴾|ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صدقه‌های خود را با منّت و آزار، باطل مکنید، مانند کسی که مالش را برای خودنمایی به مردم، انفاق می‌کند و به خدا و روز بازپسین ایمان ندارد. پس مَثَل او همچون مَثَل سنگ خارایی است که بر روی آن، خاکی [نشسته‌] است، و رگباری به آن رسیده و آن [سنگ‌] را سخت و صاف بر جای نهاده است. آنان [ریاکاران‌] نیز از آنچه به دست آورده‌اند، بهره‌ای نمی‌برند؛ و خداوند، گروه کافران را هدایت نمی‌کند.|خط آخر= سوره بقره-آیه ۲۶۴}}
آن‌گونه که از سخنان [[معصومین(ع)]] و آیات قرآن کریم استفاده می‌شود صدقه دارای شرایطی می‌باشد از جمله:
آن‌گونه که از سخنان [[معصومین(ع)]] و آیات قرآن کریم استفاده می‌شود صدقه دارای شرایطی می‌باشد از جمله:
 
* قبل از هر چیز، صدقه باید از اموال [[حلال]] و خوب و سالم باشد.<ref>{{متن قرآن|یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِن طَیبَاتِ مَا کسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَ‌جْنَا لَکم مِّنَ الْأَرْ‌ضِ ۖ وَلَا تَیمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِآخِذِیهِ إِلَّا أَن تُغْمِضُوا فِیهِ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِی حَمِیدٌ﴿۲۶۷﴾|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از چیزهای پاکیزه‌ای که به دست آورده‌اید، و از آنچه برای شما از زمین برآورده‌ایم، انفاق کنید، و در پی ناپاک آن نروید که [از آن‌] انفاق نمایید، در حالی که آن را [اگر به خودتان می‌دادند] جز با چشم‌پوشی بی‌میلی‌] نسبت به آن، نمی‌گرفتید، و بدانید که خداوند، بی‌نیازِ ستوده [صفات‌] است.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه ۲۶۷}}</ref>
* قبل از هر چیز، صدقه باید از اموال [[حلال]] و خوب و سالم باشد.<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَ‌جْنَا لَكُم مِّنَ الْأَرْ‌ضِ ۖ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِآخِذِيهِ إِلَّا أَن تُغْمِضُوا فِيهِ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّـهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ﴿٢٦٧﴾|ترجمه=اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از چيزهاى پاكيزه‌اى كه به دست آورده‌ايد، و از آنچه براى شما از زمين برآورده‌ايم، انفاق كنيد، و در پى ناپاك آن نرويد كه [از آن‌] انفاق نماييد، در حالى كه آن را [اگر به خودتان مى‌دادند] جز با چشم‌پوشى بى‌ميلى‌] نسبت به آن، نمى‌گرفتيد، و بدانيد كه خداوند، بى‌نيازِ ستوده [صفات‌] است.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه ٢٦٧}}</ref>
* بهتر است که صدقه و انفاق مخفی باشد.<ref>{{متن قرآن|إِن تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِی ۖ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَ‌اءَ فَهُوَ خَیرٌ لَّکمْ ۚ وَیکفِّرُ عَنکم مِّن سَیئَاتِکمْ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ﴿۲۷۱﴾|ترجمه=اگر صدقه‌ها را آشکار کنید، این، کار خوبی است، و اگر آن را پنهان دارید و به مستمندان بدهید، این برای شما بهتر است؛ و بخشی از گناهانتان را می‌زداید، و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه۲۷۱}}</ref>
 
