پرش به محتوا

رقیه دختر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
ویرایش کلی متن
imported>S.j.mousavi
imported>Sama
جز (ویرایش کلی متن)
خط ۲۳: خط ۲۳:


== نام و نسب ==
== نام و نسب ==
[[علی بن زید بیهقی|ابن فندق]] در کتاب [[لباب الانساب (کتاب)|لباب الانساب]] از دختری به نام رقیه برای امام حسین در کنار فاطمه و [[سکینه]] یاد کرده است.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۵.</ref>  البته وی در جای دیگر فاطمه، سکینه، زینب و ام کلثوم را دختران امام حسین ذکر می‌کند و می‌افزاید زینب و ام کلثوم در کودکی از دنیا رفتند.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۰.</ref> [[محمد بن طلحه شافعی]] دختران امام را چهار تن دانسته و تنها از زینب، سکینه و فاطمه نام برده‌است و نام دختر چهارم را ذکر نکرده است.<ref>شافعی، مطالب السئول، ۱۴۱۹ق، ص۲۵۷.</ref> [[نجم الدین طبسی]] از گزارش ابن فندق و [[مطالب السئول]] به این نتیجه رسیده که نام دختر چهارم امام حسین(ع) رقیه و [[کنیه]] او ام کلثوم است.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ص ۸-۹.</ref> با این حال بیشتر منابع تاریخی دختری به نام رقیه برای امام ذکر نکرده‌اند؛ [[شیخ مفید]]  تنها [[سکینه دختر امام حسین(ع)|سکینه]] و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه]] را به عنوان دختران امام حسین ذکر می‌کند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۵.</ref>
رقیه بنت الحسین در برخی گزارش‌های تاریخی در میان دختران امام حسین نام برده شده است. [[علی بن زید بیهقی|ابن فندق]] در کتاب [[لباب الانساب (کتاب)|لباب الانساب]] از دختری به نام رقیه برای امام حسین در کنار فاطمه و [[سکینه]] یاد کرده است.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۵.</ref>  ابن فندق وی در جای دیگر فاطمه، سکینه، زینب و ام کلثوم را دختران امام حسین ذکر می‌کند و می‌افزاید زینب و ام کلثوم در کودکی از دنیا رفتند.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۰.</ref> [[محمد بن طلحه شافعی]] دختران امام را چهار تن دانسته و تنها از زینب، سکینه و فاطمه نام برده‌است و نام دختر چهارم را ذکر نکرده است.<ref>شافعی، مطالب السئول، ۱۴۱۹ق، ص۲۵۷.</ref> [[نجم الدین طبسی]] از گزارش ابن فندق و [[مطالب السئول]] به این نتیجه رسیده که نام دختر چهارم امام حسین(ع) رقیه و [[کنیه]] او ام کلثوم است.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ص ۸-۹.</ref> با این حال بیشتر منابع تاریخی دختری به نام رقیه برای امام ذکر نکرده‌اند؛ [[شیخ مفید]]  تنها [[سکینه دختر امام حسین(ع)|سکینه]] و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه]] را به عنوان دختران امام حسین ذکر می‌کند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۵.</ref>
{{خاندان پیامبر}}
{{خاندان پیامبر}}
== حضور در کربلا ==
== حضور در کربلا ==
در منابع به حضور وی در کربلا تصریح نشده است. در برخی نسخه‌های کتاب [[لهوف|الملهوف]] که از امام حسین جملاتی به بازماندگان خود گزارش شده است از رقیه نام برده شده است اما اشاره نشده که رقیه دختر امام است.<ref> سید بن طاووس، الملهوف، ص۱۴۱.</ref>.<ref group="یادداشت"> یا اُختاه! یا اُمّ کلثوم! وأنتِ یا زینب! وأنتِ یا رقیة! وأنتِ یا فاطمة! وأنتِ یا رَباب! انظرن إذا أنا قُتِلتُ فلاتشققنَ عَلَی جَیباً، و لاتُخمِشنَ عَلَی وَجهاً، و لاتَقُلنَ عَلَی هَجراً؛ خواهرم،‌ای امّ کلثوم! و تو‌ای زینب! و تو‌ای رُقَیه! و تو‌ای فاطمه! و تو‌ای رَباب! توجّه کنید که هرگاه من کشته شدم، برای من گریبان چاک مکنید و صورت خراش ندهید و حرف نامربوط مگویید.سید بن طاووس، الملهوف، ترجمه میرطالبی، ص۱۲۳.</ref>  در [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ینابیع الموده]] با کمی تفاوت در همین عبارت نام رقیه در کنار نام دختران دیگر امام حسین آمده است.<ref>قندوزی، ینابیع المودّه، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۷۹.</ref>  
در منابع به حضور وی در کربلا تصریح نشده است. در برخی نسخه‌های کتاب [[لهوف|الملهوف]] که از امام حسین جملاتی به بازماندگان خود گزارش شده است از رقیه نام برده شده است؛ اما اشاره نشده که رقیه دختر امام است.<ref> سید بن طاووس، الملهوف، ص۱۴۱.</ref>.<ref group="یادداشت"> یا اُختاه! یا اُمّ کلثوم! وأنتِ یا زینب! وأنتِ یا رقیة! وأنتِ یا فاطمة! وأنتِ یا رَباب! انظرن إذا أنا قُتِلتُ فلاتشققنَ عَلَی جَیباً، و لاتُخمِشنَ عَلَی وَجهاً، و لاتَقُلنَ عَلَی هَجراً؛ خواهرم،‌ای امّ کلثوم! و تو‌ای زینب! و تو‌ای رُقَیه! و تو‌ای فاطمه! و تو‌ای رَباب! توجّه کنید که هرگاه من کشته شدم، برای من گریبان چاک مکنید و صورت خراش ندهید و حرف نامربوط مگویید.سید بن طاووس، الملهوف، ترجمه میرطالبی، ص۱۲۳.</ref>  در [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ینابیع الموده]] با کمی تفاوت در همین عبارت نام رقیه در کنار نام دختران دیگر امام حسین آمده است.<ref>قندوزی، ینابیع المودّه، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۷۹.</ref>  


