پرش به محتوا

سوره‌های مکی و مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:


== تعداد سوره‌های مکی و مدنی و موارد اختلافی==
== تعداد سوره‌های مکی و مدنی و موارد اختلافی==
همگان گفته‌اند که تعداد سوره‌های مدنی ۲۰ سوره، موارد اختلافی ۱۲ سوره و بقیه سوره‌های مکی محسوب می‌شوند.{{سخ}}سوره‌های مدنی مورد پذیرش همه عبارتند از: [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره توبه|توبه]]، [[سوره محمد|محمد]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]]، [[سوره طلاق|طلاق]].{{سخ}}سوره‌های مورد اختلاف عبارتند از: [[سوره فاتحه|فاتحه]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره رعد|رعد]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره الرحمن|رحمن]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره قدر|قدر]]، [[سوره بینه|بینه]]، [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]]، [[سوره ناس|ناس]]. بر این اساس باقیمانده سوره‌های قرآنی که مکی محسوب می‌گردند تعداد ۸۲ سوره است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref>
همگان گفته‌اند که تعداد سوره‌های مدنی ۲۰ سوره، موارد اختلافی ۱۲ سوره و بقیه سوره‌های مکی محسوب می‌شوند.{{سخ}}سوره‌های مدنی مورد پذیرش همه عبارتند از: [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره توبه|توبه]]، [[سوره محمد|محمد]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]]، [[سوره طلاق|طلاق]].{{سخ}}سوره‌های مورد اختلاف عبارتند از: [[سوره فاتحه|فاتحه]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره رعد|رعد]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره الرحمن|رحمن]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره قدر|قدر]]، [[سوره بینه|بینه]]، [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]]، [[سوره ناس|ناس]].{{سخ}}بر این اساس باقیمانده سوره‌های قرآنی که مکی محسوب می‌گردند تعداد ۸۲ سوره است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref>


== معیارها و ملاک‌های شناخت سوره‌های مکی و مدنی ==
== معیارها و ملاک‌های شناخت سوره‌های مکی و مدنی ==
در این باره علما به سه دسته تقسیم می‌شوند:
در این باره علما به سه دسته تقسیم می‌شوند:
# معیار زمانی: برخی گفته‌اند هرآنچه پیش از [[هجرت]] نازل شده مکی و هرآنچه پس از هجرت نازل شده مدنی محسوب می‌گردد.
# '''معیار زمانی''': برخی گفته‌اند هرآنچه پیش از [[هجرت]] نازل شده مکی و هرآنچه پس از هجرت نازل شده مدنی محسوب می‌گردد.
# معیار مکانی: برخی گفته‌اند هرآنچه در [[مکه]] نازل شده، مکی، و هرآنچه در [[مدینه]] نازل شده مدنی محسوب می‌گردد و هرآنچه در نواحی مجاور مکه نازل شده مکی و هرآنچه در نواحی مجاور مدینه نازل شده مدنی است.
# '''معیار مکانی''': برخی گفته‌اند هرآنچه در [[مکه]] نازل شده، مکی، و هرآنچه در [[مدینه]] نازل شده مدنی محسوب می‌گردد و هرآنچه در نواحی مجاور مکه نازل شده مکی و هرآنچه در نواحی مجاور مدینه نازل شده مدنی است.
# معیار مخاطب: برخی به «‌مخاطب [[وحی]]‌» توجه کرده و گفته‌اند هرآنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی، و هرآنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است. ملاک تشخیص این خطاب این است که هرآنچه با خطاب «‌یا ایها الناس‌» نازل شده مکی و هرآنچه با خطاب «‌یا ایها الذین آمنوا‌» نازل شده مدنی است.
# '''معیار مخاطب''': برخی به «‌مخاطب [[وحی]]‌» توجه کرده و گفته‌اند هرآنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی، و هرآنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است. ملاک تشخیص این خطاب این است که هرآنچه با خطاب «‌یا ایها الناس‌» نازل شده مکی و هرآنچه با خطاب «‌یا ایها الذین آمنوا‌» نازل شده مدنی است.