* صدقه و انفاق همراه با آزار و منّت نباشد.<ref>{{متن قرآن|یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِکم بِالْمَنِّ وَالْأَذَیٰ کالَّذِی ینفِقُ مَالَهُ رِ‌ئَاءَ النَّاسِ وَلَا یؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الْآخِرِ ۖ فَمَثَلُهُ کمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَیهِ تُرَ‌ابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَ‌کهُ صَلْدًا ۖ لَّا یقْدِرُ‌ونَ عَلَیٰ شَیءٍ مِّمَّا کسَبُوا ۗ وَاللَّهُ لَا یهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِ‌ینَ﴿۲۶۴﴾|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صدقه‌های خود را با منّت و آزار، باطل مکنید، مانند کسی که مالش را برای خودنمایی به مردم، انفاق می‌کند و به خدا و روز بازپسین ایمان ندارد. پس مَثَل او همچون مَثَل سنگ خارایی است که بر روی آن، خاکی [نشسته‌] است، و رگباری به آن رسیده و آن [سنگ‌] را سخت و صاف بر جای نهاده است. آنان [=ریاکاران‌] نیز از آنچه به دست آورده‌اند، بهره‌ای نمی‌برند؛ و خداوند، گروه کافران را هدایت نمی‌کند.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه۲۶۴}}</ref>
* بهتر است که صدقه و انفاق مخفی باشد.<ref>{{متن قرآن|إِن تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ ۖ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَ‌اءَ فَهُوَ خَيْرٌ‌ لَّكُمْ ۚ وَيُكَفِّرُ‌ عَنكُم مِّن سَيِّئَاتِكُمْ ۗ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ‌ ﴿٢٧١﴾|ترجمه=اگر صدقه‌ها را آشكار كنيد، اين، كار خوبى است، و اگر آن را پنهان داريد و به مستمندان بدهيد، اين براى شما بهتر است؛ و بخشى از گناهانتان را مى‌زدايد، و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه٢٧١}}</ref>
* انفاق و صدقه باید توأم با اخلاص و خلوص نیت باشد.<ref>{{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِینَ ینفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْ‌ضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِیتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ کمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَ‌بْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُکلَهَا ضِعْفَینِ فَإِن لَّمْ یصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ﴿۲۶۵﴾|ترجمه=و مَثَل [صدقات‌] کسانی که اموال خویش را برای طلب خشنودی خدا و استواری روحشان انفاق می‌کنند، همچون مَثَل باغی است که بر فراز پشته‌ای قرار دارد [که اگر] رگباری بر آن برسد، دو چندان محصول برآورد، و اگر رگباری هم بر آن نرسد، بارانِ ریزی [برای آن بس است‌]، و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه۲۶۵}}</ref>
 
* انفاق و صدقه از اموالی باشد که آنها را دوست داریم و مورد علاقه ماست.<ref>{{متن قرآن|لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّیٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَیءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ ﴿۹۲﴾|ترجمه=هرگز به نیکوکاری نخواهید رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید؛ و از هر چه انفاق کنید قطعاً خدا بدان داناست.| سوره= [[سوره آل عمران]]| آیه= آیه۹۲}}</ref>
* صدقه و انفاق همراه با آزار و منّت نباشد.<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُم بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ كَالَّذِي يُنفِقُ مَالَهُ رِ‌ئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّـهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ‌ ۖ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَ‌ابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَ‌كَهُ صَلْدًا ۖ لَّا يَقْدِرُ‌ونَ عَلَىٰ شَيْءٍ مِّمَّا كَسَبُوا ۗ وَاللَّـهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِ‌ينَ﴿٢٦٤﴾|ترجمه=اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، صدقه‌هاى خود را با منّت و آزار، باطل مكنيد، مانند كسى كه مالش را براى خودنمايى به مردم، انفاق مى‌كند و به خدا و روز بازپسين ايمان ندارد. پس مَثَل او همچون مَثَل سنگ خارايى است كه بر روى آن، خاكى [نشسته‌] است، و رگبارى به آن رسيده و آن [سنگ‌] را سخت و صاف بر جاى نهاده است. آنان [=رياكاران‌] نيز از آنچه به دست آورده‌اند، بهره‌اى نمى‌برند؛ و خداوند، گروه كافران را هدايت نمى‌كند.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه٢٦٤}}</ref>
* انفاق کننده هرگز خود را مالک حقیقی تصور نکرده، بلکه خود را واسطه بین خدا و خلق بداند.<ref>{{متن قرآن| آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَ‌سُولِهِ وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَکم مُّسْتَخْلَفِینَ فِیهِ ۖ فَالَّذِینَ آمَنُوا مِنکمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کبِیرٌ‌﴿۷﴾|ترجمه=به خدا و پیامبر او ایمان آورید، و از آنچه شما را در [استفاده از] آن، جانشین [دیگران‌] کرده، انفاق کنید. پس کسانی از شما که ایمان آورده و انفاق کرده باشند، پاداش بزرگی خواهند داشت.| سوره= [[سوره حدید]]| آیه= آیه۷}}</ref><ref>تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۳۲۴.</ref>
 