این احتمال وجود دارد که منظور از رقیه در این گزارش، [[رقیه دختر امام علی(ع)|رقیه دختر امام علی(ع)]] باشد.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ص۲۵</ref> به خصوص اینکه اسم رقیه، در کنار دیگر خواهران امام حسین(ع) مانند ام کلثوم و زینب آمده است و در برخی از نسخه‌های کتاب لهوف نیز این عبارت نیست.<ref>سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۴۸ش.</ref>
این احتمال وجود دارد که منظور از رقیه در این گزارش، [[رقیه دختر امام علی(ع)|رقیه دختر امام علی(ع)]] باشد.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ص۲۵</ref> به خصوص اینکه اسم رقیه، در کنار دیگر خواهران امام حسین(ع) مانند ام کلثوم و زینب آمده است و در برخی از نسخه‌های کتاب لهوف نیز این عبارت نیست.<ref>سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۴۸ش.</ref>


== ماجرای درگذشت ==
== ماجرای درگذشت ==
گفته شده است دخترکی سه یا چهار ساله همراه اسیران کربلا در شام بوده است. او شبی پدر را در خواب دید هنگامی که از خواب بیدار شد، بسیار گریه و بی‌تابی می‌کرد و  پدرش را می‌خواست. [[یزید]] صدای گریه او را شنید، دستور داد سر امام حسین را نزد او بردند. رقیه با دیدن این منظره ناراحتی‌اش بیشتر شد و به سبب همین ناراحتی درگذشت.<ref>نک: طبری، کامل بهائی، ۱۳۸۳ش، ص۵۲۳.</ref>
گفته شده است دختری سه یا چهار ساله همراه اسیران کربلا در شام بوده است. او شبی پدر را در خواب دید هنگامی که از خواب بیدار شد، بسیار گریه و بی‌تابی می‌کرد و  پدرش را می‌خواست. [[یزید]] صدای گریه او را شنید، دستور داد سر امام حسین را نزد او بردند. رقیه با دیدن این منظره ناراحتی‌اش بیشتر شد و به سبب همین ناراحتی درگذشت.<ref>نک: طبری، کامل بهائی، ۱۳۸۳ش، ص۵۲۳.</ref>


