اقسام حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

خبری است که در عبارت متن یا سند آن نقطه‌هایی جا به جا شده باشد، ولی این جا به جایی ضرری به حدیث وارد نیاورد، که معمولا این گونه جا به جایی از تصحیف و نسخه برداری و تألیف پدید می‌آید. مانند «ابن مراجم» که در برخی نوشته‌ها «ابن مزاحم» ضبط شده است. این گونه روایات اگر مطابق موازین [[علم رجال]] و [[علم درایه|درایه]] دارای شرایط قبولی باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد و گر نه نمی‌توان آنها را در مقام [[استنباط]] مورد استناد قرار دارد. <ref> اصول الحدیث و احکامه، صفحه 77؛ الرعایة فی علم الدرایه، صفحه 109 تا 111؛ توضیح الافکار، جلد 2، صفحه 419 تا 422؛ درایة الحدیث، صفحه 64؛ ضیاء الدرایه، صفحه 29؛ طرائف المقال، جلد 2، صفحه 253؛ علم الدرایه، صفحه 135 تا 137؛ قواعد التحدیث، صفحه 126؛ کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، جلد 3، صفحه 45؛ مستدرکات مقباس الهدایه، جلد 5، صفحه 318؛ مقباس الهدایه، جلد 1، صفحه 237 </ref>

خبری است که احتمال رود، راوی در میان روایت، کلامی را از خود افزوده باشد. به طوری که معلوم نباشد کدام کلام [[امام]] است و کدام کلام راوی است. <ref> جامع المقال، صفحه 4؛ درایة الحدیث، صفحه 63؛ علم الحدیث، صفحه 155؛ علم الدرایه، صفحه 129؛ علوم حدیث و اصطلاحات آن، صفحه 183؛ قواعد فی علوم الحدیث، صفحه 39 </ref>

به دو معنا به کار می‌رود: یا حدیثی که فهم معنای آن دشوار است، و یا حدیثی که در سلسله سند آن دو راوی یا بیشتر حذف شده باشد. <ref> اصول الحدیث و احکامه، صفحه 96؛ ضیاء الدرایه، صفحه 36؛ مستدرکات مقباس الهدایه، جلد 5، صفحه 154؛ مستدرکات مقباس الهدایه، جلد 6، صفحه 326؛ مقباس الهدایه، جلد 1، صفحه 316 </ref>

روایتی که در معنای متن آن احتمالات مختلفی داده می‌شود ولی هیچیک را نمی‌توان بر بقیه ترجیح دارد و لذا مقصود گوینده از آن معلوم نیست. <ref> اصول الحدیث و احکامه، صفحه 81؛ اصول الحدیث و احکامه، صفحه 92؛ درایة الحدیث، صفحه 73؛ ضیاء الدرایه، صفحه 33؛ مستدرکات مقباس الهدایه، جلد 5، صفحه 317؛ مقباس الهدایه، جلد 1، صفحه 284 </ref>

حدیثی است که راوی آخرین طبقه آن را از نوشتۀ [[معصوم]] نقل کند. چه ابتداءً آن را مرقوم فرموده باشد و چه در جواب سؤال نوشته باشد. برخی معتقدند که نگارش حدیث مکاتب باید به خط شریف معصوم (ع) باشد. <ref> اصول الحدیث و احکامه، صفحه 92؛ الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیة، صفحه 164؛ توضیح المقال، صفحه 276؛ درایة الحدیث، صفحه 64؛ ضیاء الدرایه، صفحه 33؛ مستدرکات مقباس الهدایه، جلد 5، صفحه 295؛ مقباس الهدایه، جلد 1، صفحه 283 </ref>