سوره فلق: تفاوت میان نسخه‌ها

این [[سوره]] را '''فَلَق''' نامیده‌اند که از [[آیه]] اول آن گرفته شده است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۷۱.</ref> فلق به معنای صبح و سپیده‌دم است.<ref>راغب اصفهانی، مفردات القرآن، ذیل واژه فلق.</ref> نام دیگر این سوره، «مُعَوِّذَة» (پناه بردن) است که از واژه «عوذ» در آیه اول گرفته شده است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۷۱.</ref> سوره فلق و سوره ناس را مُعَوَّذَتین گویند. این دو سوره را به دلیل اینکه آنها را در مواقع احساس خطر می‌خوانند، مُشَقشَقَتَین نیز گفته‌اند.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۷۱، ذیل معرفی سوره ناس.</ref>

سوره فلق ۵ [[آیه]]، ۲۳ کلمه و ۷۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو [[مفصلات|سوره‌های مُفصَّلات]] است. سوره فلق جزو [[چهار قل]] است، یعنی چهار سوره‌ای که با «قُل» آغاز می‌شوند.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۷۱.</ref>

[[خدا|خداوند]] در سوره فلق به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] دستور می‌دهد که از هر شرّی به خدا پناه ببرد، مخصوصاً از شر تاریکی شب، شر زنان افسونگر و شر [[حسد|حسودان]]. بنابر [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] مراد از «النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ» فقط زنان ساحر نیستند بلکه هر شخصی است که [[جادو|سحر و جادو]] انجام می‌دهد.<ref>طباطبایی، المیزان، ترجمه، ج۲۰، ص۶۷۹ـ۶۸۲.</ref> به گفته [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]]، سوره فلق به پیامبر و [[اسلام|مسلمانان]] تعلیم می‌دهد در برابر هر شری به خدا پناه ببرند و خود را به او بسپارند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۴۵۴.</ref>

درباره [[اسباب نزول|شأن نزول]] این سوره، [[حدیث|روایتی]] در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده است که عالمان [[شیعه]] آن را نپذیرفته‌اند.<ref>طباطبایی،الميزان،۱۳۸۲ ، ج۲۰، ص۳۹۴.</ref> در کتاب «الدر المَنثور» از کتاب‌های تفسیری اهل سنت آمده است مردى [[يهود|يهودى]]، [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر(ص)]] را سِحر كرد. [[جبرئیل]] نزد پيامبر(ص) آمد و مُعَوَّذتین (سوره فلق و [[سوره ناس|ناس]]) را آورد و گفت مردى يهودى تو را سحر كرده و سحر او در فلان چاه است. پیامبر(ص) [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]] را فرستاد تا سِحر را بياورد؛ سپس دستور داد گره‌هاى آن را باز کند و براى هر گره، یک آيه از مُعَوَّذتين را بخواند. چون گره‌ها باز و اين دو سوره تمام شد، پيامبر اسلام(ص) سلامتى خود را باز يافت.<ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۴۱۷.</ref>

[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] می‌نویسد دلیلی وجود ندارد که پيامبر(ص) از نظر جسمی در برابر سِحر و جادو مقاوم باشد و جادو نتواند در بدن او مریضی ایجاد کند؛ بلکه آیات [[قرآن]] بر این دلالت دارند که دل و جان، و عقل و انديشه پيامبر(ص) از سحر و نفوذ [[شیطان|شياطين]] در امان است.<ref>طباطبایی،الميزان،۱۳۸۲ ، ج۲۰، ص۳۹۴.</ref>

[[سید رضی]] (درگذشته [[سال ۴۰۶ هجری قمری|۴۰۶ق]]) در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] [[آیه]] چهارم سوره فلق (و از شرّ دمندگان افسون در گره‌ها) می‌نویسد: این [آیه] استعاره<ref>مراد از استعاره در اینجا، عام است و شامل اقسام استعاره، کنایه، مجاز عقلی و اقسام تشبیه است چرا که تاریخ نگارش این کتاب چند دهه قبل از تدوین علم معانی و بیان بوده است. ر.ک: مقدمه محمد الحسینی المشکوة، بر تلخیص البیان فی مجازات القرآن، ص ۱۱.</ref> است و مراد از آن پناه بردن به خدا از شر زنانی است که تصمیم‌های راسخانه مردان را [که از شدت استواری به گره تشبیه شده است] با مکرشان از بین می‌برند و توان آنان را با نیرنگشان سست می‌کنند.<ref>الرضی، تلخیص البیان فی مجازات القرآن، ص۲۸۰.</ref> برخی از مفسران [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]<ref>مثل زمخشری.</ref> نیز [[سحر]] و [[چشم زخم]] را نپذیرفته‌اند.<ref>قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه: [[بهاءالدین خرمشاهی]]، ذیل سوره فلق.</ref> در عین حال علامه طباطبایی می‌نویسد این آیه و آیه ۱۰۲ [[سوره بقره]] نشان می‌دهند قرآن واقعیت‌داشتن سحر و جادو را تصدیق کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۶۸۱.</ref>

از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل شده است هر کس دو [[سوره ناس]] و فلق را بخواند، مانند آن است که همه کتاب‌های [[پیامبران]] الهی را قرائت کرده  است.<ref>طبرسی، مجمع البیان،۱۳۳۸ ق، ج۱۰، ص ۴۹۱</ref> از [[امام باقر(ع)]] نیز نقل شده است هر كسی در سه ركعت [[نماز شب]] ([[نماز شفع|شَفع]] و [[نماز وتر|وَتْر]]) سوره‌های مُعَوَّذَتین (ناس و فلق) و [[سوره اخلاص|اخلاص]] را بخواند، به او خطاب شود كه ای بنده خدا مژده باد بر تو كه خداوند نماز وتر تو را قبول كرد.<ref>طبرسی،  مجمع البيان، ۱۳۳۸ ق، جلد ۱۰ ص ۴۹۱.</ref> همچنین نقل شده است پيامبر(ص) دو [[سوره]] فلق و ناس را محبوب‌ترينِ سوره‌ها نزد خداوند می‌دانست.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳‌ه ،ج۹۲،ص ۳۶۸.</ref> در نقلی دیگر از پیامبر(ص) آمده است هر کس سوره‌های [[سوره اخلاص|توحید]] و ناس و فلق را هر شب ده مرتبه بخواند، مانند این است که تمام [[قرآن]] را قرائت کرده و از [[گناه|گناهانش]] خارج می‌شود، مانند روزی که از مادر متولد شده و اگر در آن روز یا شب بمیرد، به مرگ [[شهادت]] مرده است.<ref>طبرسی،  مجمع البیان،۱۳۳۸ ق، ج۱۰، ص ۴۹۱</ref> در مورد خواص سوره فلق نقل شده است پیامبر(ص) با خواندن مُعَوَّذَتین، [[امام حسن مجتبی|امام حسن]] و [[امام حسین|حسین]] (ع) را [[تعویذ]] می‌کرده است.<ref>نگاه کنید: دانشنامه قرآن، ج ۲، ص ۱۲۷۱-۱۲۷۲.</ref>

* سیوطی، الدرالمنثور، قم، کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی، ۱۳۳۵ق.