چهار قل: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح منابع و پانویس‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جز (←منابع) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح منابع و پانویس‌ها) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==تعریف== | ==تعریف== | ||
چهار | چهار قل، یا صورت مخفف آن، چارقل، عنوانی است برای چهار سوره از سوره‌های قرآن کریم که با فعل امر «قل» به معنای «بگو» آغاز می‌شوند.{{مدرک}} این سوره‌ها عبارتند از: [[سوره کافرون|کافرون]] که با«قل یا ایها الکافرون» آغاز می‌شود، [[سوره اخلاص|اخلاص]] که اولین آیه آن «قل هو الله احد» است، [[سوره فلق|فلق]] که با «قل اعوذ برب الفلق» آغاز می‌شود و [[سوره ناس|ناس]] که آیه ابتدایی آن، «قل اعوذ برب الناس» است.<ref>حریری، فرهنگ اصطلاحات قرآنی، ۱۳۸۴ش، ص۱۱۸.</ref> | ||
نام‌های دیگری که به این چهار سوره اطلاق می‌شود، عبارتند از: «سُوَر قل»،<ref>رامیار، ص۵۹۷.</ref> قَلاقِل و | نام‌های دیگری که به این چهار سوره اطلاق می‌شود، عبارتند از: «سُوَر قل»،<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۲ش، ص۵۹۷.</ref> قَلاقِل و «ذات القلاقِل».{{مدرک}} [[سوره جن]] در قرآن کریم نیز با «قُل» آغاز می‌شود، اما از سوره‌های مشهور به «چهار قل» دانسته نمی‌شود.{{مدرک}} | ||
==فضائل و ویژگی‌ها== | ==فضائل و ویژگی‌ها== | ||
در روایات اسلامی، فضیلتی ویژه برای خواندن چهارقل ذکر نشده است؛ با این حال در برخی[[احادیث]]، | در روایات اسلامی، فضیلتی ویژه برای خواندن چهارقل ذکر نشده است؛ با این حال در برخی[[احادیث]]، خواندن سوره‌های [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]] و [[سوره ناس|ناس]]، به همراه [[سوره حمد]]،<ref>حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۳۷۰ش، ج۵، ص۷۰۵.</ref> یا [[آیة الکرسی|آیة الکرسی]]<ref>حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۳۷۰ش، ج۵، ص۷۰۲.</ref> برای در امان ماندن از خطرات توصیه شده است؛ همچنین خواندن چهارقل و [[سوره نصر]].<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۸۳۹؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۴۳۳؛ سیوطی، تفسیر الدر المنثور، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۶۵۸.</ref> | ||
خواندن چهارقل، در [[نماز شب]] و | خواندن چهارقل، در [[نماز شب]] و [[نماز مستحبی|نمازهای مستحب]] در شب‌های [[رجب (ماه) |ماه رجب]] سفارش شده است.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، ۱۳۷۷ق، ج۱، ص۲۲۱؛ الدمیاطی الشافعی، إعانة الطالبین، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> در [[حديث|حدیثی]] از [[پیامبر(ص)]]، مشهور به حدیث «ذات القلاقل»، برای در امان ماندن خود و فرزند و مال از آسیب، خواندن این چهار سوره توصیه شده است.<ref>قطب الراوندی، سلوة الحزین، ۱۴۰۷ق، ص۸۵؛ آقابزرگ الطهرانی، الذريعة إلی تصانیف الشيعة، دار الأضواء، ج۶، ص۳۷۶.</ref> | ||