* انفاق و صدقه باید توأم با اخلاص و خلوص نیت باشد.<ref>{{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْ‌ضَاتِ اللَّـهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَ‌بْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ ۗ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ‌ ﴿٢٦٥﴾|ترجمه=و مَثَل [صدقات‌] كسانى كه اموال خويش را براى طلب خشنودى خدا و استوارى روحشان انفاق مى‌كنند، همچون مَثَل باغى است كه بر فراز پشته‌اى قرار دارد [كه اگر] رگبارى بر آن برسد، دو چندان محصول برآورد، و اگر رگبارى هم بر آن نرسد، بارانِ ريزى [براى آن بس است‌]، و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.| سوره= [[سوره بقره]]| آیه= آیه٢٦٥}}</ref>
 
* انفاق و صدقه از اموالی باشد که آنها را دوست داریم و مورد علاقه ماست.<ref>{{متن قرآن|لَن تَنَالُوا الْبِرَّ‌ حَتَّىٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّـهَ بِهِ عَلِيمٌ ﴿٩٢﴾|ترجمه=هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد؛ و از هر چه انفاق كنيد قطعاً خدا بدان داناست.| سوره= [[سوره آل عمران]]| آیه= آیه۹۲}}</ref>
 
* انفاق کننده هرگز خود را مالک حقیقی تصور نکرده، بلکه خود را واسطه بین خدا و خلق بداند.<ref>{{متن قرآن| آمِنُوا بِاللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُم مُّسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ۖ فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ‌ كَبِيرٌ‌﴿٧﴾|ترجمه=به خدا و پيامبر او ايمان آوريد، و از آنچه شما را در [استفاده از] آن، جانشين [ديگران‌] كرده، انفاق كنيد. پس كسانى از شما كه ايمان آورده و انفاق كرده باشند، پاداش بزرگى خواهند داشت.| سوره= [[سوره حدید]]| آیه= آیه٧}}</ref> <ref>تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۳۲۴.</ref>


==مصارف صدقه==
==مصارف صدقه==
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}{{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَ‌اءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّ‌قَابِ وَالْغَارِ‌مِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِ‌يضَةً مِّنَ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿٦٠﴾ |ترجمه=صدقات، تنها به تهيدستان و بينوايان و متصديّان [گردآورى و پخش‌] آن، و كسانى كه دلشان به دست آورده مى‌شود، و در [راه آزادى‌] بردگان، و وامداران، و در راه خدا، و به در راه مانده، اختصاص دارد. [اين‌] به عنوان فريضه از جانب خداست، و خدا داناى حكيم است.| سوره= [[سوره توبه]]| آیه= آیه٦٠}} |تاریخ بایگانی| منبع= <small>[[سوره توبه|توبه]]، [[آیه]] ٦٠</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۰۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#F5ECFF| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}{{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَ‌اءِ وَالْمَسَاکینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِی الرِّ‌قَابِ وَالْغَارِ‌مِینَ وَفِی سَبِیلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِیلِ ۖ فَرِ‌یضَةً مِّنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکیمٌ ﴿۶۰﴾|ترجمه=صدقات، تنها به تهیدستان و بینوایان و متصدیان [گردآوری و پخش‌] آن، و کسانی که دلشان به دست آورده می‌شود، و در [راه آزادی‌] بردگان، و وامداران، و در راه خدا، و به در راه مانده، اختصاص دارد. [این‌] به عنوان فریضه از جانب خداست، و خدا دانای حکیم است.| سوره= [[سوره توبه]]| آیه= آیه۶۰}}|تاریخ بایگانی| منبع= <small>[[سوره توبه|توبه]]، [[آیه]] ۶۰</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۰۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#F5ECFF| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


