Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۹۴
ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۲: | خط ۲: | ||
== تعداد سورههای مکی و مدنی و موارد اختلافی== | == تعداد سورههای مکی و مدنی و موارد اختلافی== | ||
همگان گفتهاند که تعداد سورههای مدنی ۲۰ سوره، موارد اختلافی ۱۲ سوره و بقیه سورههای مکی محسوب میشوند.{{سخ}}سورههای مدنی مورد پذیرش همه عبارتند از: [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره توبه|توبه]]، [[سوره محمد|محمد]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]]، [[سوره طلاق|طلاق]].{{سخ}}سورههای مورد اختلاف عبارتند از: [[سوره فاتحه|فاتحه]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره رعد|رعد]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره الرحمن|رحمن]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره قدر|قدر]]، [[سوره بینه|بینه]]، [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]]، [[سوره ناس|ناس]]. بر این اساس باقیمانده سورههای قرآنی که مکی محسوب میگردند تعداد ۸۲ سوره است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref> | همگان گفتهاند که تعداد سورههای مدنی ۲۰ سوره، موارد اختلافی ۱۲ سوره و بقیه سورههای مکی محسوب میشوند.{{سخ}}سورههای مدنی مورد پذیرش همه عبارتند از: [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره توبه|توبه]]، [[سوره محمد|محمد]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]]، [[سوره طلاق|طلاق]].{{سخ}}سورههای مورد اختلاف عبارتند از: [[سوره فاتحه|فاتحه]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره رعد|رعد]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره الرحمن|رحمن]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره قدر|قدر]]، [[سوره بینه|بینه]]، [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]]، [[سوره ناس|ناس]].{{سخ}}بر این اساس باقیمانده سورههای قرآنی که مکی محسوب میگردند تعداد ۸۲ سوره است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref> | ||
== معیارها و ملاکهای شناخت سورههای مکی و مدنی == | == معیارها و ملاکهای شناخت سورههای مکی و مدنی == | ||
در این باره علما به سه دسته تقسیم میشوند: | در این باره علما به سه دسته تقسیم میشوند: | ||
# معیار زمانی: برخی گفتهاند هرآنچه پیش از [[هجرت]] نازل شده مکی و هرآنچه پس از هجرت نازل شده مدنی محسوب میگردد. | # '''معیار زمانی''': برخی گفتهاند هرآنچه پیش از [[هجرت]] نازل شده مکی و هرآنچه پس از هجرت نازل شده مدنی محسوب میگردد. | ||
# معیار مکانی: برخی گفتهاند هرآنچه در [[مکه]] نازل شده، مکی، و هرآنچه در [[مدینه]] نازل شده مدنی محسوب میگردد و هرآنچه در نواحی مجاور مکه نازل شده مکی و هرآنچه در نواحی مجاور مدینه نازل شده مدنی است. | # '''معیار مکانی''': برخی گفتهاند هرآنچه در [[مکه]] نازل شده، مکی، و هرآنچه در [[مدینه]] نازل شده مدنی محسوب میگردد و هرآنچه در نواحی مجاور مکه نازل شده مکی و هرآنچه در نواحی مجاور مدینه نازل شده مدنی است. | ||
# معیار مخاطب: برخی به «مخاطب [[وحی]]» توجه کرده و گفتهاند هرآنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی، و هرآنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است. ملاک تشخیص این خطاب این است که هرآنچه با خطاب «یا ایها الناس» نازل شده مکی و هرآنچه با خطاب «یا ایها الذین آمنوا» نازل شده مدنی است. | # '''معیار مخاطب''': برخی به «مخاطب [[وحی]]» توجه کرده و گفتهاند هرآنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی، و هرآنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است. ملاک تشخیص این خطاب این است که هرآنچه با خطاب «یا ایها الناس» نازل شده مکی و هرآنچه با خطاب «یا ایها الذین آمنوا» نازل شده مدنی است. | ||
چنانکه بیشتر قرآن پژوهان معاصر گفتهاند، بهترین و ضابطهمندترین این تقسیمات سه گانه، تقسیم نوع نخست است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref> | چنانکه بیشتر قرآن پژوهان معاصر گفتهاند، بهترین و ضابطهمندترین این تقسیمات سه گانه، تقسیم نوع نخست است.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵.</ref> | ||
