پرش به محتوا

طرماح بن عدی طائی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
افزایش نسب و تغییر چیدمان مقاله
جز (افزایش نسب و تغییر چیدمان مقاله)
خط ۲۳: خط ۲۳:
| آثار =دیوان
| آثار =دیوان
}}
}}
'''طِرِمّاح بن عَدِی الطائی''' (زنده در [[سال ۶۰ قمری|۶۰ق]])، از یاران [[امام علی(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و از شاعران [[شیعه]].
'''طِرِمّاح بن عَدِی الطائی''' (زنده در [[سال ۶۰ قمری|۶۰ق]])، از یاران [[امام علی(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و از شاعران [[شیعه]]. وی از کوفیانی بود که در [[عذیب الهجانات]] با امام حسین (ع) دیدار کرد و شهادت [[قیس بن مسهر]] را گزارش داد و پیشنهاد توقف را مطرح کرد که پذیرفته نشد. طرماح سپس با اجازه امام به سوی خانواده‌اش رفت تا آذوقه‌ای به آنان برساند، اما هنگامی که برگشت در همین منزلگاه خبر [[شهادت]] سیدالشهداء را شنید.
 
وی از کوفیانی بود که در [[عذیب الهجانات]] با امام حسین (ع) دیدار کرد و شهادت [[قیس بن مسهر]] را گزارش داد و پیشنهاد توقف را مطرح کرد که پذیرفته نشد. طرماح سپس با اجازه امام به سوی خانواده‌اش رفت تا آذوقه‌ای به آنان برساند، اما هنگامی که برگشت در همین منزلگاه خبر [[شهادت]] سیدالشهداء را شنید.


== نام و نسب ==
== نام و نسب ==
ابن اثیر جزری نام و نسب او را طرماح بن عدی بن عبدالله بن خیبری ثبت کرده<ref>جزری، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۶۰.</ref> و او را از قبیله طی دانسته است.<ref>جزری، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۶۰.</ref>[[شیخ مفید]]، او را مردی قدبلند و سخنور توصیف کرده است.<ref> مفید، اختصاص، ص۱۳۸.</ref>[[شیخ طوسی]] نیز او را، در شمار یاران امام علی (ع) وامام حسین (ع) آورده است.<ref> طوسی، رجال، ص۷۰، ۱۰۲.</ref>  
ابن اثیر جزری نام و نسب او را طرماح بن عدی بن عبدالله بن خیبری ثبت کرده<ref>جزری، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۶۰.</ref> و او را از قبیله طی دانسته است.<ref>جزری، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۶۰.</ref> چنان که  به گفته ابن اعثم کوفی نیز او از قبیله طی بود.<ref> ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۷۹.</ref>[[شیخ مفید]]، او را مردی قدبلند و سخنور توصیف کرده است.<ref> مفید، اختصاص، ص۱۳۸.</ref> چنان‌که ابن کثیر هم از او با نام «الطرماح بن عدی الشاعر» یاد کرده است.<ref> ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵.</ref>[[شیخ طوسی]] نیز او را، در شمار یاران امام علی (ع) وامام حسین (ع) آورده است.<ref> طوسی، رجال، ص۷۰، ۱۰۲.</ref>  
 