خداوند در آیات قرآن مصارف صدقه را در هشت مصرف بیان می‌کند:<ref>سوره توبه، آیه۶۰</ref>
خداوند در آیات قرآن مصارف صدقه را در هشت مصرف بیان می‌کند:<ref>سوره توبه، آیه۶۰</ref>
خط ۴۰: خط ۳۳:
# عاملان و جمع آوری کنندگان [[زکات]] که آن‌چه به آن‌ها داده می‌شود در حقیقت به منزله مزد و اُجرت آن‌ها است.
# عاملان و جمع آوری کنندگان [[زکات]] که آن‌چه به آن‌ها داده می‌شود در حقیقت به منزله مزد و اُجرت آن‌ها است.
# «مُؤلِفَة قلوبُهُم» یعنی کسانی که انگیزۀ معنوی نیرومندی برای پیشبرد اهداف اسلامی ندارند و با تشویق مالی می‌توان تألیف قلب و جلب محبت آنان را نمود.
# «مُؤلِفَة قلوبُهُم» یعنی کسانی که انگیزۀ معنوی نیرومندی برای پیشبرد اهداف اسلامی ندارند و با تشویق مالی می‌توان تألیف قلب و جلب محبت آنان را نمود.
# برای آزاد ساختن بردگان.
# آزاد ساختن بردگان.
# برای اداء دِین بدهکاران و آنها که بدون جُرم و تقصیر زیر بار بدهکاری‌ مانده و از ادای آن عاجز شده‌اند.
# اداء دِین بدهکاران و آنها که بدون جُرم و تقصیر زیر بار بدهکاری مانده و از ادای آن عاجز شده‌اند.
# مصرف در راه خدا و منظور آن، تمام راه‌هایی است که بر گسترش و تقویت آئین الهی منتهی شود.
# مصرف در راه خدا و منظور آن، تمام راه‌هایی است که بر گسترش و تقویت آئین الهی منتهی شود.
# کمک به «وَ ابنِ سبیل»(واماندگان در راه)، یعنی مسافرانی که بخاطر علتی در راه مانده و زاد و توشه کافی برای رسیدن به مقصد ندارند.<ref>تفسیر نمونه، ج۸، ص۵.</ref>
# کمک به «وَ ابنِ سبیل»(واماندگان در راه)، یعنی مسافرانی که بخاطر علتی در راه مانده و زاد و توشه کافی برای رسیدن به مقصد ندارند.<ref>تفسیر نمونه، ج۸، ص۵.</ref>


==کیفیت صدقه دادن==
==کیفیت صدقه دادن==
خداوند صدقه دادن را مطرح کرده، ولی بعضی از روش های صدقه دادن را نمی پسندد:
خداوند صدقه دادن را مطرح کرده، ولی بعضی از روش‌های صدقه دادن را نمی‌پسندد:
* یکى صدقه ریایى که از همان اول باطل انجام می شود.
* یکی صدقه ریایی که از همان اول باطل انجام می‌شود.
* دیگری صدقه ای که بعد از انجام آن، به وسیله منت و اذیت ثواب و ارزش آن از بین می رود.
* دیگری صدقه‌ای که بعد از انجام آن، به وسیله منت و اذیت ثواب و ارزش آن از بین می‌رود.
بطلان این دو قسم صدقه از این رو است که براى رضاى خدا انجام نشده، و یا اگر هم برای رضای خدا بوده، شخص نتوانسته نیت خود را خالص نگه دارد، و با منت و اذیت آن را باطل کرده است.<ref>طباطبائی، المیزان، ج ۲، ص ۶۰۱.</ref>
بطلان این دو قسم صدقه از این رو است که برای رضای خدا انجام نشده، و یا اگر هم برای رضای خدا بوده، شخص نتوانسته نیت خود را خالص نگه دارد، و با منت و اذیت آن را باطل کرده است.<ref>طباطبائی، المیزان، ج ۲، ص ۶۰۱.</ref>