=== گزارش‌ها از وفات دختری منسوب به امام حسین(ع) در شام ===
=== گزارش‌ها از وفات دختری منسوب به امام حسین(ع) در شام ===
خط ۴۰: خط ۴۰:


* [[فخرالدین طریحی]] (م ۱۰۸۵ ق)؛ نخستین کسی است که کودک را سه ساله و سخنانی از او خطاب به پدر گزارش کرده است.<ref>طریحی، المنتخب فی جمع المراثی والخطب، صد و سی و شش.</ref>
* [[فخرالدین طریحی]] (م ۱۰۸۵ ق)؛ نخستین کسی است که کودک را سه ساله و سخنانی از او خطاب به پدر گزارش کرده است.<ref>طریحی، المنتخب فی جمع المراثی والخطب، صد و سی و شش.</ref>
* محمدحسین ارجستانی در اواخر قرن سیزدهم، نام کودک را زُبیده، سن او سه سال، محلّ حادثه را [[خرابه شام]] گزارش کرده است.<ref>محمدحسین ارجستانی،اَنوار المجالس، ص۱۶۱</ref> او در صفحه پیشین به حضور دختری از امام حسین به نام رقیه در شام یاد کرده است.<ref>محمدحسین ارجستانی، اَنوارالمجالس، ص۱۶۰</ref>
* محمدحسین ارجستانی در اواخر قرن سیزدهم، نام کودک را زُبیده، سن او را سه سال، محلّ حادثه را [[خرابه شام]] گزارش کرده است.<ref>محمدحسین ارجستانی،اَنوار المجالس، ص۱۶۱</ref> ارجستانی پیش از ذکر این حادثه، به حضور دختری از امام حسین به نام رقیه در شام یاد کرده است.<ref>محمدحسین ارجستانی، اَنوارالمجالس، ص۱۶۰</ref>


*شیخ محمدجواد یزدی در اوایل قرن چهاردهم محل حادثه را خرابه شام دانسته است و گفته نام او زُبَیده یا رُقَیه یا زینب یا سَکینه و یا فاطمه بوده است.<ref>شیخ محمدجواد یزدی، شعشعة الحسینی، ج۲، ص۱۷۱-۱۷۳.</ref>
*شیخ محمدجواد یزدی در اوایل قرن چهاردهم محل حادثه را خرابه شام دانسته است و گفته نام او زُبَیده یا رُقَیه یا زینب یا سَکینه و یا فاطمه بوده است.<ref>شیخ محمدجواد یزدی، شعشعة الحسینی، ج۲، ص۱۷۱-۱۷۳.</ref>
خط ۵۱: خط ۵۱:
== مزار منسوب==
== مزار منسوب==
{{اصلی|حرم حضرت رقیه}}
{{اصلی|حرم حضرت رقیه}}
در شهر [[دمشق]] بارگاهی به رقیه منسوب است این دومین زیارتگاه شیعیان در این شهر است. گفته می‌شود این زیارتگاه در مکانی به نام باب الفرادیس که رقیه دختر امام حسین از دنیا رفته است بنا شده است.آستانه حضرت رقیه ساختمانی بزرگ دارد که آمیخته ای از هنر و معماری ایرانی و اسلامی است.<ref group="یادداشت"> در این زمینه گزارش‌های مختلفی وجود دارد، رجوع کنید به مدخل [[حرم رقیه]] یا دانشنامه امام حسین، ج۱، ص۳۸۹-۳۹۳.</ref>
در شهر [[دمشق]] بارگاهی به رقیه منسوب است این دومین زیارتگاه شیعیان در این شهر است. گفته می‌شود این زیارتگاه در مکانی به نام باب الفرادیس که رقیه دختر امام حسین از دنیا رفته است بنا شده است.آستانه حضرت رقیه ساختمانی بزرگ دارد که آمیخته‌ای از هنر و معماری ایرانی و اسلامی است.<ref group="یادداشت"> در این زمینه گزارش‌های مختلفی وجود دارد، رجوع کنید به مدخل [[حرم رقیه]] یا دانشنامه امام حسین، ج۱، ص۳۸۹-۳۹۳.</ref>