=== شخصیت ادبی ===
طرماح از قبیله طی بود.<ref> ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۷۹.</ref>  
چندین بیت شعر از طرماح نقل شده است:
{{شعر۲|سبک نگارش=|عرض=۴۰|تراز=راست|رنگ بالا=EAF4FF|رنگ پایین=EAF4FF|شکل بندی اشعار=line-height:140%;|خط اول=طرماح:
|یا ناقتی لا تذعری من زجری
|و شمری قبل طلوع الفجر
|بخیر رکبان و خیر سفری
| حتی تجلی بکریم النجر
|أتی به الله بخیر أمری
| ثمت أبقاه بقاء الدهر<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۷۲.</ref>
}}
{{شعر۲|سبک نگارش=|عرض=۵۸|تراز=چپ|رنگ بالا=FFEDED|رنگ پایین=FFEDED|شکل بندی اشعار=line-height:140%;|خط اول=ترجمه:
|ای شتر من! از زجر ضربه‌هایم ناراحت مباش
| مرا قبل از سپیده صبح به مقصد برسان
| با بهترین سواران و در بهترین سفرها
|تا مرا به مردی برسانی که کرامت، در سرشتش است
| خدا او را برای انجام بهترین امور بدین جا آورده است
| خدایا تا آخر دنیا نگاهدارش باش.
}}
{{پاک کن}}
==دوران امام علی==
==دوران امام علی==
پس از [[جنگ جمل]] امام علی (ع)، در پاسخ نامۀ [[معاویه]]، نامه‌ای نگاشت، طرماح آن نامه را به [[شام]] و نزد معاویه برد.<ref> مفید، اختصاص، ص۱۳۸.</ref> او وقتی که بر معاویه وارد شد گفت: السلام علیک ایها الملک؛ سلام بر تو‌ای پادشاه. معاویه گفت: چرا مرا [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] خطاب نکردی؟ طرماح در پاسخ گفت، مؤمنین ما هستیم، چه کسی تو را بر ما امارت داده که تو را امیر بخوانم؟<ref> مفید، اختصاص، ص۱۳۹-۱۴۰.</ref>  او در مناظره با معاویه با فصاحت و بلاغت سخن گفت.<ref> نمازی، مستدركات ، ج۴، ص۲۹۴.</ref> [[آقا بزرگ]] این مناظره را آورده است.<ref> آقابزرگ،الذریعة، ج۲۲، ص۱۵۴.</ref>
پس از [[جنگ جمل]] امام علی (ع)، در پاسخ نامۀ [[معاویه]]، نامه‌ای نگاشت، طرماح آن نامه را به [[شام]] و نزد معاویه برد.<ref> مفید، اختصاص، ص۱۳۸.</ref> او وقتی که بر معاویه وارد شد گفت: السلام علیک ایها الملک؛ سلام بر تو‌ای پادشاه. معاویه گفت: چرا مرا [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] خطاب نکردی؟ طرماح در پاسخ گفت، مؤمنین ما هستیم، چه کسی تو را بر ما امارت داده که تو را امیر بخوانم؟<ref> مفید، اختصاص، ص۱۳۹-۱۴۰.</ref>  او در مناظره با معاویه با فصاحت و بلاغت سخن گفت.<ref> نمازی، مستدركات ، ج۴، ص۲۹۴.</ref> [[آقا بزرگ]] این مناظره را آورده است.<ref> آقابزرگ،الذریعة، ج۲۲، ص۱۵۴.</ref>


==دوران امام حسین (ع)==
==حضور در واقعه کربلا==
در منزلگاه عذیب الهجانات، چهار سوار از [[کوفه]] به امام حسین (ع) پیوستند که طرماح راهنما و یکی از آنان بود. [[حر بن یزید ریاحی|حرّ]] خواست مانع پیوستن آنان به امام شود، ولی امام آنان را یاران خود خواند و از آنان محافظت کرد. در مسیر آمدن سوی امام، طرماح اشعاری با مطلع زیر خواند.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۴۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۷۲؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۷۳.</ref>
در زمان وقوع [[واقعه کربلا]] طرماح تعدادی از مذحجیان را از کوفه همراه خود کرد و به یاری امام حسین رفت.<ref>جزری، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۱۶۱.</ref> این افراد که چهار سوار بودند و طرماح راهنمای آنان بود در منزلگاه عذیب الهجانات، به امام حسین (ع) پیوستند. [[حر بن یزید ریاحی|حرّ]] خواست مانع پیوستن آنان به امام شود، ولی امام آنان را یاران خود خواند و از آنان محافظت کرد. در مسیر آمدن سوی امام، طرماح اشعاری با مطلع زیر خواند.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۴۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۷۲؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۷۳.</ref>


{{شعر۲|سبک نگارش=|عرض=۴۰|تراز=راست|رنگ بالا=EAF4FF|رنگ پایین=EAF4FF|شکل بندی اشعار=line-height:140%;|خط اول=طرماح:
{{شعر۲|سبک نگارش=|عرض=۴۰|تراز=راست|رنگ بالا=EAF4FF|رنگ پایین=EAF4FF|شکل بندی اشعار=line-height:140%;|خط اول=طرماح:
خط ۴۸: خط ۶۳:
طرماح، خبر شهادت [[قیس بن مسهر]] را به امام رساند.<ref> ابومخنف، وقعة الطف، ص۱۷۴.</ref> او راهنمای کاروان امام حسین (ع)، از بیراهه به سمت کوفه بود و ضمن حرکت، اشعاری را در منزلت کاروانیان و مذمت [[بنی‌امیه]] و دشمنان امام حسین (ع) زمزمه می‌کرد.<ref> ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۷۹-۸۰.</ref>
طرماح، خبر شهادت [[قیس بن مسهر]] را به امام رساند.<ref> ابومخنف، وقعة الطف، ص۱۷۴.</ref> او راهنمای کاروان امام حسین (ع)، از بیراهه به سمت کوفه بود و ضمن حرکت، اشعاری را در منزلت کاروانیان و مذمت [[بنی‌امیه]] و دشمنان امام حسین (ع) زمزمه می‌کرد.<ref> ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۷۹-۸۰.</ref>