همچنین خداوند در قرآن دو قسم صدقه دادن را مطرح کرده، و هر دو را ستوده است:
همچنین خداوند در قرآن دو قسم صدقه دادن را مطرح کرده، و هر دو را ستوده است:
* صدقه پنهان:انسان را از [[ریا]] دور می سازد و آبروى فقیر محفوظ مانده، و فقیر احساس ذلت و خفت نمی کند. از آن جا که بناى [[دین اسلام|دین]] بر [[اخلاص]] است، بنابراین عمل هر قدر خالص تر باشد فضیلت بیشتری دارد، و به همین جهت خداى سبحان صدقه مخفی را بر صدقه علنى ترجیح داده و می فرماید:«اگر مخفیانه صدقه دهید برایتان بهتر است».
* صدقه پنهان:انسان را از [[ریا]] دور می‌سازد و آبروی فقیر محفوظ مانده، و فقیر احساس ذلت و خفت نمی‌کند. از آن جا که بنای [[دین اسلام|دین]] بر [[اخلاص]] است، بنابراین عمل هر قدر خالص‌تر باشد فضیلت بیشتری دارد، و به همین جهت خدای سبحان صدقه مخفی را بر صدقه علنی ترجیح داده و می‌فرماید:«اگر مخفیانه صدقه دهید برایتان بهتر است».
 
* صدقه آشکار: که تشویق و دعوت عملی مردم به کار نیک بوده و مایه دلگرمی فقرا و مساکین می‌باشد؛ چرا که می‌بینند در جامعه کسانی هستند که به حال آنان ترحم می‌کنند؛ همچنین این کار باعث می‌شود که روحیه یاس و ناامیدی از فقرا زدوده شود.<ref>طباطبائی، المیزان،ج ۲، ص ۶۱۰.</ref>
* صدقه آشکار: که تشویق و دعوت عملى مردم به کار نیک بوده و مایه دلگرمى فقرا و مساکین می باشد؛ چرا که می بینند در جامعه کسانی هستند که به حال آنان ترحم می کنند؛ همچنین این کار باعث می شود که روحیه یاس و ناامیدى از فقرا زدوده شود.<ref>طباطبائی، المیزان،ج ۲، ص ۶۱۰.</ref>


==مصادیق صدقه==
==مصادیق صدقه==
صدقه هدیه‌ای است که از طرف افراد حقیقی یا حقوقی به منظور خیریه و بهره‌مند شدن افراد دیگر، داده می‌شود.صدقه ممکن است به صورت‌های وجه نقد، خدمات، وسایل استفاده شده یا استفاده نشده‌ای مانند پوشاک، اسباب‌بازی، خوراک و رسانگر، کمک‌های ضروری از جمله کمک‌های انسان‌دوستانه، کمک به توسعه و گسترش و نیازهای ضروری بدن انسان مانند خون و پیوند اندام و...باشد.[[رسول خدا(ص)]] فرمود: هر معروفی صدقه به شمار می‌آ‌ید و هر آنچه را که مؤمن برای خود و خانواده و همسرش هزینه کند و نیز هر آنچه با آن آبروی خود را حفظ کند برایش صدقه نوشته می‌شود.<ref>جوادی آملی، مفاتیح الحیاة.</ref>
صدقه هدیه‌ای است که از طرف افراد حقیقی یا حقوقی به منظور خیریه و بهره‌مند شدن افراد دیگر، داده می‌شود.صدقه ممکن است به صورت‌های وجه نقد، خدمات، وسایل استفاده شده یا استفاده نشده‌ای مانند پوشاک، اسباب‌بازی، خوراک و رسانگر، کمک‌های ضروری از جمله کمک‌های انسان‌دوستانه، کمک به توسعه و گسترش و نیازهای ضروری بدن انسان مانند خون و پیوند اندام و...باشد.[[رسول خدا(ص)]] فرمود: هر معروفی صدقه به شمار می‌آ‌ید و هر آنچه را که مؤمن برای خود و خانواده و همسرش هزینه کند و نیز هر آنچه با آن آبروی خود را حفظ کند برایش صدقه نوشته می‌شود.<ref>جوادی آملی، مفاتیح الحیاة.</ref>