چنانکه بیشتر قرآن پژوهان معاصر گفته‌اند، بهترین و ضابطه‌مندترین این تقسیمات سه گانه، تقسیم نوع نخست است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref>
چنانکه بیشتر قرآن پژوهان معاصر گفته‌اند، بهترین و ضابطه‌مندترین این تقسیمات سه گانه، تقسیم نوع نخست است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref>


== شیوه‌ها و راههای رسیدن به شناخت مکی و مدنی ==
== شیوه‌ها و راههای رسیدن به شناخت مکی و مدنی ==
# مهمترین راه شناخت، این آیات، سنت روایی [[پیامبر(ص)]]، [[ائمه اطهار]](ع) و [[صحابه]] است. در این رابطه شناخت [[حدیث|احادیث]] و روایات معتبر مطابق با علم [[درایة الحدیث]]، بسیار مهم و ضروری است.
# مهمترین راه شناخت، این آیات، سنت روایی [[پیامبر(ص)]]، [[ائمه اطهار]](ع) و [[صحابه]] است. در این رابطه شناخت [[حدیث|احادیث]] و روایات معتبر مطابق با علم [[درایة الحدیث]]، بسیار مهم و ضروری است.
# از آنجا که روش نخست [نقلی-روایی] بسنده نکرده است، پژوهشگران متوسل به روش قیاسی-اجتهادی [= اجتهادی-عقلی] شده‌اند. پژوهشگر در این رابطه بایستی به بررسی ویژگیهای آیات مکی و مدنی مورد پذیرش همه بپردازد، سپس در مورد آیات مورد اختلاف اجتهاد نماید و به قیاس آیات مذکور، آیات مورد اختلاف را نیز مکی یا مدنی بداند.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵-۲۱۴۶.</ref>
# از آنجا که روش نخست [نقلی-روایی] بسنده نکرده است، پژوهشگران متوسل به روش قیاسی-اجتهادی [= اجتهادی-عقلی] شده‌اند. پژوهشگر در این رابطه بایستی به بررسی ویژگیهای آیات مکی و مدنی مورد پذیرش همه بپردازد، سپس در مورد آیات مورد اختلاف اجتهاد نماید و به قیاس آیات مذکور، آیات مورد اختلاف را نیز مکی یا مدنی بداند.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵-۲۱۴۶.</ref>


== ضوابط نامگذاری مکی و مدنی ==
== ضوابط نامگذاری مکی و مدنی ==
پاره‌ای از سوره‌های قرآنی تمامی آیات آن مکی (مطابق معیار نخست از معیارهای سه گانه) و پاره‌ای از آنها تمامی آیاتشان مدنی هستند. اما در مواردی آغاز سوره در مکه و پایان یا اواسط آن در مدینه نازل شده، در این حالت تعداد غالب آیات در نظر گرفته می‌شود. البته برخی از پژوهشگران در این رابطه به آغاز سوره‌ها نظر داشته و بر این اساس به نامگذاری سوره‌های مکی و مدنی پرداخته‌اند.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>
پاره‌ای از سوره‌های قرآنی تمامی آیات آن مکی (مطابق معیار نخست از معیارهای سه گانه) و پاره‌ای از آنها تمامی آیاتشان مدنی هستند. اما در مواردی آغاز سوره در مکه و پایان یا اواسط آن در مدینه نازل شده، در این حالت تعداد غالب آیات در نظر گرفته می‌شود. البته برخی از پژوهشگران در این رابطه به آغاز سوره‌ها نظر داشته و بر این اساس به نامگذاری سوره‌های مکی و مدنی پرداخته‌اند.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>


== ویژگیهای سوره های مکی و مدنی ==
== ویژگیهای سوره های مکی و مدنی ==
 
سوره‌های مکی و مدنی هر کدام دارای ویژگی‌هایی هستند:
=== ویژگی سوره‌های مکی ===
=== ویژگی سوره‌های مکی ===
# [[آیه سجده|سجده]] در این سوره‌ها وجود دارد؛
# [[آیه سجده|سجده]] در این سوره‌ها وجود دارد؛
خط ۳۳: خط ۳۱:
# آیات این دوره دارای اعجاز و بلاغت خیره کننده‌ای هستند؛
# آیات این دوره دارای اعجاز و بلاغت خیره کننده‌ای هستند؛
# این آیات دارای خطابهای ویژه‌ای مانند «‌یا بنی آدم‌» و «‌یا ایها الناس‌» می‌باشد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>
# این آیات دارای خطابهای ویژه‌ای مانند «‌یا بنی آدم‌» و «‌یا ایها الناس‌» می‌باشد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>
=== ویژگی سوره‌های مدنی ===
=== ویژگی سوره‌های مدنی ===
# [[فریضه|فرایض]] و [[حد|حدود]] در این سوره‌ها آمده است؛
# [[فریضه|فرایض]] و [[حد|حدود]] در این سوره‌ها آمده است؛
خط ۵۵: خط ۵۲:
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس|2}}
{{پانویس|2}}
== منابع ==
== منابع ==
* [[دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی]]، ج2، به کوشش [[بهاء الدین خرمشاهی]]، تهران: دوستان-ناهید، 1377.
* [[دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی]]، ج2، به کوشش [[بهاء الدین خرمشاهی]]، تهران: دوستان-ناهید، 1377.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۹۴

ویرایش