===پیشنهاد به امام حسین===
===پیشنهاد به امام حسین(ع)===
طرماح به امام گفت: با شما یارانِ اندکی می‌بینم و همین لشکریان حرّ در مبارزه با شما پیروزند و من یک روز پیش از آمدن از [[کوفه]]، مردم انبوهی را دیدم که آماده جنگ با شما می‌شدند و من تاکنون چنین لشکر عظیمی ندیده بودم، تو را به خدا سوگند! اگر می‌توانی یک وجب جلو نروی، نرو.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۷۳، طبری، تاریخ، ۵، ص۴۰۶.</ref>
طرماح به امام گفت: با شما یارانِ اندکی می‌بینم و همین لشکریان حرّ در مبارزه با شما پیروزند و من یک روز پیش از آمدن از [[کوفه]]، مردم انبوهی را دیدم که آماده جنگ با شما می‌شدند و من تاکنون چنین لشکر عظیمی ندیده بودم، تو را به خدا سوگند! اگر می‌توانی یک وجب جلو نروی، نرو.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۷۳، طبری، تاریخ، ۵، ص۴۰۶.</ref>


خط ۵۴: خط ۶۹:


سپس از امام اجازه خواست تا طعامی به خانواده‌اش برساند و بازگردد؛ ولی او در راه بازگشت، زمانی که به [[عذیب هجانات]] رسید، خبر [[شهادت]] امام حسین(ع) را شنید.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۰.</ref>
سپس از امام اجازه خواست تا طعامی به خانواده‌اش برساند و بازگردد؛ ولی او در راه بازگشت، زمانی که به [[عذیب هجانات]] رسید، خبر [[شهادت]] امام حسین(ع) را شنید.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۰.</ref>
== شخصیت ادبی ==
چندین بیت شعر از طرماح نقل شده است. ابن کثیر از او با نام «الطرماح بن عدی الشاعر» یاد کرده است.<ref> ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵.</ref>
{{شعر۲|سبک نگارش=|عرض=۴۰|تراز=راست|رنگ بالا=EAF4FF|رنگ پایین=EAF4FF|شکل بندی اشعار=line-height:140%;|خط اول=طرماح:
|یا ناقتی لا تذعری من زجری
|و شمری قبل طلوع الفجر
|بخیر رکبان و خیر سفری
| حتی تجلی بکریم النجر
|أتی به الله بخیر أمری
| ثمت أبقاه بقاء الدهر<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۷۲.</ref>
}}
{{شعر۲|سبک نگارش=|عرض=۵۸|تراز=چپ|رنگ بالا=FFEDED|رنگ پایین=FFEDED|شکل بندی اشعار=line-height:140%;|خط اول=ترجمه:
|ای شتر من! از زجر ضربه‌هایم ناراحت مباش
| مرا قبل از سپیده صبح به مقصد برسان
| با بهترین سواران و در بهترین سفرها
|تا مرا به مردی برسانی که کرامت، در سرشتش است
| خدا او را برای انجام بهترین امور بدین جا آورده است
| خدایا تا آخر دنیا نگاهدارش باش.
}}
{{پاک کن}}


==پانویس==
==پانویس==
خط ۸۴: خط ۷۸:
*ابن اثیر، علی بن محمد،الكامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
*ابن اثیر، علی بن محمد،الكامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
* ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
* ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
*ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفكر، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
* ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفكر، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
* آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، دارالأضواء، بیروت.
* آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، دارالأضواء، بیروت.
* بلاذری، احمد بن یحیی، كتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زكار و ریاض زركلی، بیروت، دارالفكر، ط الأولی، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
* بلاذری، احمد بن یحیی، كتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زكار و ریاض زركلی، بیروت، دارالفكر، ط الأولی، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
* جزری، ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، لبنان، دار صادر، بی‌تا.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
* طوسی، رجال الطوسی‏، جامعه مدرسین‏، قم‏، ۱۴۱۵ق‏.
* طوسی، رجال الطوسی‏، جامعه مدرسین‏، قم‏، ۱۴۱۵ق‏.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۶۶

ویرایش