در مورد این که از چه چیزهایی باید صدقه داد، در آیات قرآن و [[روایات]] آمده است: از طیبات صدقه بدهید؛ یعنی اموال پاک و [[حلال|حلالی]] که شخص از راه حلال آنها را به دست می آورد، علاوه سعی شود از اموال پست و ناقابل در صدقه استفاده نشود؛ زیرا صدقه دادن برای به دست آوردن رضایت خدا انجام می‌گیرد که یک طرف آن بینوایان و فقیران، و طرف دیگرش خدا است و اگر [[مؤمن|مؤمنان]] این مسائل را رعایت ننمایند، هم توهین به خداوند است و هم تحقیری نسبت به نیازمندان و بینوایان‌.<ref>داور پناه، انوار العرفان فی تفسیر القرآن،ج ۴، ص ۵۰۰.</ref>
در مورد این که از چه چیزهایی باید صدقه داد، در آیات قرآن و [[روایات]] آمده است: از طیبات صدقه بدهید؛ یعنی اموال پاک و [[حلال|حلالی]] که شخص از راه حلال آنها را به دست می‌آورد، علاوه سعی شود از اموال پست و ناقابل در صدقه استفاده نشود؛ زیرا صدقه دادن برای به دست آوردن رضایت خدا انجام می‌گیرد که یک طرف آن بینوایان و فقیران، و طرف دیگرش خدا است و اگر [[مؤمن|مؤمنان]] این مسائل را رعایت ننمایند، هم توهین به خداوند است و هم تحقیری نسبت به نیازمندان و بینوایان‌.<ref>داور پناه، انوار العرفان فی تفسیر القرآن،ج ۴، ص ۵۰۰.</ref>
 
===مقدار===
===مقدار===
در صدقه دادن شخص باید اعتدال را رعایت کند؛ یعنی نه به گونه ای باشد که در صدقه دادن بخیل باشد و نه آن گونه صدقه دهد که برای خود مشکل ایجاد کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲، ص ۱۲۹.</ref> مقدار حداقل صدقه به توان شخص بستگی دارد، حتی در برخی روایات یک جرعه آب هم به عنوان صدقه بیان شده است.<ref>طیب، سید عبد الحسین، تفسیر اطیب البیان، ج ۱، ص ۲۳۰.</ref>
در صدقه دادن شخص باید اعتدال را رعایت کند؛ یعنی نه به گونه‌ای باشد که در صدقه دادن بخیل باشد و نه آن گونه صدقه دهد که برای خود مشکل ایجاد کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲، ص ۱۲۹.</ref> مقدار حداقل صدقه به توان شخص بستگی دارد، حتی در برخی روایات یک جرعه آب هم به عنوان صدقه بیان شده است.<ref>طیب، سید عبد الحسین، تفسیر اطیب البیان، ج ۱، ص ۲۳۰.</ref>


==آثار و برکات==
==آثار و برکات==
اخبار و روایات وارده در باره فضیلت و برکات صدقه بسیار بوده و فواید و آثار زیادی برای آن بیان شده است، از جمله آنها:<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۲۵۷.</ref>
اخبار و روایات وارده درباره فضیلت و برکات صدقه بسیار بوده و فواید و آثار زیادی برای آن بیان شده است، از جمله آنها:<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۲۵۷.</ref>


===دوری از بلا و مرگ بد===
===دوری از بلا و مرگ بد===
رفع بلا، دوری از مرگ سوء و ...از اثرات انفاق می باشد که در روایات نیز به آن اشاره شده است:
رفع بلا، دوری از مرگ سوء و...از اثرات انفاق می‌باشد که در روایات نیز به آن اشاره شده است:
[[امام باقر(ع)]] می فرماید: «صدقه هفتاد بلا را از انسان دور می کند و نیز مرگ سوء را از انسان دور می نماید چرا که صاحب صدقه هرگز با مرگ سوء از دنیا نمی رود
[[امام باقر(ع)]] می‌فرماید: «صدقه هفتاد بلا را از انسان دور می‌کند و نیز مرگ سوء را از انسان دور می‌نماید چرا که صاحب صدقه هرگز با مرگ سوء از دنیا نمی‌رود
<ref>و در جایی دیگر آمده است:«با دست خود صدقه دادن، انسان را از مرگ سوء حفظ می کند و هفتاد نوع از انواع بلایا را از انسان دور می کند.»</ref> <ref>المیزان، ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳.</ref>
<ref>و در جایی دیگر آمده است:«با دست خود صدقه دادن، انسان را از مرگ سوء حفظ می‌کند و هفتاد نوع از انواع بلایا را از انسان دور می‌کند.»</ref><ref>المیزان، ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳.</ref>


