کاربر ناشناس
بیت المال: تفاوت میان نسخه‌ها
←وظایف اقتصادی بیت المال
imported>Wasety |
imported>Wasety |
||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
==وظایف اقتصادی بیت المال== | ==وظایف اقتصادی بیت المال== | ||
بیت المال، گذشته از حفظ و محاسبۀ اموال عمومی، به عنوان خزانه و مالیۀ دولت اسلامی، وظایف دیگری نیز برعهده داشته است : | بیت المال، گذشته از حفظ و محاسبۀ اموال عمومی، به عنوان خزانه و مالیۀ دولت اسلامی، وظایف دیگری نیز برعهده داشته است : | ||
::۱. عملیات پولی: | ::۱. عملیات پولی: | ||
بیت المال همچون بانک مرکزی دولت عمل می‌کرده و محاسبه و تأمین بودجۀ مصارف مختلف، هزینه‌های ولایات و تأمین نیازهای مالی دولت و انتقال اموال با عملیاتی شبیه عملیات بانکی امروزی، از کارهای معمول بیت المال بوده است. | بیت المال همچون بانک مرکزی دولت عمل می‌کرده و محاسبه و تأمین بودجۀ مصارف مختلف، هزینه‌های ولایات و تأمین نیازهای مالی دولت و انتقال اموال با عملیاتی شبیه عملیات بانکی امروزی، از کارهای معمول بیت المال بوده است. | ||
::۲. وام دادن به کشاورزان و تاجران: | ::۲. وام دادن به کشاورزان و تاجران: | ||
از صدر اسلام، بیت المال این خدمت را بر عهده داشت. در عصر خلیفه دوم، زنی چهارهزار درهم برای تجارت از بیت المال وام گرفت<ref>طبری، ج ۴، ص۲۲۱.</ref> [[عبیدالله بن عمر]] نیز از بیت المال بصره در زمان ولایت [[ابوموسی اشعری]] وام گرفت.<ref>احمدعلی، ص۲۵۵.</ref> پس از این عصر، کشاورزان زیان دیده از آفات مختلف نیز از این وام استفاده می‌کردند.<ref>یاقوت حموی، ج ۳، ص۲۷۴.</ref> | از صدر اسلام، بیت المال این خدمت را بر عهده داشت. در عصر خلیفه دوم، زنی چهارهزار درهم برای تجارت از بیت المال وام گرفت<ref>طبری، ج ۴، ص۲۲۱.</ref> [[عبیدالله بن عمر]] نیز از بیت المال بصره در زمان ولایت [[ابوموسی اشعری]] وام گرفت.<ref>احمدعلی، ص۲۵۵.</ref> پس از این عصر، کشاورزان زیان دیده از آفات مختلف نیز از این وام استفاده می‌کردند.<ref>یاقوت حموی، ج ۳، ص۲۷۴.</ref> | ||
::۳. معاملات مالی: | ::۳. معاملات مالی: | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
معامله با سفته در زمان ولایت [[ابن زبیر]] و [[ابن عباس]] انجام می‌شد<ref>شمس الائمه سرخسی، ج ۱۴، ص۳۷.</ref> ولی در قرن چهارم و بعد، با توسعۀ تجارت، اینگونه معامله رواج بیشتری یافت.<ref>زبیدی، ص۲۲۳.</ref> این سفته‌ها را «جهبذ» نقد و به پول تبدیل می‌کرد. چک نیز که نوعی حواله بود، از عصر خلیفۀ دوّم متعارف شد؛ وی دستور داد کاغذهایی برای مردم تهیه کنند که پای آنها مهر شده بود و اعتبار مالی داشت.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج ۲، ص۱۵۴.</ref> پس از وی نیز استفاده از چک متعارف بوده است. | معامله با سفته در زمان ولایت [[ابن زبیر]] و [[ابن عباس]] انجام می‌شد<ref>شمس الائمه سرخسی، ج ۱۴، ص۳۷.</ref> ولی در قرن چهارم و بعد، با توسعۀ تجارت، اینگونه معامله رواج بیشتری یافت.<ref>زبیدی، ص۲۲۳.</ref> این سفته‌ها را «جهبذ» نقد و به پول تبدیل می‌کرد. چک نیز که نوعی حواله بود، از عصر خلیفۀ دوّم متعارف شد؛ وی دستور داد کاغذهایی برای مردم تهیه کنند که پای آنها مهر شده بود و اعتبار مالی داشت.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج ۲، ص۱۵۴.</ref> پس از وی نیز استفاده از چک متعارف بوده است. | ||
::۴. نظارت بر ضرب سکّه: | ::۴. نظارت بر ضرب سکّه: | ||
قبل از ظهور اسلام، در عالم عرب سکه‌ای ساخته نمی‌شد و سکه‌های رومی و ایرانی ابزار داد و ستد اعراب بود. اما با روی کارآمدن عبدالملک بن مروان و احساس نیاز به سکّه در معاملات، در سال ۷۴ق اوّلین سکه در عصر اسلامی زده شد؛ هر چند گزارش‌هایی وجود دارد حاکی از این که‌اندکی پیشتر از این تاریخ نیز سکه ضرب شده بود.<ref>ماوردی، ص۲۷۴؛ ابن فراء، ص۱۸۰ـ۱۸۱.</ref> متصدیان دارالضرب‌ها گاه در عیار یا مقدار طلا و نقره‌ای که در این سکّه‌ها به کار می‌بردند تخلّف می‌کردند و آنها را با فلزات دیگری می‌آمیختند. لذا خلفا نظارت بر ضرب سکه را در برهه‌های زمانی مختلف بشدت پی می‌گرفتند<ref>بلاذری، ص۶۵۷ـ۶۵۸.</ref> وظیفه نظارت بر امر ضرب سکّه و زواید طلا و نقره حاصل از ضرب سکّه برعهدۀ بیت المال بود. | قبل از ظهور اسلام، در عالم عرب سکه‌ای ساخته نمی‌شد و سکه‌های رومی و ایرانی ابزار داد و ستد اعراب بود. اما با روی کارآمدن [[عبدالملک بن مروان]] و احساس نیاز به سکّه در معاملات، در سال ۷۴ق اوّلین سکه در عصر اسلامی زده شد؛ هر چند گزارش‌هایی وجود دارد حاکی از این که‌اندکی پیشتر از این تاریخ نیز سکه ضرب شده بود.<ref>ماوردی، ص۲۷۴؛ ابن فراء، ص۱۸۰ـ۱۸۱.</ref> متصدیان دارالضرب‌ها گاه در عیار یا مقدار طلا و نقره‌ای که در این سکّه‌ها به کار می‌بردند تخلّف می‌کردند و آنها را با فلزات دیگری می‌آمیختند. لذا خلفا نظارت بر ضرب سکه را در برهه‌های زمانی مختلف بشدت پی می‌گرفتند<ref>بلاذری، ص۶۵۷ـ۶۵۸.</ref> وظیفه نظارت بر امر ضرب سکّه و زواید طلا و نقره حاصل از ضرب سکّه برعهدۀ بیت المال بود. | ||
==اختیارات متولیان بیت المال== | ==اختیارات متولیان بیت المال== | ||