== تردیدها ==
== تردیدها ==
در گزارش‌های مربوط به درگذشت دختری منسوب به امام حسین در شام ناهماهنگی‌ها و اختلاف‌هایی دیده می‌شود. این گزارش‌ها نسبت به نام، زمان و مکان وفات و همچنین سن او اختلاف دارند. ناهماهنگی این گزارش‌ها و همچنین عدم ذکر نام وی در بیشتر منابع تاریخی سبب تردید جدی از سوی برخی محققان در انتساب وی به امام حسین شده است. [[شهید مطهری]] ماجرای درگذشت او در شام را از [[تحریفات عاشورا|تحریفات لفظی واقعه عاشورا]] دانسته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۵۸۶.</ref>
در گزارش‌های مربوط به درگذشت دختری منسوب به امام حسین در شام ناهماهنگی‌ها و اختلاف‌هایی دیده می‌شود. این گزارش‌ها نسبت به نام، زمان و مکان وفات و همچنین سن او اختلاف دارند. ناهماهنگی این گزارش‌ها و همچنین عدم ذکر نام وی در بیشتر منابع تاریخی سبب تردید جدی از سوی برخی محققان در انتساب وی به امام حسین شده است. [[مرتضی مطهری]] ماجرای درگذشت او در شام را از [[تحریفات عاشورا|تحریفات لفظی واقعه عاشورا]] دانسته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۵۸۶.</ref>


پخش سخنان منسوب به یکی از منبرهای تهران در تردید و انکار انتساب وی به امام حسین<ref>[http://aghigh.ir/fa/news/2954 اظهارات متفاوت آیت‌الله خوشوقت درباره حضرت رقیه(س)]</ref> موجی از مخالفت‌ها و واکنش‌ها را در ایران در پی داشت.<ref>[http://www.shia-news.com/fa/news/48803 پاسخ چهار تن از مراجع تقلید به برخی شبهه پراکنی ها راجع به حضرت رقیه (سلام الله علیها)][http://valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=1542 نظر مراجع تقليد درباره حضرت رقيه (س)]؛[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=notepad&id=248 حضرت رقيه سلام الله عليها در كلام بزرگان و مراجع عظام تقليد]</ref>
پخش سخنان منسوب به یکی از منبرهای تهران در تردید و انکار انتساب وی به امام حسین<ref>[http://aghigh.ir/fa/news/2954 اظهارات متفاوت آیت‌الله خوشوقت درباره حضرت رقیه(س)]</ref> موجی از مخالفت‌ها و واکنش‌ها را در ایران در پی داشت.<ref>[http://www.shia-news.com/fa/news/48803 پاسخ چهار تن از مراجع تقلید به برخی شبهه پراکنی ها راجع به حضرت رقیه (سلام الله علیها)][http://valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=1542 نظر مراجع تقليد درباره حضرت رقيه (س)]؛[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=notepad&id=248 حضرت رقيه سلام الله عليها در كلام بزرگان و مراجع عظام تقليد]</ref>
کاربر ناشناس