{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام باقر(ع)]]| نقل‌قول = {{حدیث| اَلبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ يَنفيانِ الفَقرَ وَ يَزيدانِ فِى العُمرِ وَ يَدفَعانِ عَن صاحِبِهِما سَبعينَ ميتَةَ سوءٍ |ترجمه= كار خير و صدقه، فقر را مى‏ بَرند، بر عمر مى‏ افزايند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور مى‏ كنند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[من لا یحضره الفقیه]]، ج ۲، ص ۶۶، ح ۱۷۲۹.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه = #FFEAB7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام باقر(ع)]]| نقل‌قول = {{حدیث| اَلبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ ینفیانِ الفَقرَ وَ یزیدانِ فِی العُمرِ وَ یدفَعانِ عَن صاحِبِهِما سَبعینَ میتَةَ سوءٍ|ترجمه= کار خیر و صدقه، فقر را می‌بَرند، بر عمر می‌افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می‌کنند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[من لا یحضره الفقیه]]، ج ۲، ص ۶۶، ح ۱۷۲۹.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه = #FFEAB7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
===طول عمر===
===طول عمر===
«صدقه دادن» از عواملی است که طبق بیان صریح روایات، موجب افزایش طول عمر می شود: [[پیامبر اکرم(ص)]] می فرماید: «صدقه و [[صله رحم]] شهرها را آباد می کند و بر عمرها می افزاید.»<ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳.</ref>
«صدقه دادن» از عواملی است که طبق بیان صریح روایات، موجب افزایش طول عمر می‌شود: [[پیامبر اکرم(ص)]] می‌فرماید: «صدقه و [[صله رحم]] شهرها را آباد می‌کند و بر عمرها می‌افزاید.»<ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳.</ref>


===شفای مریض===
===شفای مریض===
از دیگر آثار مهم صدقه و انفاق، شفای مریض است. حدیثی از معصومین(ع) آمده است که به این مسئله تصریح دارد: «بیماران خود را به وسیله صدقه درمان کنید». و در [[حدیث]] دیگری می خوانیم که مستحب است مریض با دست خود صدقه بدهد.<ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳</ref>
از دیگر آثار مهم صدقه و انفاق، شفای مریض است. حدیثی از معصومین(ع) آمده است که به این مسئله تصریح دارد: «بیماران خود را به وسیله صدقه درمان کنید». و در [[حدیث]] دیگری می‌خوانیم که مستحب است مریض با دست خود صدقه بدهد.<ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳</ref>


===دورکننده فقر===
===دورکننده فقر===
در تعالیم اسلامی برخی عوامل باعث دوری فقر از زندگی انسان می شود. در این زمینه روایتی از [[امام باقر(ع)]] نقل شده است که می فرماید: «نیکی و صدقه فقر را دور می کند...» <ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳</ref>
در تعالیم اسلامی برخی عوامل باعث دوری فقر از زندگی انسان می‌شود. در این زمینه روایتی از [[امام باقر(ع)]] نقل شده است که می‌فرماید: «نیکی و صدقه فقر را دور می‌کند...»<ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳</ref>