چهارقل، در دوران‌های مختلف، از عناصر فرهنگ عامه ایرانیان بوده و برای در امان ماندن از خطرات خوانده می‌شده است؛ چنانکه سنایی غزنوی، شاعر فارسی‌زبان قرن پنجم هجری، در یکی از اشعار خود چارقل را حرز خوانده است.<ref>حسینی، «تصحیح ابیاتی از حدیقه سنایی بر اساس قدیمی ترین نسخه خطی»، ص۱۹.</ref> همینطور در یکی از داستان‌های جلال آل احمد، داستان‌نویس معاصر آمده است: «صبح‌ها که دکانش را باز می‌کرد، چهارقل می‌خواند».<ref>حلاج‌زاده، «جلال و نثر شکسته معاصر»، ص۲۸.</ref> | چهارقل، در دوران‌های مختلف، از عناصر فرهنگ عامه ایرانیان بوده و برای در امان ماندن از خطرات خوانده می‌شده است؛ چنانکه سنایی غزنوی، شاعر فارسی‌زبان قرن پنجم هجری، در یکی از اشعار خود چارقل را حرز خوانده است.<ref>حسینی، «تصحیح ابیاتی از حدیقه سنایی بر اساس قدیمی ترین نسخه خطی»، ص۱۹.</ref> همینطور در یکی از داستان‌های جلال آل احمد، داستان‌نویس معاصر آمده است: «صبح‌ها که دکانش را باز می‌کرد، چهارقل می‌خواند».<ref>حلاج‌زاده، «جلال و نثر شکسته معاصر»، ص۲۸.</ref> | ||
==تفسیر القلاقل== | ==تفسیر القلاقل== | ||
[[ | [[ابن سینا]] در [[تفسیر|تفسیری]] با نام «تفسیر القلاقل» به تفسیر سه سوره از چارقل، یعنی سوره‌های [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]] و [[سوره ناس|ناس]]) پرداخته است. این اثر به کوشش احسان یارشاطر با عنوان تفسیر سوره توحید، تفسیر سوره فلق و تفسیر سوره ناس در پنج رساله به چاپ رسیده است<ref>ابن سینا، پنج رساله، ۱۳۸۳ش.</ref> و [[محمود بن محمد حسنی واعظ]]، از مفسران قرن هفتم هجری نیز در [[تفسیر|تفسیری]] با نام [[بلابل القلاقل|بلابل القلاقل]] به تفسیر آیاتی که با فعل امر قل آغاز می‌شود پرداخته است.<ref>علوی مهر، المدخل إلی تاریخ التفسیر والمفسرین، ۱۴۳۵ق، ص۳۱۲-۳۱۴.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* | * آقابزرگ الطهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الاضواء، بی‌تا. | ||
* | * ابن سینا، حسین بن عبدالله، پنج رساله، تصحیح احسان یارشاطر، همدان، دانشگاه بوعلی سینا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۳ش. | ||
* | * ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۱ش. | ||
* | * الدمیاطی الشافعی، عثمان بن محمد شطا، إعانة الطالبین علی حل ألفاظ فتح المعین، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م. | ||
* | * حریری، محمد یوسف، فرهنگ اصطلاحات قرآنی، جلد ١، هجرت، قم، ١٣٨۴ش . | ||
* عبدعلی بن | * حسینی، مریم، «تصحیح ابیاتی از حدیقه سنایی بر اساس قدیمی ترین نسخه خطی»، در مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا، ش۳۴ و ۳۵، تابستان و پاییز ۱۳۷۹ش. | ||
* محمد | * حلاج‌زاده، لیلا، «جلال و نثر شکسته معاصر»، در کتاب ماه ادبیات، ش۱۵۸، آذر ۱۳۸۹ش. | ||
* حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، قم، ۱۳۷۰ش. | |||
* | * خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج، [قاهره]، ۱۳۷۷ق/۱۹۵۸م. | ||
* | * رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۲ش. | ||
* | * سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، تفسیر الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج۸، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۰ق/۲۰۰۰م. | ||
* | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبایی، ج۱۰، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | ||
* سعید | * علوی مهر، حسین، المدخل إلی تاریخ التفسیر والمفسرین، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، ۱۴۳۵ق/۱۳۹۲ش. | ||
* قطب الراوندی، سعید بن هبة الله، سلوة الحزین و تحفة العلیل الشهیر بالدعوات، قم، دلیل ما، ۱۴۰۷ق. | |||
{{قرآن کریم}} | {{قرآن کریم}} | ||