== شیوهها و راههای رسیدن به شناخت مکی و مدنی == | == شیوهها و راههای رسیدن به شناخت مکی و مدنی == | ||
# مهمترین راه شناخت، این آیات، سنت روایی [[پیامبر(ص)]]، [[ائمه اطهار]](ع) و [[صحابه]] است. در این رابطه شناخت [[حدیث|احادیث]] و روایات معتبر مطابق با علم [[درایة الحدیث]]، بسیار مهم و ضروری است. | # مهمترین راه شناخت، این آیات، سنت روایی [[پیامبر(ص)]]، [[ائمه اطهار]](ع) و [[صحابه]] است. در این رابطه شناخت [[حدیث|احادیث]] و روایات معتبر مطابق با علم [[درایة الحدیث]]، بسیار مهم و ضروری است. | ||
# از آنجا که روش نخست [نقلی-روایی] بسنده نکرده است، پژوهشگران متوسل به روش قیاسی-اجتهادی [= اجتهادی-عقلی] شدهاند. پژوهشگر در این رابطه بایستی به بررسی ویژگیهای آیات مکی و مدنی مورد پذیرش همه بپردازد، سپس در مورد آیات مورد اختلاف اجتهاد نماید و به قیاس آیات مذکور، آیات مورد اختلاف را نیز مکی یا مدنی بداند.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵-۲۱۴۶.</ref> | # از آنجا که روش نخست [نقلی-روایی] بسنده نکرده است، پژوهشگران متوسل به روش قیاسی-اجتهادی [= اجتهادی-عقلی] شدهاند. پژوهشگر در این رابطه بایستی به بررسی ویژگیهای آیات مکی و مدنی مورد پذیرش همه بپردازد، سپس در مورد آیات مورد اختلاف اجتهاد نماید و به قیاس آیات مذکور، آیات مورد اختلاف را نیز مکی یا مدنی بداند.<ref>فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۵-۲۱۴۶.</ref> | ||
== ضوابط نامگذاری مکی و مدنی == | == ضوابط نامگذاری مکی و مدنی == | ||
پارهای از سورههای قرآنی تمامی آیات آن مکی (مطابق معیار نخست از معیارهای سه گانه) و پارهای از آنها تمامی آیاتشان مدنی هستند. اما در مواردی آغاز سوره در مکه و پایان یا اواسط آن در مدینه نازل شده، در این حالت تعداد غالب آیات در نظر گرفته میشود. البته برخی از پژوهشگران در این رابطه به آغاز سورهها نظر داشته و بر این اساس به نامگذاری سورههای مکی و مدنی پرداختهاند.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref> | پارهای از سورههای قرآنی تمامی آیات آن مکی (مطابق معیار نخست از معیارهای سه گانه) و پارهای از آنها تمامی آیاتشان مدنی هستند. اما در مواردی آغاز سوره در مکه و پایان یا اواسط آن در مدینه نازل شده، در این حالت تعداد غالب آیات در نظر گرفته میشود. البته برخی از پژوهشگران در این رابطه به آغاز سورهها نظر داشته و بر این اساس به نامگذاری سورههای مکی و مدنی پرداختهاند.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref> | ||
== ویژگیهای سوره های مکی و مدنی == | == ویژگیهای سوره های مکی و مدنی == | ||
سورههای مکی و مدنی هر کدام دارای ویژگیهایی هستند: | |||
=== ویژگی سورههای مکی === | === ویژگی سورههای مکی === | ||
# [[آیه سجده|سجده]] در این سورهها وجود دارد؛ | # [[آیه سجده|سجده]] در این سورهها وجود دارد؛ | ||
خط ۳۳: | خط ۳۱: | ||
# آیات این دوره دارای اعجاز و بلاغت خیره کنندهای هستند؛ | # آیات این دوره دارای اعجاز و بلاغت خیره کنندهای هستند؛ | ||
# این آیات دارای خطابهای ویژهای مانند «یا بنی آدم» و «یا ایها الناس» میباشد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref> | # این آیات دارای خطابهای ویژهای مانند «یا بنی آدم» و «یا ایها الناس» میباشد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref> | ||
=== ویژگی سورههای مدنی === | === ویژگی سورههای مدنی === | ||
# [[فریضه|فرایض]] و [[حد|حدود]] در این سورهها آمده است؛ | # [[فریضه|فرایض]] و [[حد|حدود]] در این سورهها آمده است؛ | ||
خط ۵۵: | خط ۵۲: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* [[دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی]]، ج2، به کوشش [[بهاء الدین خرمشاهی]]، تهران: دوستان-ناهید، 1377. | * [[دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی]]، ج2، به کوشش [[بهاء الدین خرمشاهی]]، تهران: دوستان-ناهید، 1377. |