===آثار معنوی صدقه===
===آثار معنوی صدقه===
از نظر [[قرآن]] کریم صدقه در راه خدا، تجارتی پرسود و معامله ای ارزشمند است که موجب جلب پاداش های عظیم و رسیدن به [[بهشت]] الهی شده، انسان را از هول و هراس [[قیامت]] ایمن نموده و موجب نجات از عذاب دردناک الهی می شود. <ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳</ref>
از نظر [[قرآن]] کریم صدقه در راه خدا، تجارتی پرسود و معامله‌ای ارزشمند است که موجب جلب پاداش‌های عظیم و رسیدن به [[بهشت]] الهی شده، انسان را از هول و هراس [[قیامت]] ایمن نموده و موجب نجات از عذاب دردناک الهی می‌شود.<ref>المیزان،ج ۲، ص ۴۲۰ و ص ص ۴۳۳</ref>
===دفع نحوست===
===دفع نحوست===
پیامبر(ص) فرموده است: هرگاه شب را به صبح آوردی، صدقه‌ای بده تا نحسی آن روز را از تو دور کند و هرگاه روز را به شب آوردی، صدقه‌ای بده تا نحسی آن شب را از تو دور کند.<ref>مفاتیح الحیاة، ص۵۵۲.</ref>
پیامبر(ص) فرموده است: هرگاه شب را به صبح آوردی، صدقه‌ای بده تا نحسی آن روز را از تو دور کند و هرگاه روز را به شب آوردی، صدقه‌ای بده تا نحسی آن شب را از تو دور کند.<ref>مفاتیح الحیاة، ص۵۵۲.</ref>
===عامل عبور از صراط===
===عامل عبور از صراط===
امام صادق(ع) می‌فرماید: در طلب گذر از صراط بودم پس آن را در صدقه دادن یافتم.<ref>مفاتیح الحیاة، ص۵۵۶.</ref>
امام صادق(ع) می‌فرماید: در طلب گذر از صراط بودم پس آن را در صدقه دادن یافتم.<ref>مفاتیح الحیاة، ص۵۵۶.</ref>
===مایه ضمانت بهشت===
===مایه ضمانت بهشت===
امیر المؤمنین(ع) می‌فرماید: برای شش گروه بهشت را ضمانت می‌کنم، یکی مردی که صدقه‌ای را کنار بگذارد که بدهد و بمیرد پس او اهل بهشت است. پنج گروه دیگر عبارتند از عیادت کننده از بیمار، جهادگر، حج گزار، راهی نماز جمعه و راهی تشییع جنازه که بیمرند و به خانه باز نگردند.<ref>مفاتیح الحیاة، ص۵۵۶.</ref>
امیر المؤمنین(ع) می‌فرماید: برای شش گروه بهشت را ضمانت می‌کنم، یکی مردی که صدقه‌ای را کنار بگذارد که بدهد و بمیرد پس او اهل بهشت است. پنج گروه دیگر عبارتند از عیادت کننده از بیمار، جهادگر، حج گزار، راهی نماز جمعه و راهی تشییع جنازه که بیمرند و به خانه باز نگردند.<ref>مفاتیح الحیاة، ص۵۵۶.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس|2}}
{{پانویس۲}}


==منبع==
==منبع==
{{منابع}}
* قرآن
* قرآن
* آیت‌الله جوادی آملی، مفاتیح الحیات، مرکز بین‌المللی نشر اسراء، ایران، بهار ۱۳۹۱ش.
* آیت‌الله جوادی آملی، مفاتیح الحیات، مرکز بین‌المللی نشر اسراء، ایران، بهار ۱۳۹۱ش.
* زير نظر مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه (تفسیر و بررسی تازه ای درباره قرآن مجید) (۲۷ جلد)، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۸۰ش.
* زیر نظر مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه (تفسیر و بررسی تازه‌ای درباره قرآن مجید) (۲۷ جلد)، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۸۰ش.
* طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه، موسوی همدانی، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۷۴ش.
* طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه، موسوی همدانی، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۷۴ش.
* داور پناه، ابوالفضل، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، انتشارات صدر، تهران، ۱۳۷۵ش.
* داور پناه، ابوالفضل، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، انتشارات صدر، تهران، ۱۳۷۵ش.
خط ۱۰۲: خط ۹۷:
* شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، موسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۹ق.
* شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، موسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۹ق.
* طیب، سید عبد الحسین، تفسیر اطیب البیان، انتشارات اسلام، تهران، ۱۳۷۸ش.
* طیب، سید عبد الحسین، تفسیر اطیب البیان، انتشارات اسلام، تهران، ۱۳۷۸ش.
{{پایان}}


[[AR:الصدقة]]
[[AR:الصدقة]]
کاربر ناشناس